Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các quan chức Mỹ và châu Âu đã nhất trí về nguyên tắc để cung cấp cho Ukraine những đảm bảo an ninh tương tự như của NATO. Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuyên bố thỏa thuận này mang lại “cơ hội thực sự” cho hòa bình. Các quan chức Mỹ thì khẳng định sự đảm bảo này sẽ được mô phỏng theo Điều 5 của NATO, trong đó xem một cuộc tấn công vũ trang vào một đồng minh là một cuộc tấn công vào tất cả các đồng minh. Nhưng vấn đề lãnh thổ Ukraine do Nga nắm giữ vẫn chưa được giải quyết.
Australia cho biết hai tay súng gây ra vụ tấn công ở bãi biển Bondi chịu ảnh hưởng từ tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), và họ đang điều tra chuyến đi của hai người này đến Philippines vào tháng trước. Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh Philippines xác nhận hai nghi phạm đã nhập cảnh vào nước này hồi tháng 11. Vụ tấn công khiến 15 người thiệt mạng, và hiện đang được điều tra như một hành động khủng bố.
Donald Trump kiện BBC đòi bồi thường lên tới 10 tỷ đô la vì một bộ phim tài liệu sử dụng đoạn phim đã được chỉnh sửa từ bài phát biểu của ông trước cuộc bạo loạn ngày 06/01. Đoạn phim cắt ghép các phần khác nhau trong bài phát biểu của ông để tạo ấn tượng rằng ông đã kêu gọi đám đông xông vào tòa nhà Quốc hội. Đài truyền hình Anh xin lỗi Tổng thống Mỹ, nhưng cho biết không có “cơ sở cho một vụ kiện phỉ báng.”
Nhà sản xuất xe hơi Ford cho biết sẽ chịu thiệt hại 19,5 tỷ đô la lợi nhuận trong hai năm tới do chuyển hướng sản xuất từ xe điện sang xe xăng và xe hybrid. Đây là sự chuyển hướng sang những gì Jim Farley, giám đốc điều hành của Ford, gọi là “cơ hội tăng trưởng lợi nhuận cao hơn” diễn ra sau khi Trump bãi bỏ các khoản tín dụng thuế cho xe điện và bắt đầu nới lỏng các quy định về tiêu chuẩn nhiên liệu.
Công ty thanh toán kỹ thuật số PayPal nộp đơn xin giấy phép ngân hàng tại Mỹ. Việc thành lập Ngân hàng PayPal sẽ “tăng cường hoạt động kinh doanh và nâng cao hiệu quả của chúng tôi,” người đứng đầu công ty tuyên bố. Kể từ khi Trump trở lại nắm quyền hồi tháng 1, ngày càng nhiều công ty công nghệ tài chính và tiền điện tử bày tỏ sự quan tâm đến việc trở thành ngân hàng, nhờ vào cách tiếp cận dễ dãi hơn của chính quyền đối với lĩnh vực này.
Liên minh châu Âu chính thức áp đặt lệnh trừng phạt đối với các thương gia dầu mỏ – bao gồm Etibar Eyyub của Azerbaijan và Murtaza Lakhani, một doanh nhân người Canada gốc Pakistan – như một phần trong nỗ lực trấn áp cái gọi là “hạm đội bóng đêm” của Nga. EU cáo buộc họ giúp Nga né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây bằng cách kiểm soát các tàu chở dầu của Nga và che giấu nguồn gốc của chúng. Lakhani và Eyyub phủ nhận mọi cáo buộc.
Chính phủ Tây Ban Nha phạt Airbnb 64 triệu euro (75 triệu đô la) vì quảng cáo các nhà cho thuê không có giấy phép. Công ty này cho biết sẽ kháng cáo quyết định, dù Bộ Vấn đề Người tiêu dùng tuyên bố rằng phán quyết là không thể kháng cáo. Động thái này diễn ra sau những lo ngại ngày càng tăng về tình trạng du lịch quá tải và tác động của nó đến khả năng chi trả nhà ở. Đầu năm nay, Airbnb đã buộc phải gỡ bỏ hơn 65.000 tin cho thuê nhà.
