Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)

Tác giả: Nguyễn Thị Tâm

Giới thiệu chung

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) được thành lập đồng thời với Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế (Ngân hàng Thế giới) tại Hội nghị quốc tế Bretton Wood tổ chức vào tháng 7 năm 1944. Cho tới tháng 9 năm 2011, IMF bao gồm 187 quốc gia thành viên với mục tiêu thúc đẩy hợp tác tiền tệ toàn cầu, bảo đảm sự ổn định tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thương mại thế giới, kích thích việc làm và phát triển kinh tế bền vững, giảm đói nghèo trên toàn thế giới. IMF cũng đưa ra những tư vấn chính sách, và giúp đỡ về mặt tài chính cho các nước thành viên trong những giai đoạn khó khăn về kinh tế, đồng thời làm việc với các nước đang phát triển để giúp các nước này đạt được sự ổn định về kinh tế vĩ mô và giảm đói nghèo. 

Những hoạt động chính

IMF hỗ trợ các nước thành viên thông qua những hoạt động sau:

• Đưa ra những lời khuyên về chính sách cho các chính phủ và ngân hàng trung ương dựa trên sự phân tích về xu hướng phát triển kinh tế, và những kinh nghiệm thực tế xuyên quốc gia;
• Nghiên cứu, thống kê, dự báo, và phân tích kinh tế thông qua việc theo dõi các nền kinh tế và thị trường riêng lẻ, khu vực và toàn cầu;
• Đưa ra các nguồn vốn cho vay để giúp các quốc gia vợt qua các giai đoạn kinh tế khó khăn;
• Đưa ra những nguồn vốn không lãi suất và có thời gian đáo hạn dài để giúp các nước phát triển chống lại đói nghèo;
• Trợ giúp kĩ thuật và đào tạo để giúp các nước phát triển cải thiện khả năng điều hành nền kinh tế của mình.

Sự phát triển và cải tổ của IMF

IMF được thành lập cách đây hơn 60 năm khi Chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc. Những nước tham gia thành lập tổ chức này nhằm mục đích xây dựng một khuôn khổ hợp tác kinh tế có thể giúp thế giới tránh sự lặp lại những chính sách kinh tế sai lầm đã dẫn đến cuộc Đại Suy thoái những năm 1930 cùng những mâu thuẫn toàn cầu đi kèm. Kể từ lúc thành lập cho đến nay, thế giới đã thay đổi một cách đáng kể, nhiều quốc gia đã trở nên giàu có hơn nhiều, và hàng triệu người đã thoát khỏi nạn đói nghèo, đặc biệt là ở Châu Á. Nhìn chung, mục đích chính của IMF hiện nay vẫn là đảm bảo sự ổn định tài chính toàn cầu. Cụ thể hơn, IMF tiếp tục:

• Cung cấp diễn đàn cho hợp tác giải quyết những vấn đề về tiền tệ quốc tế;
• Tạo điều kiện cho sự phát triển thương mại thế giới, từ đó thúc đẩy việc tạo việc làm, phát triển kinh tế và giảm đói nghèo;
• Thúc đẩy sự ổn định về tỷ giá hối đoái và phát triển một hệ thống thanh toán mở;
• Cho các quốc gia vay ngoại hối khi gặp những vấn đề về cán cân thanh toán.

Cách thức hoạt động của IMF đã được thay đổi rất nhiều trong những năm qua và đặc biệt là từ những năm 1990 vì tổ chức này đã và đang cố gắng thích ứng những nhu cầu đang thay đổi hàng ngày của các nước thành viên trong một nền kinh tế toàn cầu hóa. Gần đây nhất, giám đốc IMF Dominique Strauss-Kahn đã đưa ra một chương trình cải tổ đầy tham vọng nhằm đảm bảo rằng IMF tiếp tục đưa ra những phân tích kinh tế và tham vấn đa phương để duy trì sự ổn định của hệ thống tiền tệ toàn cầu. IMF đã cải tổ cách thức hoạt động theo những hướng sau:

