Nguồn: Thousands of Chicano students stage school walkouts in East L.A., History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1968, hàng ngàn học sinh người Mỹ gốc Mexico đã bỏ học ở Đông Los Angeles để phản đối điều kiện bất bình đẳng. Hành động của họ đã khuếch đại một phong trào đang phát triển vì quyền công dân của người Chicano (người Mỹ gốc Mexico).
Khi khoảng 22.000 học sinh tại bảy trường học ở Đông Los Angeles nghỉ học vào tuần đầu tiên của tháng 03/1968, họ làm vậy để nhấn mạnh sự phân biệt đối xử và điều kiện kém chất lượng tại trường học của mình. Vì sống ở khu vực có đa số người Mỹ gốc Mexico trong thành phố, họ phải chịu đựng tình trạng thiếu kinh phí, thiếu nhân sự, và đôi khi là sự phân biệt đối xử một cách công khai. Tỷ lệ bỏ học ở một số trường trung học ở Đông Los Angeles lên tới gần 60%; các tòa nhà trường học đổ nát, sĩ số lớp học đông, và các nguồn tài liệu tiếng Tây Ban Nha vô cùng khan hiếm. Các học sinh cảm thấy giáo viên và nhân viên của trường không hề quan tâm đến việc giúp họ thành công, nhưng thường ngăn cản họ theo đuổi con đường học vấn cao hơn.
Các cuộc bãi khóa diễn ra từ ngày 1 đến ngày 6 tháng 3, bắt nguồn từ một sự kiện cơ sở do các học sinh và cựu học sinh của các trường trung học trong khu vực tổ chức, với sự giúp đỡ của giáo viên trường trung học Lincoln, Sal Castro. Vào khoảng trưa thứ Ba, ngày 05/03, một học sinh trường trung học Garfield kể lại, các bạn cùng lớp của cậu bắt đầu hét lên “bãi khóa!” khắp hành lang. Các quản lý đã cố gắng chặn cửa trường để ngăn học sinh rời đi. Bên ngoài trường, cảnh sát trong trang phục chống bạo động đón đầu họ, ra lệnh cho họ quay lại lớp học. Những người biểu tình ném chai Coca-Cola và ít nhất hai người đã bị cảnh sát đánh đập. Học sinh mang theo những tấm biển có khẩu hiệu như “Trường học không phải nhà tù,” “Chúng tôi yêu cầu trường học phải dạy học” và “Viva la raza.” (nghĩa là Dân tộc [chúng ta] sẽ sống mãi trong tiếng Tây Ban Nha)
Cuộc bãi khóa ở Đông Los Angeles, như cách gọi của những người tổ chức sự kiện, đã đại diện cho sự tham gia lớn đầu tiên của học sinh thành thị vào phong trào dân quyền đang phát triển của người Chicano. Dolores Huerta, Cesar Chavez, và Liên đoàn Công nhân Nông trại (United Farm Workers, UFW) đã tổ chức đấu tranh cho quyền của công nhân nông trại gốc La-tinh từ đầu những năm 1960. Trên khắp đất nước, học sinh biểu tình vì quyền công dân của người Mỹ gốc Phi và phản đối chiến tranh Việt Nam. Những cuộc đấu tranh này có liên quan với nhau.
“Tôi suýt nữa đã bỏ học [khi] hiệu phó gọi tôi đến văn phòng để ghi danh tham gia Hệ thống Nghĩa vụ Tuyển chọn, năm đó tôi 18 tuổi,” Carlos Montes, cựu học sinh trường trung học Garfield và là người tổ chức cuộc bãi khóa năm 1968, nói với HISTORY.com. “Tôi đã rất tức giận. Tôi tin rằng các giáo viên không thực sự quan tâm đến học sinh bình thường, họ chỉ quan tâm đến những trí thức ưu tú. Những người còn lại chỉ là đồ vật để chọn lựa thôi.”
Những người tổ chức “Cuộc bãi khóa ở Đông Los Angeles” đã lập ra một danh sách gồm 39 yêu cầu. Họ kêu gọi thay đổi chương trình giảng dạy, đưa vào lịch sử và văn hóa của người Mỹ gốc Mexico. Họ cũng yêu cầu xóa bỏ sự phân biệt chủng tộc trong các trường học ở Los Angeles, sa thải những giáo viên phân biệt chủng tộc, và tăng cường sự đa dạng trong đội ngũ nhân viên nhà trường. Hội đồng Giáo dục Los Angeles đã đồng ý với các yêu cầu này trong một cuộc họp công khai, nhưng không thực hiện bất kỳ thay đổi nào, với lý do thiếu kinh phí. Mười ba người tổ chức cuộc bãi khóa sau đó đã phải đối mặt với cáo buộc trọng tội vì “phá rối trật tự.” Những cáo buộc đó đã bị bãi bỏ vào năm 1970.
Mặc dù các cuộc bãi khóa không thành công trong việc cải cách các trường học ở Los Angeles, nhưng chúng đã chứng minh được tầm quan trọng và sự tự tin ngày càng tăng của phong trào Chicano và phong trào thanh thiếu niên. Theo lời của một giáo viên ở Đông Los Angeles, “Vào năm 1968, bọn trẻ đã mở toang cánh cửa.” Nhà hoạt động sinh viên Carlos Montes đồng ý: “Nó đã tiếp thêm năng lượng cho cộng đồng, làm cho một thế hệ nhà hoạt động Chicano mới trở nên cấp tiến hơn.”
