Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Donald Trump nói rằng ông có “tiền đề cho một thỏa thuận” nhằm chấm dứt chiến tranh tại Ukraine, sau khi gặp gỡ Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, tại Florida. Zelensky tuyên bố “các cam kết bảo đảm an ninh Mỹ-Ukraine” đã được “thống nhất 100%.” Nhưng đàm phán vẫn chưa tạo ra bước đột phá. Trump cũng cho biết ông dự định triệu tập một cuộc họp vào tháng 1 với Tổng thống Ukraine và các nhà lãnh đạo châu Âu.
Trung Quốc phát động các cuộc tập trận quân sự mới xung quanh Đài Loan. Theo phát ngôn viên quân đội Trung Quốc, đợt tập trận “Chính Nghĩa Sứ Mệnh 2025” là “lời cảnh báo nghiêm khắc đối với các lực lượng ly khai đòi độc lập cho Đài Loan và các thế lực can thiệp bên ngoài.” Cuộc tập trận sẽ bao gồm các bài kiểm tra bắn đạn thật và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Trung Quốc. Sự kiện bắt đầu 11 ngày sau khi Mỹ công bố thương vụ bán vũ khí trị giá 11,1 tỷ USD cho Đài Loan.
Ba người thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương tại Syria khi các thành viên của nhóm thiểu số Alawite đụng độ với những chống đối tại một cuộc biểu tình. Những kẻ tấn công chưa được xác định danh tính. Giáo phái này – vốn là tôn giáo của nhà độc tài bị lật đổ tại Syria, Bashar al-Assad – đã ở trong tình trạng căng thẳng với chính phủ mới kể từ khi chính phủ này lên nắm quyền. Vài ngày trước đó, tám người đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom tại một nhà thờ Hồi giáo của người Alawite.
Đảng Vetevendosje cầm quyền tại Kosovo giành được khoảng 49% số phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội, có khả năng chấm dứt nhiều tháng bế tắc chính trị. Hồi tháng 2, Vetevendosje từng giành được 42% số phiếu trong một cuộc bầu cử khác, nhưng đàm phán thành lập liên minh với các đảng đối lập đã thất bại, dẫn đến một vòng bỏ phiếu mới. Dù Vetevendosje vẫn cần sự ủng hộ của các đối tác liên minh, nhưng họ kỳ vọng sẽ đạt được điều đó lần này.
Tỷ lệ cử tri đi bầu thấp hơn dự kiến trong giai đoạn đầu của cuộc tổng tuyển cử giả hiệu tại Myanmar. Mọi phe đối lập đáng tin cậy đối với chính quyền quân sự – lực lượng đã cướp chính quyền vào năm 2021 – đều bị cấm. Việc bỏ phiếu cũng sẽ bất khả thi tại phần lớn các khu vực nơi lực lượng nổi dậy tiếp tục giao tranh với quân đội. Kết quả cuối cùng sẽ được công bố vào tháng 2.
Ba người thiệt mạng tại Thụy Điển sau khi một cơn bão mùa đông dữ dội càn quét qua các nước Bắc Âu. Bão Johannes ập đến vào thứ Bảy và kể từ đó đã khiến hàng chục nghìn ngôi nhà ở Thụy Điển, Na Uy, và Phần Lan chịu cảnh mất điện. Các dịch vụ đi lại trên khắp khu vực bị gián đoạn và chính quyền phải đóng cửa nhiều tuyến đường.
Brigitte Bardot, minh tinh màn bạc và biểu tượng gợi cảm nổi tiếng nước Pháp, vừa qua đời ở tuổi 91. Bà gầy dựng danh tiếng với hàng loạt bộ phim trong thập niên 1950, nhận được sự yêu thích của khán giả quốc tế, nhưng thường gây sốc cho họ bởi sự thể hiện táo bạo về tính dục nữ giới. Chán nản với sự nghiệp diễn xuất, bà đột ngột giải nghệ vào năm 1973 rồi sau đó cống hiến hết mình cho các hoạt động bảo vệ quyền của động vật.
Con số trong ngày: 10 bảng Anh, là khoản tiền thưởng Giáng sinh mà chính phủ Anh dành cho những người về hưu, không thay đổi kể từ năm 1972.
TIÊU ĐIỂM
Trong loạt bài dự đoán những câu chuyện lớn của năm tới, hôm nay chúng ta sẽ thảo luận về điều gì sẽ định hình châu Mỹ?
Một năm bàn luận về bóng đá và thương mại tự do tại Bắc Mỹ
Các quốc gia Bắc Mỹ có lý do chính đáng để thắt chặt quan hệ với nhau. Vào tháng 6, Mexico, Mỹ, và Canada sẽ đồng đăng cai Giải Vô địch Bóng đá Nam Thế giới (World Cup). Sau đó, sang tháng 7, ba nước sẽ bắt đầu xem xét lại Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), thỏa thuận thương mại tự do của khối. Có rất nhiều điều đang bị đe dọa. Đây là khối thương mại tự do lớn nhất thế giới tính theo sản lượng, với tổng GDP là 31 nghìn tỷ USD, chiếm 28% GDP toàn cầu. Các nền kinh tế này bổ sung cho nhau: Mỹ cung cấp vốn, sự đổi mới, và quy mô; Canada cung cấp tài nguyên thiên nhiên và năng lượng; Mexico cung cấp lao động và sản xuất. Những gián đoạn đối với chuỗi cung ứng sẽ gây tổn thất lớn, dù thuế quan của Trump vốn dĩ đã gây ra thiệt hại.
