Nguồn: Gideon Rachman, “Zelenskyy in the lion’s den,” Financial Times, 17/08/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Các nhà lãnh đạo châu Âu cần đưa Trump ra khỏi con đường nguy hiểm mà Putin đã vạch sẵn.
Ký ức về chuyến đi thất bại của Volodymyr Zelensky tới Phòng Bầu dục lần gần đây nhất sẽ ám ảnh chuyến thăm Nhà Trắng sắp tới của Tổng thống Ukraine vào thứ Hai 18/08.
Cuộc tranh cãi nảy lửa được truyền hình trực tiếp giữa Zelensky và Donald Trump hồi tháng 2 đã trở thành một điểm thấp đáng báo động cho cả Mỹ và liên minh phương Tây. Đó cũng là một khoảnh khắc cực kỳ nguy hiểm cho sự nghiệp của Ukraine.
Một thời khắc nguy hiểm khác đang đến gần. Tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga ở Anchorage, Trump dường như đã bị Vladimir Putin mê hoặc. Giờ đây, ông có thể sẽ cố gắng thúc đẩy một kế hoạch hòa bình do Nga khởi xướng, vốn là điều hoàn toàn không thể chấp nhận được đối với Ukraine.
Thay vì đóng băng các chiến tuyến hiện tại, Tổng thống Nga được cho là đang yêu cầu Ukraine rút quân hoàn toàn khỏi các khu vực Donetsk và Luhansk – bao gồm cả các thành phố chiến lược vẫn do Ukraine kiểm soát. Yêu cầu của Nga dường như cũng bao gồm các hạn chế nghiêm ngặt đối với lực lượng vũ trang Ukraine và chủ quyền của nước này.
Thách thức đối với Zelensky là phải đưa Trump ra khỏi con đường mà Putin đã vạch ra – mà không gây ra thêm một cuộc tranh cãi công khai nào có thể dẫn đến hậu quả nguy hiểm cho đất nước ông. Bởi vì, trên thực tế, khả năng chiến đấu của Ukraine vẫn phụ thuộc rất nhiều vào thiện chí cung cấp thông tin tình báo và hỗ trợ quân sự của Mỹ.
Việc khắc phục những thiệt hại đã xảy ra ở Anchorage sẽ không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Nhưng Zelensky đã học được từ những kinh nghiệm đau thương trước đó. Và lần này, ông sẽ không bước vào hang cọp một mình.
Kế hoạch hiện tại là nhà lãnh đạo Ukraine sẽ đi cùng với các nhà lãnh đạo chủ chốt của châu Âu – bao gồm Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, cùng với ba trong số những “người thì thầm với Trump” hàng đầu của châu Âu – Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, và Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ nỗ lực hết sức để cuộc họp đi theo hướng an toàn hơn.
Đây sẽ là một chiến dịch đòi hỏi sự tinh tế. Nhiệm vụ của Zelensky là làm sao thuyết phục được Tổng thống Mỹ rằng Putin đã dẫn ông đi sai đường – mà không hề ám chỉ rằng Trump không phải là một “thiên tài rất ổn định” (theo lời của chính Tổng thống Mỹ).
May mắn thay cho người châu Âu, Trump có xu hướng mạnh mẽ là tiếp thu ý kiến của người cuối cùng mà ông nói chuyện. Ở Alaska, người đó là Putin. Nhưng giờ đã đến lượt Zelensky và những người bạn của ông.
Những khoảnh khắc hiếm hoi khi Trump có phát biểu cứng rắn về Nga thường là sau cuộc gặp với một nhà lãnh đạo châu Âu. Sau khi gặp Starmer ở Scotland vào tháng 7, Trump đã rút ngắn thời hạn để Putin đồng ý ngừng bắn và đe dọa sẽ trừng phạt các quốc gia giao dịch với Nga.
Rutte nổi tiếng vì luôn đối xử với Tổng thống Mỹ bằng một tinh thần thân thiện, gần gũi – và đôi khi đã bị chỉ trích gay gắt vì điều đó. Nhưng nụ cười tươi của Rutte có lẽ đang che giấu một sự khác biệt quan điểm sâu sắc đối với một số cố vấn thân cận nhất của Trump.
