Nguồn: Ben Judah, “Young, rich and grabbing the reins of Russia”, The Sunday Times, 15/11/2015.
Biên dịch: Ngô Việt Nguyên | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Đằng sau một bức màn thép bí mật, cô con gái tỷ phú của Putin và con của những đầu sỏ khác đang tạo dựng nên những triều đại mới. Nhưng có những nỗi lo sợ rằng họ không được trang bị đầy đủ để nắm quyền.
Moskva là thành phố của những bí mật. Không ai biết chắc nơi đặt các tuyến metro bí mật phục vụ điện Kremlin hoặc độ sâu của các hầm quân sự. Gia đình của Putin là một trong những bí mật đó. Vợ cũ Lyudmila và các con gái của Putin, Maria và Katerina, được bảo vệ kỹ lưỡng bởi cục tình báo FSB y như các bí mật kỹ thuật tên lửa của Nga.
Tuần trước, hãng thông tấn Reuters, trong một bước đột phá táo bạo, đã tiết lộ về cô con gái út của chủ nhân điện Kremlin nhiều hơn so với những gì đã được biết từ trước tới nay. Kết quả của cuộc điều tra khắc họa một bức tranh đen tối về những người thừa kế của một chế độ ăn cắp (kleptocracy) ngày càng mang tính phong kiến. Katerina, 29 tuổi, một quản lý tại Đại học Quốc gia Moskva với khối tài sản 1,5 tỷ bảng Anh, và được gả cho Kirill, con trai của một trong những tay chân lâu đời nhất của Putin, Nicolai Shamalov.
Vậy chúng ta biết gì về Katerina? Cuộc đời của cô bắt đầu không phải ở Nga. Cô không được sinh ra tại Liên Xô mà ở Dresden (Đông Đức) vào năm 1986, nơi mà người cha điệp viên KGB của cô đang đi nhiệm kỳ. Putin, một người hâm mộ tiếng Đức trọn đời, đã nắm bắt cơ hội để nuôi dạy một người con biết nói song ngữ. Cô được cho là đi học tại các trường tiếng Đức khi gia đình Putin quay về Nga. Các nguồn tin cho biết, và trước sự hài lòng của cha cô, cô nói tiếng Đức gần như là tiếng mẹ đẻ.
Katerina không lớn lên trong một gia đình hạnh phúc. Putin hồi còn là một điệp viên ở Đông Đức là một người béo phì tầm thường (ông chỉ bắt đầu tập thể hình vào lúc tứ tuần). Ông chìm trong bia lúc còn ở Dresden, và sau này thừa nhận rằng mình đã uống quá nhiều. Mẹ của Katerina phải chịu đựng nhiều. Các nguồn tin Tây Đức phát hiện bà cô đơn và bị bỏ mặc. Họ cũng cho là Lyudmila bị chồng đánh.
Sự sụp đổ của Liên Xô gần như phá vỡ gia đình Putin. Ông phải đối diện với một sự nghiệp mơ ước ở KGB tan vỡ và có lúc ông đã tuyệt vọng đến mức tính làm tài xế taxi. Chính vào thời điểm đen tối đó, lúc ông 39 tuổi, chuỗi những may mắn của ông bắt đầu, đưa ông lên đỉnh cao của chính trị, trước là ở St Petersburg và sau đó là ở điện Kremlin.
Cuối cùng thì chính chức tổng thống đã hủy hoại gia đình ông. Khi bà Lyudmila biết rằng chồng mình được chọn làm người kế vị chức tổng thống vào năm 1999, bà đã khóc. “Tôi biết mình đã mất chồng”, sau này bà đã nói vậy.
Đây là lúc Katerina biến mất trước công chúng. Putin nói rõ rằng chuyện này sẽ không được phép tìm hiểu. Các phóng viên sớm trở nên quá sợ hãi để có thể hỏi ông về chuyện gia đình. Lý do là như sau. Tại một cuộc họp báo tại Ý với người bạn Silvio Berlusconi của ông, một phóng viên của tờ Moscovsky Korrespondent đủ can đảm để hỏi Putin liệu có phải ông đã bí mật ly dị vợ để cưới một vận động viên thể dục dụng cụ 24 tuổi hay không. Putin từ chối trả lời trong khi Berlusconi bắt đầu đưa tay làm điều bộ như bắn súng máy. Moscovisky Korrespondent nhanh chóng bị đóng cửa.
Bí mật sinh ra những đồn đoán. Lyudmila ban đầu được thấy bên Putin khi ông công du đến Dheli và Berlin. Sau đó bà biến mất khỏi các sự kiện chính thức. Có những tin đồn lan truyền rằng Putin vẫn đánh bà. Rồi những người thường xuyên ra vào điện Kremlin bắt đầu nói bà bị gửi đi một tu viện ở tỉnh Pskov xa xôi. Phe đối lập cho là bà đã bị suy nhược thần kinh. Còn các phương tiện truyền thông chính thức thì lại im lặng.