Đàm phán có thể sẽ rất căng thẳng. Mexico và Canada đang lựa chọn các cách tiếp cận khác nhau. Canada chỉ trích “sự rạn nứt” mà thuế quan của Trump đang gây ra, trong khi Mexico lại đang nhượng bộ trước các yêu cầu của ông. Tổng thống Mỹ xem Mexico là “cửa sau” để các công ty Trung Quốc thâm nhập vào chuỗi cung ứng khu vực, dù chính phủ nước này đã thành lập một cơ quan để thẩm định đầu tư từ Trung Quốc. Việc tổ chức giải đấu cho các cầu thủ đá bóng sẽ chỉ là trò trẻ con so với những quyết định về USMCA.
Liệu cuộc siêu bầu cử tại Brazil có báo hiệu sự chấm dứt của tình trạng phân cực?
Người dân Brazil sẽ đi bỏ phiếu vào tháng 10 năm tới để bầu ra hàng trăm quan chức, bao gồm cả tổng thống. Cuộc bầu cử tổng thống có thể đánh dấu sự trở lại với sự ôn hòa sau nhiều năm phân cực và hỗn loạn chính trị. Vào tháng 11 năm nay, Jair Bolsonaro, một người theo chủ nghĩa dân túy cực hữu tự phong là “Trump của vùng nhiệt đới,” đã bắt đầu thụ án tù 27 năm vì phát động một cuộc đảo chính sau thất bại trong nỗ lực tái tranh cử năm 2022. Điều này đã loại ông khỏi cuộc đua năm 2026. Các cuộc thăm dò cho thấy tổng thống đương nhiệm Luiz Inácio Lula da Silva, lãnh đạo kỳ cựu của phe cánh tả, có thể sẽ không thắng ngay trong vòng đầu tiên.
Điều này mở ra không gian cho phe cánh hữu của Brazil dịch chuyển về phía trung dung. Các ứng viên cánh hữu hàng đầu, vốn là thống đốc của các bang được quản lý tốt, vẫn bảo vệ Bolsonaro trước công chúng. Nhưng ở chốn riêng tư, họ khẳng định rằng mình không phải là con rối của ông và chỉ trích phong cách đối đầu của cựu tổng thống. Các ứng viên trung hữu đã thắng đậm trong các cuộc đua thị trưởng và Quốc hội gần đây. Hầu hết các dấu hiệu đều cho thấy cơn sốt dân túy cực hữu sẽ hạ nhiệt phần nào.
Một năm tốt đẹp cho Javier Milei?
Phần lớn năm 2025 là khoảng thời gian khó khăn đối với Tổng thống Argentina Javier Milei. Các bê bối tham nhũng ảnh hưởng đến mức độ ủng hộ dành cho ông, và những nỗ lực giữ đồng peso mạnh một cách giả tạo để kéo lạm phát xuống dẫn đến áp lực nặng nề lên đồng tiền này. Một gói cứu trợ đặc biệt từ chính quyền Trump đã giúp trấn an thị trường và đảm bảo một chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Năm thứ ba trên cương vị tổng thống của Milei sẽ được định hình bởi việc thông qua các đạo luật tại Quốc hội. Ông không nắm đa số ghế, vì vậy việc đàm phán với những nhóm hợp lý của phe đối lập và các tỉnh trưởng quyền lực sẽ rất quan trọng.
Argentina cần cải cách cơ cấu và Milei có kế hoạch làm điều đó. Các ưu tiên hàng đầu của ông là tự do hóa luật lao động nhằm giảm tình trạng lao động phi chính thức, cũng như thông qua ngân sách để củng cố mức thặng dư tài khóa. Ông đã bắt đầu đạt được tiến bộ trên cả hai mặt trận. Với những nhượng bộ nhất định, Milei nhiều khả năng sẽ được Quốc hội chấp thuận tất cả các mục tiêu của mình. Nếu ông thực hiện thành công những cải cách đó, năm 2026 có thể là một năm rất tốt đẹp đối với Milei.
Cuộc chiến chống ma túy của Donald Trump đe dọa Nicolás Maduro
Chính quyền Trump đã gây áp lực khổng lồ lên Nicolás Maduro, nhà lãnh đạo của Venezuela. Suốt nhiều tháng, Mỹ liên tục tấn công các tàu bị cáo buộc buôn bán ma túy gần Venezuela; điều này gần như chắc chắn là bất hợp pháp. Vào tháng 11, tàu USS Gerald R. Ford, tàu sân bay lớn nhất thế giới, tiến vào vùng biển Caribbean, gia nhập hạm đội vốn đã rất đáng gờm. Sang tháng 12, quân đội Mỹ bắt giữ hai tàu chở dầu – một tàu đang chịu lệnh trừng phạt, và tàu còn lại với lý do chở dầu bị trừng phạt. Trump cũng tuyên bố lệnh phong tỏa rộng hơn, nhắm vào tất cả các tàu chở dầu bị trừng phạt ra vào Venezuela.
Chính quyền Trump tuyên bố Maduro là một “kẻ khủng bố ma túy,” và đã công khai thảo luận về việc tấn công vào bên trong Venezuela, đồng thời từ chối loại trừ khả năng xâm lược trên bộ để buộc Tổng thống Venezuela rời ghế. Tuy nhiên, nhiều điều vẫn chưa chắc chắn. Thỉnh thoảng vẫn có những cuộc đàm phán bí mật giữa hai chính quyền. Bước sang năm 2026, Trump có thể tuyên bố việc tăng cường quân sự là một phần trong quyết định xoay trục rộng lớn hơn sang Tây bán cầu, tiếp tục tấn công các tàu bị cáo buộc chở ma túy, hoặc thậm chí sử dụng chiến dịch này để đe dọa các quốc gia khác như Colombia. Tuy nhiên, ông có lẽ sẽ tiếp tục siết chặt vòng vây đối với dầu mỏ của Venezuela. Và ông vẫn có thể tấn công.
