Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Giá dầu tăng hơn 1% sau khi Donald Trump ra lệnh “phong tỏa hoàn toàn” các tàu chở dầu chịu lệnh trừng phạt ra vào Venezuela. Tổng thống Mỹ viết rằng quốc gia này đang bị bao vây bởi “Hạm đội Armada lớn nhất” trong lịch sử Nam Mỹ. Một cuộc phong tỏa có thể gây hậu quả tàn khốc cho chế độ chuyên chế của Nicolás Maduro, vốn phụ thuộc vào nguồn tiền từ xuất khẩu dầu mỏ.
Các bệnh nhân tại Anh được cảnh báo về sự gián đoạn đối với các dịch vụ chăm sóc không khẩn cấp, khi cuộc đình công kéo dài 5 ngày của các bác sĩ nội trú (những người đã có bằng cấp nhưng vẫn đang trong quá trình đào tạo) dự kiến bắt đầu vào hôm nay. Đây sẽ là cuộc đình công thứ 14 trong chuỗi tranh chấp dai dẳng về tiền lương. Các bác sĩ nội trú chiếm gần một nửa số bác sĩ làm việc cho Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS). Hiện tại, một loại virus cúm nguy hiểm cũng đang gây áp lực lớn lên các bệnh viện.
Trong hôm nay, Warner Bros Discovery được cho là sẽ khuyên các cổ đông từ chối lời đề nghị mua lại trị giá 108 tỷ USD từ Paramount, công ty đang trong cuộc đua với Netflix để xem hãng phát trực tuyến nào sẽ giành quyền kiểm soát hãng phim lâu đời này. Hôm qua, Affinity Partners, một công ty đầu tư hậu thuẫn cho lời đề nghị của Paramount (và được điều hành bởi Jared Kushner, con rể Trump) đã rút lui.
Lãnh đạo bang New South Wales, Australia, cho biết bang này sẽ triệu tập lại quốc hội vào tuần tới để thông qua các cải cách toàn diện về kiểm soát súng đạn. Hôm Chủ nhật, hai tay súng, được cho là hai cha con, đã tấn công một lễ kỷ niệm Hanukkah trên Bãi biển Bondi ở Sydney, khiến 15 người thiệt mạng. Trước đó, Thủ tướng Anthony Albanese cho biết nghi phạm còn sống sẽ sớm bị buộc tội.
Chính quyền Trump mở rộng lệnh cấm đi lại, cấm thêm công dân từ 7 quốc gia nhập cảnh vào Mỹ, bên cạnh 12 quốc gia ban đầu. Người dân từ Burkina Faso, Lào, Mali, Niger, Sierra Leone, Nam Sudan, và Syria – cũng như những người sử dụng giấy tờ của Palestine – sẽ không còn được phép nhập cảnh. 15 quốc gia khác cũng phải đối mặt với các hạn chế mới. Nhà Trắng viện dẫn các lý do rủi ro bao gồm khủng bố và tỷ lệ cư trú quá hạn thị thực.
Liên minh Châu Âu quyết định tạm hoãn các quy định mà lẽ ra sẽ cấm bán xe chạy xăng và dầu diesel mới vào năm 2035. Thay vào đó, trước áp lực từ ngành công nghiệp xe hơi, EU sẽ yêu cầu các nhà sản xuất xe giảm 90% lượng khí thải từ ống xả so với mức năm 2021. Thông báo này được đưa ra một ngày sau khi Ford, hãng xe của Mỹ, cho biết họ đang thu hẹp các kế hoạch phát triển xe điện.
Trung Quốc cắt giảm thuế quan đối với thịt lợn nhập khẩu từ EU, nới lỏng các mức thuế được áp dụng lần đầu vào tháng 9 sau một cuộc điều tra chống bán phá giá kéo dài 18 tháng. Cuộc điều tra này được nhiều người xem là hành động trả đũa đối với các mức thuế của EU đánh vào xe điện Trung Quốc. Mức thuế cuối cùng sẽ thấp hơn khoảng 2/3 so với mức đe dọa ban đầu. Mỗi năm, châu Âu xuất khẩu khoảng 2 tỷ USD thịt lợn sang Trung Quốc.
Con số trong ngày: 1,4 nghìn tỷ Krone Đan Mạch (220 tỷ USD), là giá trị vốn hóa thị trường của Novo Nordisk, giảm khoảng 2/3 so với mức đỉnh vào tháng 06/2024.
TIÊU ĐIỂM
Sự bùng nổ AI và những tác dụng phụ
Micron, một nhà sản xuất chip nhớ của Mỹ, sẽ báo cáo thu nhập tháng 9 đến tháng 11 vào hôm nay. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo đã khiến nhu cầu về bộ nhớ băng thông cao (high-bandwidth memory, HBM) – loại chip chuyên dụng dùng trong các bộ xử lý AI mạnh mẽ – tăng vọt. Micron và các đối thủ Hàn Quốc là SK Hynix và Samsung đều đã bán hết kho dự trữ HBM cao cấp cho đến năm 2026. Giá cổ phiếu của Micron đã tăng 180% trong năm nay.
