Nguồn: Sinan Tavsan, “Turkish defense contractors enjoy sales bonanza in Asia,” Nikkei Asia, 03/04/2022
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Nhu cầu đang tăng cao đối với máy bay không người lái, trực thăng, và tàu hộ tống giá rẻ nhưng đã được thử nghiệm tại chiến trường.
Một tập tài liệu dày cộp đã được chuyền tay trong nhóm các quan chức đang xếp hàng trên thảm đỏ tại Căn cứ Không quân Đại tá Jesus Villamor ở Manila.
Bên trong nhà chứa là hai chiếc trực thăng tấn công T-129 được sản xuất tại Thổ Nhĩ Kỳ.
“Chúng sẽ được sử dụng để chống lại kẻ thù của nhà nước – những kẻ khủng bố đang cố gắng phá hủy đất nước chúng ta,” Delfin Lorenzana, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, phát biểu tại buổi lễ bàn giao ngày 06/04.
Đây là những chiếc trực thăng đầu tiên của dòng này thuộc sở hữu của Không quân Philippines, Lorenzana, vị tướng quân đội 73 tuổi đã nghỉ hưu cho biết thêm. Theo Cơ quan Thông tấn nhà nước Philippines, chúng đã được mua với giá khoảng 270 triệu USD.
Cùng tham dự buổi lễ còn có một quan chức chủ chốt của Thổ Nhĩ Kỳ: Ismail Demir, người đứng đầu Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng của chính phủ, vị trí báo cáo trực tiếp cho Tổng thống Recep Tayyip Erdogan.
Demir nói, “Chúng tôi sẵn sàng đóng góp về trang thiết bị, đào tạo, cũng như cùng phát triển năng lực bản địa.”
Chiếc T-129 ATAK được doanh nghiệp nhà nước Turkish Aerospace của Thổ và Leonardo S.p.A. của Ý hợp tác phát triển cho các nhiệm vụ tấn công và trinh sát, phù hợp để triển khai ở các vùng địa hình hiểm trở cả ngày lẫn đêm.
Chia sẻ với Nikkei Asia, CEO của Turkish Aerospace, Temel Kotil, cho biết kế hoạch là cung cấp thêm hai máy bay trực thăng trong năm nay và hai chiếc khác vào năm sau. Ông nói thêm, nhà thầu cũng đã bắt đầu đàm phán với Philippines về đơn đặt hàng T-129 mới.
Bất chấp những khó khăn do COVID-19, các quốc gia ở châu Á – Thái Bình Dương đang tăng cường chi tiêu quốc phòng. Một cuộc khảo sát do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm công bố tuần trước cho thấy chi tiêu quốc phòng năm 2021 đã tăng 7,3% ở Nhật Bản, 7,1% ở Singapore, 4,7% ở Hàn Quốc, và 4% ở Úc.
Demir nói với Nikkei, “Các nước châu Á sẽ tiếp tục là một thị trường ưu tiên và tầm quan trọng của họ sẽ còn tăng hơn nữa trong tương lai.”
Sự thành công của máy bay tấn công không người lái do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất tại chiến trường Ukraine chắc chắn đã thu hút sự chú ý của các quan chức phụ trách mua sắm vũ khí trên toàn khu vực. Những người vốn đã quan tâm đến mức giá rẻ giờ đây lại có thêm một lý do để lựa chọn vũ khí của Thổ Nhĩ Kỳ.
Thứ trưởng Quốc phòng Philippines, Cardozo Luna, trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 3, nói với Nikkei rằng các máy bay trực thăng T-129 được lựa chọn vì giá cả, hiệu suất, và độ bền của chúng. Ông ẩn ý rằng Philippines cũng quan tâm đến việc mua tàu ngầm mini và tàu tuần tra xa bờ từ Thổ Nhĩ Kỳ.
Hồi tháng 4, 12 công ty quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ đã trưng bày các sản phẩm và dịch vụ của họ ở triển lãm Quốc phòng và An ninh châu Á tổ chức tại Philippines. Sự kiện này theo sau việc 32 công ty và tổ chức của Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện tại triển lãm Dịch vụ Quốc phòng châu Á của Malaysia được tổ chức một tháng trước đó.
Một nguồn tin làm việc cho nhà thầu quốc phòng ASFAT của Thổ Nhĩ Kỳ nói với Nikkei rằng công ty hiện đã lọt vào danh sách rút gọn cùng với Hyundai Heavy Industries của Hàn Quốc, để giành lấy cơ hội cung cấp sáu tàu tuần tra xa bờ cho Philippines với giá khoảng 600 triệu USD.
