Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) tuyên bố rút quân khỏi Yemen sau khi Ả Rập Saudi ủng hộ tối hậu thư của chính phủ Yemen yêu cầu nước này rút quân. Cuộc rút lui diễn ra sau đợt không kích của Ả Rập Saudi vào Mukalla, một thành phố ở bờ biển phía đông Yemen, nhắm vào các lô vũ khí của UAE được chuyển cho Hội đồng Chuyển tiếp Miền Nam (STC), một nhóm ly khai. Đầu tháng này, nhóm STC được UAE hậu thuẫn đã chiếm lãnh thổ do các phe phái được Ả Rập Saudi hậu thuẫn nắm giữ, làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa người UAE và người Ả Rập Saudi.
Warner Bros Discovery dự định từ chối lời đề nghị trị giá 108 tỷ đô la của đối thủ Paramount để mua lại xưởng phim Hollywood này. Theo các báo cáo, hội đồng quản trị của Warner vẫn xem lời đề nghị trị giá 83 tỷ đô la từ Netflix là lựa chọn tốt hơn. Paramount đã bất ngờ chen ngang khi đặt mức giá của mình chỉ vài ngày sau khi Warner và Netflix công bố thỏa thuận của họ. Chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra, nhưng hội đồng quản trị của Warner dự kiến sẽ họp vào tuần tới.
Hoạt động sản xuất tại Trung Quốc tăng bất ngờ trong tháng 12, chấm dứt tám tháng suy giảm liên tiếp. Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) chính thức của lĩnh vực sản xuất/chế tạo Trung Quốc đã leo lên mức 50.1, tăng so với mức 49.2 trong tháng 11 (bất kỳ giá trị nào trên 50 đều cho thấy sự mở rộng). Những con số này sẽ là một cú hích đáng mừng cho các nhà hoạch định chính sách sau khi dữ liệu tiêu dùng và đầu tư đáng thất vọng được công bố đầu tháng này.
Các cuộc biểu tình về nền kinh tế đang suy yếu của Iran bước sang ngày thứ ba, và được cho là đã lan sang các khuôn viên trường đại học. Các cuộc biểu tình bắt đầu vào Chủ nhật sau khi các tiểu thương ở thủ đô Tehran đình công để phản ứng trước tình trạng lạm phát tăng vọt và sự sụp đổ của đồng rial, vốn đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đồng đô la Mỹ. Tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian, nói rằng chính phủ của ông sẽ lắng nghe “những yêu cầu chính đáng” của người biểu tình.
Burkina Faso và Mali chính thức cấm người Mỹ nhập cảnh vào quốc gia của họ. Trong các tuyên bố riêng biệt, hai nước Tây Phi cho biết quyết định của họ được đưa ra nhằm trả đũa một động thái tương tự của Mỹ. Đầu tháng này, Donald Trump đã mở rộng các hạn chế đi lại đối với du khách đến từ 20 quốc gia nữa, bao gồm cả Burkina Faso và Mali. Chính quyền của ông cho biết sự hiện diện của các nhóm vũ trang tại các quốc gia này là một lý do cho lệnh cấm nhập cảnh.
Quốc hội Ý thông qua ngân sách cho năm 2026, một thành công của thủ tướng Giorgia Meloni. Ngân sách này nhằm mục đích giảm thâm hụt tài khóa từ 3% GDP vào năm 2025 xuống còn 2,8% vào năm 2026. Nó cũng bao gồm một khoản giảm thuế vừa phải cho những người có thu nhập từ 28.000 euro (33.000 đô la) đến 50.000 euro. Gói ngân sách này từng là chủ đề gây tranh cãi gay gắt trong liên minh cánh hữu của Meloni.
