27/01/1991: Nhà độc tài chạy trốn khỏi Somalia

Print Friendly, PDF & Email

Nguồn: Somali dictator flees, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, Muhammad Siyad Barre, lãnh đạo độc tài của Cộng hòa Dân chủ Somalia từ năm 1969, đã chạy trốn khỏi Mogadishu khi phiến quân tiến vào cung điện của ông và chiếm thủ đô Somalia.

Năm 1969, Tổng thống Somalia Abdirashid Ali Shermarke bị ám sát, và vài ngày sau, Thiếu tướng Barre lên nắm quyền trong một cuộc đảo chính quân sự. Chính phủ Barre ngày càng thắt chặt quan hệ với Liên Xô và các quốc gia khác thuộc khối Xô Viết trong thập niên 1970, nhưng sau đó, vào năm 1978, họ đánh mất sự hỗ trợ của Liên Xô khi xâm chiếm Ethiopia để giành lại lãnh thổ Somalia trước thời thuộc địa. Cuộc tấn công đã bị đẩy lùi trong vòng một năm, nhưng chiến tranh du kích vẫn tiếp tục trong thập niên 1980, nhờ những hỗ trợ mà Mỹ dành cho Somalia. Hàng trăm ngàn người tị nạn chạy trốn đến Somalia để thoát khỏi cuộc xung đột, và vào cuối những năm 1980, suy thoái kinh tế đã góp phần vào sự bùng nổ nội chiến ở Somalia.

Đầu năm 1991, phiến quân đã lật đổ Barre sau những trận chiến dữ dội và đẫm máu, và Ali Mahdi Muhammad của đảng Đại hội Somalia Thống nhất (United Somali Congress) nắm quyền kiểm soát Mogadishu và phần còn lại của miền nam Somalia. Trong khi đó, các thành viên của Phong trào Quốc gia Somalia (Somali National Movement) đã giành quyền kiểm soát miền bắc, thuộc địa Somaliland cũ của Anh, và tuyên bố thành lập Cộng hòa Somaliland độc lập.

Năm 1992, nội chiến giữa hai miền Somalia, đối đầu giữa các bộ tộc và trận hạn hán tồi tệ nhất thế kỷ ở châu Phi đã tạo ra nạn đói tàn khốc, đe dọa một phần tư dân số Somalia. Lực lượng của Mỹ và các thành viên Liên Hiệp Quốc khác đã đến Somalia kể từ cuối năm 1992 để phân phối viện trợ lương thực và trấn áp các phe phái tham chiến. Mặc dù Liên Hiệp Quốc đã đạt được nhiều mục tiêu nhân đạo tạm thời, nhưng hoạt động quân sự phần lớn không thành công. Năm 1993, một hiệp định ngừng bắn đã được ký kết, nhưng không có chính quyền trung ương nào được thành lập, và giao tranh nổ ra một lần nữa trong cùng năm đó.

Ngày 03/10, khi đang thực hiện nhiệm vụ bắt giữ hai lãnh chúa trung thành với Mohammed Farah Aidid, đối thủ của Mahdi, hai chiếc trực thăng Black Hawk của Mỹ đã bị bắn hạ ở Mogadishu. Mặc dù nhiệm vụ vẫn thành công, Somalia đã giết chết 18 lính Mỹ và 1 lính Malaysia và làm bị thương hàng chục người khác. Sự kiện được gọi là Trận chiến Mogadishu khét tiếng này đã được chuyển thể thành tiểu thuyết Black Hawk Down và bộ phim cùng tên. Năm 1994, Tổng thống Bill Clinton đã rút quân khỏi Somalia. Tháng 03/1995, giao tranh vẫn tiếp diễn ở nước này khi những thành viên cuối cùng của lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế rời đi. Aidid tuyên bố mình là Tổng thống Somalia vào tháng 06/1995 khi bạo lực vẫn tiếp diễn; ông chết vì bị bắn một năm sau đó.

Ngày 10/10/2004, Abdullah Yusuf được bầu làm Tổng thống Somalia trong một cuộc bầu cử được tổ chức tại Kenya vì lý do an toàn. Cuộc chiến giữa các lãnh chúa đối địch vẫn tiếp tục, đặc biệt là ở Mogadishu, và nội chiến toàn quốc đã nổ ra vào mùa xuân năm 2006.

09/12/1992: Thủy quân Lục chiến Mỹ tiến vào Mogadishu