Lý do cho cuộc đấu thầu này là vì Manila đang cân nhắc chấm dứt thỏa thuận với Austal của Úc do những bất đồng về giá cả.
Tháng trước, Lorenzana tiết lộ Philippines đã từ chối yêu cầu của Austal về khoản bổ sung trị giá 12 tỷ peso (tương đương 229 triệu USD) cho 6 tàu, nằm ngoài con số 30 tỷ peso đã được dự trù.
Nhà thầu Australia viện dẫn sự gia tăng chi phí vật liệu và nhân công, đồng thời cho biết lựa chọn thay thế là giảm số lượng tàu xuống còn 5.
Theo giới truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, phương án mà ASFAT đề xuất khá hấp dẫn. Đề nghị của họ còn bao gồm hai phương tiện vũ trang mặt nước không người lái, có thể lắp bên trong các tàu tuần tra. Được gọi là ULAQ – một từ phát xuất từ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, có nghĩa là “phái viên” – phương tiện không người lái này được hai nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ khác phát triển cho Hải quân nước này.
Nếu ASFAT thắng thầu, đây sẽ là lần đầu tiên họ xuất khẩu cả tàu tuần tra xa bờ và phương tiện vũ trang không người lái.
Các khách hàng châu Á khác cũng đang đến gõ cửa Thổ Nhĩ Kỳ.
Pakistan, nước đã mua 4 tàu hộ tống từ ASFAT với giá 1 tỷ USD, trong đó có 2 chiếc sẽ được đóng ở Karachi, hiện đang xem xét mua thêm các máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ.
Demir cho biết nhà xuất khẩu máy bay không người lái hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ, Baykar Defense, đang trong “giai đoạn đàm phán sâu hơn” với Pakistan về việc cung cấp máy bay vũ trang không người lái chủ lực TB-2, cũng như phiên bản nâng cấp của nó, Akinci, có nghĩa là “bố ráp” trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.
TB-2, dòng máy bay đã phá hủy vô số xe tải tiếp tế và hệ thống phòng thủ tên lửa của Nga ở Ukraine, cho đến nay đã được bán cho 19 quốc gia, bao gồm cả Turkmenistan và Kyrgyzstan. Dòng Akinci mới hơn có tổng trọng tải lớn hơn TB-2 đến 10 lần và còn được trang bị đạn dược, cảm biến, và máy ảnh.
Ben Hodges, một vị tướng chỉ huy đã nghỉ hưu của Quân đội Mỹ ở châu Âu, cho biết chất lượng của các máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ đã được minh chứng rõ ràng trong các chiến dịch gần đây ở Syria, xung đột Azerbaijan-Armenia, và Ukraine. “Dường như Thổ Nhĩ Kỳ đang thiết lập tốc độ và tiêu chuẩn cho lĩnh vực máy bay không người lái trong khu vực của mình,” Hodges, hiện là Giám đốc Nghiên cứu Chiến lược tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, nhận xét.
Kotil, CEO của Turkish Aerospace, cho biết tiến bộ công nghệ đang giúp các quốc gia và công ty mới nổi dễ dàng bắt kịp các cường quốc toàn cầu.
Vị giáo sư kỹ thuật hàng không nói, “Có một thế giới mới, và nó là một thế giới phẳng, với các công cụ kỹ thuật mới được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo và học máy. Trong quá khứ, chúng ta thường nói rằng nếu anh không có di sản về hàng không vũ trụ, anh không thể phát triển máy bay. Bây giờ cả thế giới đều có thể bắt kịp nhanh hơn”.
Tốc độ phát triển gần đây của Thổ Nhĩ Kỳ cũng được thúc đẩy bởi các lệnh trừng phạt mà nước này phải đối mặt. Sau khi mua hệ thống phòng không S-400 từ Nga, họ đã bị loại khỏi chương trình máy bay chiến đấu F-35. Ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả người đứng đầu Demir, cũng đã bị trừng phạt.
Không thể mua máy bay không người lái của Mỹ, và lại gặp vấn đề kỹ thuật với những máy bay mà họ mua từ Israel, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu phát triển chương trình máy bay không người lái quân sự của riêng mình.
Các nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang cạnh tranh đơn đặt hàng với các công ty Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc, và Ý. Một lợi thế của Ankara là họ sẵn sàng tham gia vào sản xuất ngay tại địa phương, vốn là điều thường được các khách hàng châu Á ưa chuộng.
