Nguồn: “British-Zulu War begins,” History.com (truy cập ngày 11/01/2015).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1879, chiến tranh Anh-Zulu bùng nổ khi quân đội Đế quốc Anh dưới quyền Trung tướng Frederic Augustus đã xâm lược Vương quốc Zulu từ hướng cộng hòa Natal ở miền Nam châu Phi.
Năm 1843, Anh thay thế người Boer cai trị Natal, vùng đất cai quản Zululand, vương quốc nằm cạnh Natal của người Zulu. Người Boer, còn được gọi là Afrikaner, là con cháu của những người định cư gốc Hà Lan đến Nam Phi từ thế kỷ 17. Zulu, tộc người di cư từ phương Bắc, cũng đến Nam Phi vào thế kỷ 17, và định cư quanh khu vực sông Tugela.
Năm 1838, trong khi di chuyển về phía Bắc để rời khỏi các lãnh địa mới của Anh ở phía Nam, người Boer lần đầu tiên xung đột vũ trang với người Zulu dưới sự cai trị của vua Dingane vào thời điểm đó. Những người di cư gốc châu Âu đã lật đổ thành công Dingane vào năm 1840, thay thế ông bằng con trai của ông là Mpande, người sau này trở thành chư hầu của nước cộng hòa Natal mới của người Boer. Năm 1843, người Anh chiếm cả Natal và Vương quốc Zulu.
Năm 1872, vua Mpande qua đời và lên kế nhiệm là con trai ông, Cetshwayo, vốn quyết tâm chống lại sự thống trị của châu Âu trong lãnh thổ của mình. Tháng 12 năm 1878, Cetshwayo bác bỏ yêu cầu của Anh là giải tán quân đội của ông, và đến tháng 1, quân đội Anh xâm lược Vương quốc Zulu để đàn áp Cetshwayo. Người Anh chịu thất bại nặng nề tại núi Isandlwana, nơi 1.300 lính Anh thiệt mạng và bị thương, và tại núi Hlobane, nhưng đến ngày 29 tháng 3 tình thế xoay sang có lợi cho người Anh trong trận Khambula.
Tháng 7, tại Ulundi, đội quân của Cetshwayo tan rã hoàn toàn, và người Zulu đã buộc phải đầu hàng Anh. Năm 1887, tiếp tục phải đối mặt với cuộc nổi loạn của người Zulu, người Anh chính thức sáp nhập Vương quốc Zulu, và đến năm 1897 nó trở thành một phần của Natal, cuối cùng gia nhập Liên minh Nam Phi vào năm 1910.
Hình: Tranh minh họa trận Isandhlwana của Charles Edwin Fripp (1854–1906) trưng bày tại Bảo tàng Quân đội Quốc gia Nam Phi. Nguồn: Wikimedia Commons.