Con số trong ngày: 3.800, là số vụ chạm trán giữa máy bay không người lái và máy bay thường trên bầu trời các thành phố châu Âu trong năm 2024, cao gấp hơn hai lần so với năm trước đó.
TIÊU ĐIỂM
Cập nhật các dữ liệu tồn đọng ở Mỹ
Hàng loạt dữ liệu kinh tế Mỹ bị chậm trễ đang tiếp tục được công bố. Số liệu việc làm đầu tiên kể từ tháng 9 sẽ được phát hành sau khi bị trì hoãn do chính phủ đóng cửa. Số liệu tháng 11 sẽ được công bố đầy đủ, nhưng tháng 10 sẽ chỉ có số liệu từ phía các nhà tuyển dụng. Cục Thống kê Lao động đã bỏ qua khảo sát hộ gia đình cho tháng đó, nói rằng việc đóng cửa chính phủ đã làm gián đoạn lịch trình quá nghiêm trọng để có thể khôi phục lại. Các nhà kinh tế sẽ cần xem xét các con số một cách thận trọng, vì số lượng nhân viên chính phủ bị cho nghỉ việc tạm thời có thể làm sai lệch các số liệu chính. Các chuyên gia dự báo tỷ lệ thất nghiệp sẽ duy trì ở mức 4,4%.
Trong điều kiện bình thường, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ nắm thông tin trước khi ra quyết định lãi suất vào ngày 10/12. Thay vào đó, các nhà hoạch định chính sách đã phải tiến hành mà không có dữ liệu. Đa số thành viên ban hoạch định đã chọn giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm, một phần vì lo ngại thị trường việc làm đang suy yếu. Dữ liệu mới được công bố này sẽ giúp làm rõ liệu những lo ngại đó có chính đáng hay không.
Những động thái hướng tới Trung Đông của Modi
Tuần này, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đang có chuyến thăm Jordan, trùng với dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Ông cũng dự kiến sẽ đến Oman.
Modi có lý do chính đáng để tiếp tục các chuyến công du của mình. Ấn Độ đang ngày càng liên kết chặt chẽ với Mỹ trong vấn đề cuộc chiến ở Gaza, đồng thời làm sâu sắc thêm quan hệ quốc phòng, công nghệ, và đầu tư với Israel. Để cân bằng với điều đó, Modi muốn trấn an các đồng minh Trung Đông về tình hữu nghị của Ấn Độ như một phần trong chính sách đối ngoại “đa liên kết” ở khu vực đầy biến động này.
Tại Jordan, dự kiến sẽ diễn ra các cuộc đàm phán ngoại giao về chống khủng bố, thương mại, và ổn định khu vực. Tại Oman, hai nước dự kiến sẽ ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Ấn Độ – Oman nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư. Điều này rất quan trọng vì vị trí chiến lược của Oman giúp Ấn Độ dễ dàng tiếp cận Vùng Vịnh.
Vấn đề xe điện nan giải ở châu Âu
Trong hôm nay, Ủy ban châu Âu sẽ công bố kế hoạch liên quan đến các quy định nhằm chấm dứt việc bán xe chạy xăng và dầu diesel mới sau năm 2035. Các nhà sản xuất xe hơi châu Âu đã tích cực vận động hành lang để lùi thời hạn này đến năm 2040, lập luận rằng người tiêu dùng không thể chuyển sang sử dụng xe chạy bằng pin đủ nhanh để biện minh cho quy mô đầu tư cần thiết. Chính phủ các nước có ngành công nghiệp xe hơi lớn, dẫn đầu là Đức, đã ủng hộ lời kêu gọi này.
