16/01/1861: Thượng viện Mỹ bác bỏ Thỏa hiệp Crittenden

Nguồn: Crittenden Compromise is killed in Senate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Thỏa hiệp Crittenden (Crittenden Compromise), cơ hội cuối cùng để giữ cho hai miền Bắc và Nam nước Mỹ thống nhất, đã bị bác bỏ tại Thượng viện.

Được đề xuất bởi Thượng nghị sĩ John J. Crittenden đại diện cho Kentucky, thỏa hiệp này là một loạt các sửa đổi hiến pháp nhằm duy trì các điều khoản cũ của Thỏa hiệp Missouri năm 1820, chia miền Tây theo vĩ độ 36 30′. Ở phía bắc của ranh giới này, chế độ nô lệ bị cấm. Thỏa hiệp Missouri đã bị thay thế bởi Đạo luật Kansas-Nebraska năm 1854, trong đó cho phép cư dân lãnh thổ bỏ phiếu để quyết định vấn đề chế độ nô lệ, nghĩa là thực hiện chủ quyền nhân dân (popular sovereignty). Các sửa đổi khác bảo vệ chế độ nô lệ tại Quận Columbia, cấm liên bang can thiệp vào hoạt động buôn bán nô lệ giữa các tiểu bang, và bồi thường cho những chủ sở hữu có công nhân bị bắt làm nô lệ trốn thoát đến các tiểu bang tự do.

Về cơ bản, Thỏa hiệp Crittenden tìm cách xoa dịu những lo ngại của các tiểu bang miền Nam. Bốn tiểu bang đã quyết định rời khỏi Liên minh khi đề xuất này được đưa ra, nhưng Crittenden hy vọng thỏa hiệp sẽ thu hút họ quay trở lại. Crittenden nghĩ rằng ông có thể tập hợp sự ủng hộ từ cả miền Nam và miền Bắc, và ngăn chặn sự chia rẽ quốc gia hoặc một cuộc nội chiến. Vấn đề chính của kế hoạch này là nó đòi hỏi một sự thỏa hiệp hoàn toàn từ phía các đảng viên Cộng hòa mà hầu như không có sự nhượng bộ nào từ phía miền Nam. Đảng Cộng hòa được thành lập vào năm 1854 với mục đích chính là phản đối việc mở rộng chế độ nô lệ vào các vùng lãnh thổ phía Tây, đặc biệt là các khu vực phía bắc ranh giới Thỏa hiệp Missouri. Chỉ sáu năm sau, đảng này đã có một tổng thống đắc cử, Abraham Lincoln, bất chấp sự phản đối của các tiểu bang có chế độ nô lệ. Crittenden đã yêu cầu Đảng Cộng hòa từ bỏ các vấn đề quan trọng nhất của họ.

Có 25 phiếu chống lại thỏa hiệp và 23 phiếu ủng hộ nó. Tất cả 25 phiếu chống đều đến từ các đảng viên Cộng hòa và sáu thượng nghị sĩ từ các tiểu bang đang trong quá trình ly khai đã bỏ phiếu trắng. Một bài xã luận của Đảng Cộng hòa nhấn mạnh rằng đảng này “không thể bị bắt phải từ bỏ thành quả của chiến thắng gần đây.” Sẽ không có thỏa hiệp nào, và với việc các tiểu bang tiếp tục ly khai, nước Mỹ đã cận kề cuộc nội chiến không thể tránh khỏi.