Nước Nga thậm chí còn biết ít hơn về Katerina và người chị Maria, giờ đã 30 tuổi. Nhiều năm qua họ được cho là đang sinh sống ở nước ngoài. Một tin đồn, giờ có thể xem là vô lý, cho rằng Katerina đã cưới một đô đốc người Hàn Quốc và đang sống ở Seoul; một tin đồn khác có lý hơn thì cho là cô đang sống với người chồng Hà Lan tại Hà Lan. Tôi thì thường nghe trong các quán bar đầy khói thuốc về đêm rằng lý do hai chị em không có mặt ở Nga bởi vì chính Putin không tin rằng đất nước có tương lai.
Nhiều người tin rằng các nhà thăm dò ý kiến và quản lý hình ảnh của điện Kremlin đã quyết định sửa chữa khuyết điểm rắc rối này trong hình ảnh về Putin. Trước tiên, Putin chính thức ly dị Lyudmila. Tiếp theo ông tuyên bố rằng hai cô con gái của ông sống ở Nga. Chi tiết dần được lộ ra. Katerina theo học ở Khoa Đông phương học tại Đại học Quốc gia Moskva, khiến giới tinh hoa Nga kết luận rằng Putin đã quyết định cho con học tiếng Trung vì ông tin là Phương Tây đang suy thoái.
Từ đó đến giờ cô cũng tham gia các cuộc thi nhào lộn và khiêu vũ Rock N’ Roll dưới một cái tên giả, thậm chí là cả trong các cuộc thi quốc tế. Nhưng cô không có độc lập. Katerina bị bao quanh đến ngày hôm nay bởi tay chân của cha cô. Những cố vấn tại nơi cô làm việc ở Đại học Quốc gia Moskva bao gồm hai cựu đồng nghiệp KGB của Putin ở Dresden, những người biết cô từ khi cô còn ở chập chững tập đi.
Có một lần, một phụ tá cho một nhân vật đầu sỏ mời tôi đi uống rượu chung. Chúng tôi gặp nhau ở trên đỉnh của tòa cao ốc Moskva Tower, một tòa tháp bằng kính cao chót vót mà Putin xây để thủ đô của ông có một đường chân trời giống như Thượng Hải và Dubai. “Mối lo thực sự của tôi là lũ trẻ”, nhân vật này cho hay.
“Khác với bố mẹ chúng, những người rất khôn ngoan đã chịu đấu tranh để vươn đến đỉnh cao, bọn chúng ngờ ngệch, dễ bị dụ dỗ bởi người nước ngoài, say xỉn, nghiện ngập và có nhiều tiền hơn là trí khôn. Nhưng bố mẹ chúng muốn chúng thừa kế.”
Điều này đang diễn ra. Con cái của những người thân cận với Putin giờ không những được chuẩn bị để thừa kế các chức vụ chính trị mà còn thu vén các khoản tài sản khổng lồ. Họ được bố trí một cách chiến lược vào hội đồng quản trị các công ty nhà nước, ngân hàng và quỹ đầu tư. Đám cưới theo kiểu giữa các hoàng tộc cho các con cái họ là chuyện thông thường.
Nằm ở trung tâm của những người thân cận với Putin là những tay chân đến từ St Petersburg. Tất cả đều có sự nghiệp vẻ vang với vai trò là chủ ngân hàng, bộ trưởng và lãnh đạo các ngành công nghiệp. Một minh chứng về tầm quan trọng của những liên minh này với Putin là việc Katerina cưới con của một trong những người này. Đôi vợ chồng trẻ đã thâu tóm khối cổ phần với giá trị gần 1,5 tỷ bảng Anh, chủ yếu là ở các công ty được quản lý bởi những người thân cận với Putin.
Kirill Shamalov giờ là một ứng cử viên sáng giá cho một vai trò chính trị. Điều này có nghĩa là câu chuyện của Katerina không chỉ là về cô mà còn là câu chuyện về tầng lớp quý tộc mới ở St Petersburg, cũng như về việc nước Nga bị làm chủ bởi một vài gia đình.
Trong những ghi chép của tôi có một câu chuyện đáng lo về cách cha con nhà Shamalov suy nghĩ về Katerina và cha cô. Vào năm 2012, tôi đến Tallinn (thủ đô Estonia) để phỏng vấn một người sống lưu vong. Tên ông là Sergey Kolesnikov, và ông đã có một mối quan hệ công việc gần gũi với Shamalov cha từ thập niên 1990.
Khi quyền lực của Putin ngày càng lớn mạnh, thì những hợp đồng của Shamalov cũng béo bở thêm. Kolesnikov trước khi ra đi là quản lý dự án xây dựng một dinh thự tráng lệ cho Putin trên bờ Biển Đen. Nhưng ông trở nên khó chịu với công việc và muốn bỏ việc. Ông nói rằng ông có đến gặp Shamalov cha để đề nghị nghỉ việc.
Cha chồng của Katerina lên cơn thịnh nộ “Mày không hiểu sao? Ông ấy là Sa hoàng, còn mày là gì? Mày chỉ là… trâu ngựa[1] của ông ấy thôi!”
Ben Judah là tác giả của cuốn Fragile empire: How Russia fell in and out of love with Putin, xuất bản bởi Yale University Press.
Hình: Katerina, con gái của Putin với vợ cũ Lyudmila. Nguồn: The Sunday Times.
————–
[1] Nguyên văn: serf (nông nô), người làm thuê cho các địa chủ.
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”620″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