Nếu EU giữ nguyên thời hạn năm 2035, họ có thể nới lỏng một số quy định cho các nhà sản xuất xe – chẳng hạn bằng cách cho phép sử dụng nhiều hơn các loại xe hybrid hoặc xe nhiên liệu tổng hợp để kéo dài tuổi thọ của động cơ đốt trong. Nhưng những nhượng bộ như vậy có thể phản tác dụng. Các nhà sản xuất Trung Quốc, với thị phần xe điện đang tăng đều đặn tại châu Âu bất chấp thuế quan, sẽ là những người hưởng lợi chính từ bất kỳ sự chậm lại nào. Việc giảm tốc có thể không phải là cách tốt nhất để các hãng xe điện châu Âu bắt kịp đà tăng trưởng.
Luật súng của Australia đang được xem xét lại
Những ngọn nến đã được thắp sáng trên bãi biển Bondi ở Sydney và tại các giáo đường Do Thái trên khắp Australia để tưởng nhớ các nạn nhân của vụ tấn công nhằm vào người Do Thái đang ăn mừng Lễ Hanukkah. Vụ tấn công hôm Chủ nhật là vụ xả súng hàng loạt đẫm máu nhất ở nước này kể từ năm 1996. Một cặp cha con đã giết chết ít nhất 15 người và làm bị thương hàng chục người khác.
Các nhà chức trách cam kết siết chặt luật kiểm soát súng vốn đã rất nghiêm ngặt của Australia. Các biện pháp được đề xuất bao gồm giới hạn số lượng súng mà một cá nhân được phép sở hữu. Một trong hai kẻ tấn công tại Bondi sở hữu hợp pháp sáu khẩu súng, và một vài trong số đó đã được sử dụng trong vụ xả súng. Thủ tướng Anthony Albanese đang chịu áp lực từ phe đối lập và từ cả các nhà lãnh đạo Israel, những người cho rằng vụ thảm sát phản ánh sự thất bại trong việc đối phó với làn sóng bài Do Thái đã dâng cao kể từ các cuộc tấn công của Hamas vào ngày 07/10/2023. Một cuộc điều tra độc lập sẽ xem xét mọi sai sót, bao gồm cả việc liệu công tác bảo vệ của cảnh sát tại các sự kiện Hanukkah ở Sydney có đủ hay không. Một tay súng đã bị tiêu diệt tại hiện trường; người còn lại, con trai của hắn, vẫn đang nằm viện và dự kiến sẽ phải đối mặt với các cáo buộc hình sự khi đủ sức khỏe để hầu tòa.
Gấu Bắc Cực chuẩn bị cho những năm tháng khó khăn
Các nhà khoa học dự báo đến năm 2050, số lượng gấu Bắc Cực sẽ giảm đi hai phần ba so với hiện nay. Việc Bắc Cực ấm lên nhanh chóng khiến thức ăn trở nên khó kiếm hơn: khi băng biển tan chảy, gấu Bắc Cực sẽ mất đi nơi săn hải cẩu, kết quả là nhiều con gấu chết vì đói.
Một nghiên cứu mới trên tạp chí khoa học Mobile DNA cho thấy biến đổi khí hậu đang làm thay đổi gấu Bắc Cực ở cấp độ di truyền. Các nhà nghiên cứu đã so sánh hoạt động gen ở hai nhóm gấu, một nhóm sống ở vùng ấm hơn của Greenland và một nhóm sống ở vùng lạnh hơn. Họ phát hiện ra rằng các phần di động của DNA, hay còn gọi là “gen nhảy” (có khả năng di chuyển quanh bộ gen để phản ứng với căng thẳng môi trường), hoạt động mạnh hơn ở những con gấu sống ở vùng ấm. Hoạt động này làm thay đổi sự biểu hiện của 27 gen, bao gồm các gen liên quan đến sốc nhiệt, đồng thời ảnh hưởng đến các gen khác liên quan đến xử lý chất béo, theo đó giúp những con gấu sống sót khi có ít hải cẩu béo để ăn hơn. Những phát hiện này cho thấy một số bộ gen của gấu Bắc Cực đang gấp rút thích nghi với môi trường ấm lên. Tuy nhiên, các nhà khoa học không chắc liệu điều này có diễn ra đủ nhanh để ngăn chặn sự tuyệt chủng hay không.