Những kẻ trộm ở Đức đã đánh cắp một lượng tiền mặt và đồ trang sức trị giá 30 triệu euro (35 triệu đô la) từ một ngân hàng tiết kiệm ở thành phố Gelsenkirchen. Một nhóm người được cho là đã khoan xuyên qua một bức tường bê tông vào hầm của ngân hàng, sau đó vơ vét chiến lợi phẩm. Cảnh sát nói rằng tội ác này được “thực hiện rất chuyên nghiệp,” ví nó như vụ trộm trong bộ phim Ocean’s Eleven.
Con số trong ngày: 16.000, là số lượng xấp xỉ các tòa nhà bị phá hủy trong các đám cháy quét qua Hạt Los Angeles gần một năm trước.
TIÊU ĐIỂM
Cho đến ngày 02/01, chúng ta sẽ cùng điểm qua những câu chuyện lớn của năm tới. Chủ đề hôm nay là điều gì sẽ định hình chính trị Mỹ?
Đảng Dân chủ cố gắng vươn lên
Việc Donald Trump quay trở lại ghế tổng thống khiến Đảng Dân chủ rơi vào tình trạng hỗn loạn. Họ vẫn thiếu sự lãnh đạo và phương hướng, nhưng đã ghi được một số chiến thắng ấn tượng trong các cuộc bầu cử cấp bang vào tháng 11. Bước sang năm 2026, cuộc phản công của họ có thể được tiếp thêm sức mạnh. Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, Đảng Dân chủ có thể sẽ giành lại Hạ viện, theo đó trao cho họ quyền triệu tập nhân chứng và khả năng chuyển sang thế tấn công. Nó cũng chấm dứt thế độc tôn của Đảng Cộng hòa tại Quốc hội và có thể tạo tiền đề cho lần luận tội thứ ba nhắm vào Trump.
Đây là một bước ngoặt đáng mừng cho Đảng Dân chủ. Nhưng vấn đề là các đảng không nắm quyền thường giành được lợi thế trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Vận mệnh dài hạn của Đảng Dân chủ sẽ phụ thuộc vào việc ai trở thành người cầm trịch và ứng viên cuối cùng trong cuộc đua tổng thống năm 2028. Các ứng viên tiềm năng hàng đầu bao gồm các thống đốc như J.B. Pritzker của Illinois hoặc Gavin Newsom của California. Để thành công, Đảng Dân chủ sẽ cần tìm hiểu lý do tại sao cử tri vẫn tin tưởng Đảng Cộng hòa hơn trong một số vấn đề nổi cộm nhất, bao gồm tội phạm, nhập cư, và kinh tế.
Chiến dịch trục xuất hàng loạt của Mỹ được tăng cường
Trục xuất hàng loạt chưa bao giờ là điều có thể hoàn tất chỉ trong một năm. Cần có thời gian để đảm bảo có đủ nguồn tiền và nhân lực cần thiết cho việc bắt giữ hàng ngàn, thậm chí hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp. Nhưng năm đầu tiên trong nhiệm kỳ của Donald Trump đã đặt nền móng cho việc này. Và vào năm 2026, một khoản tiền lớn từ Đạo luật “Lớn Tuyệt đẹp” (One Big Beautiful Bill) sẽ tài trợ thêm cho các nhân viên quản lý nhập cư, trung tâm giam giữ, và công nghệ giám sát.
Điều đó có nghĩa là chiến dịch trục xuất có thể tăng tốc. Nhưng hai yếu tố vẫn có thể thuyết phục Tổng thống nới lỏng tay. Đầu tiên là áp lực tiềm ẩn từ các doanh nghiệp. Các ông chủ trong những ngành như nông nghiệp hay du lịch đang lo sợ một cú sốc về lao động. Thứ hai là dư luận. Tỷ lệ ủng hộ cách xử lý vấn đề nhập cư của Trump đã giảm mạnh kể từ khi ông nhậm chức. Người dân Mỹ ủng hộ trục xuất tội phạm, nhưng không thích nhìn thấy cảnh các đặc vụ đeo mặt nạ nhồi nhét người lên những chiếc xe tải không biển hiệu. Các đảng viên Cộng hòa tái tranh cử trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tháng 11 có lẽ sẽ ít dám vận động quyết liệt cho việc trục xuất so với trước đây.