Steve Witkoff, người đang là đặc phái viên của Trump tại Điện Kremlin, hồi tháng 3 đã tuyên bố rằng thật “vô lý” khi cho rằng Nga đang chuẩn bị xâm lược châu Âu hoặc các nước NATO. Ngược lại, Rutte đã cảnh báo rằng “Nga có thể sẵn sàng sử dụng vũ lực chống lại NATO trong vòng 5 năm tới.”
Những tuyên bố như vậy nhấn mạnh rằng các lãnh đạo châu Âu chọn đi cùng Zelensky vì những lý do vượt xa sự đoàn kết. Họ tin rằng an ninh của toàn bộ lục địa đang bị đe dọa ở Ukraine.
Tuy nhiên, vấn đề cấp bách hiện nay là làm thế nào để cuộc chiến ở Ukraine có thể đi đến hồi kết. Những phát biểu gần đây của Trump về nhu cầu “trao đổi lãnh thổ” đã gióng lên hồi chuông cảnh báo ở châu Âu. Nhưng ông cũng đã đưa ra những ám chỉ mơ hồ về các đảm bảo an ninh của Mỹ dành cho Ukraine, điều đã được Kyiv và Brussels nắm bắt.
Nếu các cuộc đàm phán thực chất diễn ra – tại Nhà Trắng hoặc trong những ngày tiếp theo – thì chúng có khả năng sẽ xoay quanh sự đánh đổi tiềm tàng giữa lãnh thổ và đảm bảo an ninh.
Với tình hình hiện tại, Zelensky gần như không thể chấp nhận để mất bất kỳ lãnh thổ nào. Điều đó sẽ gây nguy hiểm cho cả an ninh tương lai của Ukraine, lẫn sự tồn vong chính trị của chính ông. Nhưng nếu Ukraine được đề nghị những cam kết mạnh mẽ và đáng tin cậy về an ninh, việc cân nhắc nhượng bộ lãnh thổ có thể trở nên dễ dàng hơn.
Hiện nay, tư cách thành viên NATO cho Ukraine có lẽ đã không còn trong tầm thảo luận. Đầu năm nay, đã có những cuộc thảo luận về việc triển khai một “lực lượng trấn an” châu Âu tại Ukraine như một phần của thỏa thuận hòa bình. Quân đội Anh sẽ chiếm một phần đáng kể trong bất kỳ lực lượng nào như vậy. Nhưng Starmer cũng nói rõ rằng bất kỳ lực lượng châu Âu nào cũng sẽ cần một “biện pháp dự phòng” của Mỹ.
Chính quyền Trump luôn cực kỳ cảnh giác với bất kỳ cam kết hỗ trợ nào mà họ lo sợ có thể khiến Mỹ dính líu vào một cuộc chiến. Nhưng nếu Trump đã sẵn sàng xem xét lại câu hỏi về đảm bảo an ninh của Mỹ cho Ukraine, thì các khía cạnh khác của thỏa thuận hòa bình tiềm năng, bao gồm cả vấn đề lãnh thổ, có thể sẽ được cân nhắc. Như một người châu Âu tham gia chặt chẽ vào quá trình đàm phán đã nói, “có rất nhiều yếu tố tác động.”
Những yếu tố đó không chỉ thay đổi. Chúng còn cực kỳ phức tạp. Liệu một đảm bảo an ninh của châu Âu có bao gồm cam kết rằng châu Âu sẽ chiến đấu nếu Nga tấn công Ukraine một lần nữa hay không? Và vai trò của Mỹ khi đó sẽ là gì?
Khi Trump lên mặt giáo huấn Zelensky trong cuộc gặp cuối cùng của họ tại Phòng Bầu dục, ông nhận xét rằng hành động đó tạo nên “một chương trình truyền hình tuyệt vời.” Nhưng giờ là lúc cho một hành động ngoại giao tuyệt vời.