Tuy nhiên, thành công này cũng đi kèm tác dụng phụ. Cầu cao đối với HBM đang siết chặt nguồn cung chip nhớ cho các mục đích sử dụng khác. Vào ngày 03/12, Micron tuyên bố rút hoàn toàn khỏi thị trường điện tử tiêu dùng để tập trung vào các sản phẩm liên quan đến AI. Sự tắc nghẽn nguồn cung này có thể làm tăng giá các thiết bị tiêu dùng như điện thoại thông minh và máy tính xách tay, đồng thời làm chậm trễ việc ra mắt sản phẩm mới. Ngành kinh doanh bộ nhớ nổi tiếng là có tính chu kỳ: các giai đoạn đầu tư ồ ạt thường kết thúc bằng tình trạng dư thừa và chiến tranh giá cả. Thị trường được dự báo sẽ tăng trưởng 40% vào năm tới, nhanh hơn nhiều so với ngành công nghiệp bán dẫn nói chung. Các nhà đầu tư đang hy vọng chu kỳ này sẽ là một ngoại lệ.
Không có quà dưới cây thông của ECB
Trong hôm nay, các lãnh đạo cấp cao của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) sẽ họp mặt ăn tối Giáng sinh và trao đổi vài câu chuyện kinh tế vĩ mô, trước khi đưa ra quyết định lãi suất cuối cùng của năm vào ngày mai. Không ai mong đợi việc cắt giảm lãi suất. Trên thực tế, thị trường không kỳ vọng có thêm đợt cắt giảm nào trong năm 2026. Dữ liệu lạm phát công bố hôm nay sẽ xác nhận các ước tính sơ bộ trước đó cho thấy áp lực giá cả đã chững lại, trong khi số liệu tiền lương riêng biệt dự kiến sẽ cho thấy đà tăng trưởng lương đang chậm lại.
Sự bất định đang bao trùm vấn đề tăng trưởng. Vào thứ Ba, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) được theo dõi sát sao cho thấy tâm lý kinh tế trong khu vực đồng euro đang suy yếu, ở cả lĩnh vực sản xuất và dịch vụ. Đà phục hồi nhẹ trong những tháng qua có thể đã kết thúc, theo đó buộc ECB phải suy nghĩ lại vào năm 2026. Đáng lo ngại là các nhà quản lý cũng báo cáo chi phí đầu vào đang tăng cao – một sự kết hợp “độc hại” đối với một ngân hàng trung ương. Việc giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng trở nên khó khăn hơn khi áp lực giá cả đang gia tăng. Năm tới có thể sẽ là một bài toán hóc búa hơn so với suy tính hiện tại của ECB.
Mùa đông ảm đạm cho Dịch vụ Y tế Anh
Gần đây, người Anh lo lắng về vấn đề nhập cư và nền kinh tế nhiều hơn là Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) đang gặp khó khăn của họ, nhưng tình hình có thể sắp thay đổi. Danh sách chờ khám chữa bệnh vẫn ở mức cao dai dẳng, trong khi một chủng cúm ác tính đang khiến bệnh nhân ồ ạt đổ về các phòng bệnh. Và hôm nay, các bác sĩ nội trú trên khắp nước Anh sẽ quay trở lại đình công trong cuộc tranh chấp kéo dài với chính phủ Công đảng về vấn đề tiền lương.
Đây quả thật là thời điểm khó xử cho Bộ trưởng Y tế Wes Streeting, người sẽ phải đối mặt với các nghị sĩ vào buổi sáng để trả lời chất vấn về tình trạng của dịch vụ mà ông quản lý. Điều này cũng gây khó chịu cho Hiệp hội Y khoa Anh, tổ chức cảm thấy cần phải trấn an công chúng rằng các cuộc đình công sẽ không gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. Ngay cả khi không gây nguy hiểm, thì gián đoạn vẫn sẽ diễn ra: hàng chục ngàn cuộc hẹn dự kiến sẽ bị hủy bỏ trong dịp cận kề Giáng sinh. NHS có vẻ sẽ lại trở thành tâm điểm trong chương trình nghị sự chính trị.
Điểm tin dữ liệu: Cuộc chiến tiêu hao của Nga tại Ukraine
Volodymyr Zelensky, Tổng thống Ukraine, những ngày gần đây đã đến thăm vùng ngoại ô Kupyansk, thành phố tiền tuyến mà Nga tuyên bố đã chiếm hoàn toàn gần một tháng trước. Trên thực tế, Ukraine vẫn đang bám trụ tại một số phần của thành phố này. Các cuộc đàm phán về việc chấm dứt chiến tranh sẽ bị ảnh hưởng bởi nhận định về diễn biến thực tế của cuộc chiến. Trong những tháng gần đây, Nga đã đẩy nhanh tốc độ chiếm đóng lãnh thổ Ukraine. Tuy nhiên, họ vẫn đang tiến quân một cách chậm chạp (xem biểu đồ), và không rõ liệu Nga có thể duy trì đà tấn công lâu hơn khả năng cầm cự của Ukraine hay không. Ngay cả với tốc độ tiến quân gần đây, việc chiếm đóng nốt những phần còn lại của các khu vực phía đông Ukraine cũng phải mất nhiều năm.