Tổng thống và Tối cao Pháp viện
Kể từ khi Donald Trump trở lại nắm quyền, Tối cao Pháp viện phần lớn đã ủng hộ chương trình nghị sự của ông (vẫn có vài ngoại lệ đáng kể về việc triển khai Vệ binh Quốc gia và một vụ án trục xuất). Tòa đã để Tổng thống cấm binh sĩ chuyển giới tham gia lực lượng vũ trang, vô hiệu hóa Bộ Giáo dục, và hủy bỏ các biện pháp bảo vệ đối với hơn 1 triệu người di cư. Nhưng những phán quyết này được đưa ra trong danh sách các vụ án “khẩn cấp” hoặc “bóng tối” của tòa án, vốn chỉ là các phán quyết tạm thời. Một số câu hỏi quan trọng đang quay trở lại dưới dạng các vụ án “xét xử thực chất” có tiến độ chậm hơn, vốn sẽ dẫn đến phán quyết cuối cùng.
Khi Tòa đưa ra các phán quyết vào năm 2026, Tổng thống sẽ tìm thấy những lý do để ăn mừng – và một vài lý do để la ó. Những chiến thắng lớn nhất của ông có thể bao gồm việc tòa án chính thức chấp thuận nỗ lực của ông nhằm sa thải các quan chức và nhân viên chính phủ. Về những thất bại, tòa án có thể sẽ duy trì sự bảo đảm của Tu chính án thứ 14 về quyền công dân theo nơi sinh, điều mà Trump đã cố gắng hủy bỏ bằng một sắc lệnh hành pháp. Trong khi đó, một phán quyết liên quan đến thuế quan của ông dự kiến sẽ được đưa ra vào đầu năm 2026: đa số các thẩm phán đã bày tỏ sự hoài nghi về tính hợp pháp của chúng trong các cuộc tranh luận trực tiếp vào tháng 11.
Sinh nhật lớn của nước Mỹ
Vào tháng 7, nước Mỹ sẽ kỷ niệm “sinh nhật” lần thứ 250 của mình. Năm tới sẽ có các cuộc diễu hành, pháo hoa, và thậm chí cả một trận đấu của Giải Vô địch Đối kháng Đỉnh cao (UFC) tại Nhà Trắng. Dịp kỷ niệm cũng sẽ là một dấu hiệu cho thấy sự chia rẽ chính trị của nước Mỹ. Hai ủy ban đối địch đang lên kế hoạch cho các sự kiện. “Ủy ban America250” được Quốc hội thành lập vào năm 2016 và mong muốn có một sự đại diện phi đảng phái cho câu chuyện của nước Mỹ. Trong khi đó, “Lực lượng Đặc nhiệm 250” được Donald Trump thành lập nhằm “tôn vinh lịch sử của quốc gia vĩ đại của chúng ta.”
Quá khứ giờ đây trở thành một chiến trường đảng phái. Đối với Trump, phe cánh tả mới là bên ra tay trước, lật đổ các bức tượng của những nhân vật lịch sử như các tướng lĩnh Hợp bang miền Nam. Hồi tháng 3, ông từng ký một sắc lệnh hành pháp phàn nàn về một nỗ lực “có phối hợp” nhằm “viết lại” lịch sử nước Mỹ để nuôi dưỡng “cảm giác xấu hổ về dân tộc.” Nó kêu gọi các quan chức kiểm tra lại cách mà câu chuyện nước Mỹ được kể tại các di tích lịch sử và bảo tàng liên bang. Những lễ kỷ niệm lớn từng mang đến những khoảnh khắc đoàn kết, nhưng giờ thì điều đó có vẻ ít khả thi hơn.