• Đẩy mạnh hoạt động của các phương tiện và cách thức cho vay của IMF; Tăng cường việc theo dõi các nền kinh tế riêng lẻ, khu vực và toàn cầu và giúp giải quyết những bất cân bằng của nền kinh tế thế giới;
• Phân tích sự phát triển của thị trường tài chính, đánh giá những vấn đề dễ gây bất ổn của các hệ thống ngân hàng;
• Giúp cắt giảm đói nghèo;
• Cải tổ quản lý trong IMF và giúp cho IMF có tránh nhiệm hơn và trong sạch hơn trong hoạt động của mình.

Cơ cấu quản trị

Cơ cấu quản trị của IMF bao gồm những bộ phận chính như sau:

• Hội đồng thống đốc: là cơ quan quyết định tối cao, bao gồm một thống đốc và một thống đốc thay thế đến từ các quốc gia thành viên. Thống đốc được chỉ định bởi quốc gia thành viên và thông thường là bộ trưởng tài chính hoặc thống đốc ngân hàng trung ương.
• Các ủy ban Bộ trưởng: Hội đồng thống đốc được tham vấn bởi hai Ủy ban Bộ trưởng: Ủy ban Tiền tệ và Tài chính quốc tế( IMFC- International Monetary and Financial Committee) và Ủy ban Phát triển (Development Committee).
• Ban Giám đốc điều hành: Ban Giám đốc điều hành có 24 thành viên chịu trách nhiệm quản lý các công việc hàng ngày của IMF. 24 thành viên của Ban Giám đốc Điều hành này thay mặt cho 186 quốc gia thành viên. Ban Giám đốc Điều hành bàn luận và giải quyết tất cả các vấn đề từ việc xem xét tình trạng kinh tế của các nước thành viên được chuẩn bị bởi nhân viên của IMF cho đến các vấn đề về chính sách kinh tế có liên quan đến nền kinh tế toàn cầu.

Các chỉ trích và tồn tại của IMF

Bên cạnh những thành công, IMF cũng đã phải chịu những lời chỉ trích đáng kể, đặc biệt là liên quan đến những điều kiện tài chính nghiêm ngặt thường gắn với các khoản vay của mình. Những điều kiện mà IMF áp đặt gần đây còn bao gồm các yếu tố liên quan đến môi trường, sự tham gia của phụ nữ, và các mối quan tâm về vấn đề quản trị. Các nhà phê bình khẳng định rằng các quốc gia không vay tiền từ IMF đều bị đối xử tương tự bởi các cơ quan cho vay tiềm năng khác, khiến cho ảnh hưởng toàn cầu của IMF càng được gia tăng. Họ cũng cho rằng IMF đã đã hoạt động sai lệch so với Hiến chương IMF trong đó kêu gọi việc đưa ra các quyết định cho vay chỉ đơn thuần dựa trên các căn cứ về kinh tế. Các nhà phê bình cũng cho rằng IMF dễ dãi khi cung cấp các khoản vay cho một số nước (ví dụ như Nga), trong khi  khó khăn hơn với các nước khác. Cũng như tất cả các tổ chức tài chính quốc tế khác, từ năm 2008 IMF đã nhanh chóng chuyển ưu tiên sang đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và cung cấp những nguồn vốn khổng lồ cho một số nước gặp khó khăn nhất, như Iceland hay Ucraina. Một số nhà kinh tế thậm chí còn kêu gọi thành lập một hiệp định Bretton Woods mới, trong đó IMF sẽ có một vai trò điều tiết mạnh mẽ hơn so với vai trò mà tổ chức này nắm giữ kể từ khi cơ chế tỉ giá hối đoái cố định dựa trên hệ thống Bretton Woods bị sụp đổ vào năm 1971.

Nguồn: Đào Minh Hồng – Lê Hồng Hiệp (chủ biên), Sổ tay Thuật ngữ Quan hệ Quốc tế, (TPHCM: Khoa QHQT – Đại học KHXH&NV TPHCM, 2013).

[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”420″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]