Turkish Aerospace đang cố gắng thu hút các nhà chức trách Malaysia với lời đề nghị sản xuất 15 máy bay phản lực sử dụng cho đào tạo, hoặc máy bay chiến đấu hạng nhẹ ở Malaysia, sau khi đã sản xuất ba chiếc đầu tiên tương tự ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Kotil cho biết công ty của ông đang đặt mục tiêu doanh thu 2,5 tỷ đô la trong năm nay, có thể tăng gấp 4 lần lên 10 tỷ đô la vào năm 2028, lúc đó 80% doanh thu sẽ do xuất khẩu. Một nửa doanh thu xuất khẩu đó là từ châu Á, ông nói.
Demir mô tả nhiều nhà xuất khẩu quốc phòng là những người thường hứa hẹn về sản xuất nội địa và chuyển giao công nghệ trong giai đoạn đàm phán, nhưng những cam kết đó sẽ yếu đi vào thời điểm hợp đồng được ký kết.
Demir cho biết Thổ Nhĩ Kỳ thì khác, vì họ nhận thấy cơ hội cắt giảm chi phí thông qua sản xuất nội địa.
Ông nói thêm, “Chúng tôi thường phản hồi tích cực đối với các yêu cầu hợp tác địa phương và cung cấp các nội dung nghiêm túc. Chúng tôi tiếp cận điều đó theo một cách rất rõ ràng và tích cực.” Các cơ sở sản xuất này có thể được tìm thấy ở Ukraine với trường hợp máy bay không người lái, và ở Indonesia với trường hợp xe tăng hạng trung.
Thổ Nhĩ Kỳ đang “cởi mở kêu gọi” các nước như Pakistan, Malaysia, Azerbaijan, và Qatar tham gia các dự án phát triển quốc phòng lớn, bao gồm cả máy bay chiến đấu TF-X, đang được phát triển bởi Turkish Aerospace.
Các nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng hợp tác để mua các thành phần quan trọng mà họ còn thiếu, chẳng hạn như động cơ. Ví dụ, hiện đang có thảo luận về việc sử dụng động cơ và hộp số của Hàn Quốc trong xe tăng chiến đấu hạng nặng Altay do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất trong nước. Lô hàng động cơ đầu tiên đã đến Thổ Nhĩ Kỳ và đang chờ được thử nghiệm trong các nguyên mẫu xe tăng vào tháng 5.
Demir nói, “Châu Á là một trong những khu vực mà chúng tôi có những cuộc tiếp xúc mạnh mẽ nhất trong lĩnh vực quốc phòng.” Ông lưu ý rằng đối tác tiềm năng bao gồm Pakistan, Việt Nam, Bangladesh, Philippines, Indonesia, Malaysia cũng như các quốc gia gốc Thổ ở Trung Á.
Ceyhun Suer, giám đốc chương trình quốc tế của FNSS Defense Systems, một công ty liên doanh giữa BAE Systems của Anh và Nurol Holding của Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết thương vụ chuyển giao 18 xe tăng cho Indonesia của công ty ông là một ví dụ cho thấy quá trình nội địa hóa đang phát triển như thế nào.
Đầu tiên, 10 bệ xe tăng hạng trung – bệ xe tăng không có tháp pháo – được sản xuất tại Thổ Nhĩ Kỳ và giao cho Indonesia vào tháng 3.
Các tháp pháo sẽ được công ty PT Pindad của Indonesia gắn lên xe ngay tại địa phương. Tám bệ xe tăng tiếp theo đang được sản xuất tại Indonesia, cũng là nơi các tháp pháo sẽ được lắp đặt.
FNSS đã cung cấp hơn 500 xe bọc thép khác nhau cho các nước châu Á như Malaysia, Indonesia, và Philippines.
FNSS và đối tác PT Pindad cũng đã ký một văn bản thể hiện ý định phát triển và đồng sản xuất phương tiện tấn công lội nước ZAHA, Suer cho biết.
Tại triển lãm Dịch vụ Quốc phòng châu Á vào tháng 3, FNSS đã thành công trong việc ký kết một văn bản khác với DefTech của Malaysia để cùng sản xuất xe bọc thép 4 bánh và 6 bánh tại Malaysia, cho các nhu cầu trong tương lai từ Quân đội nước này.
Xuất khẩu của ngành công nghiệp quốc phòng và hàng không của Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng lên mức cao kỷ lục 3,2 tỷ USD vào năm ngoái. Con số này cao gấp đôi so với mức 1,6 tỷ đô la của năm 2016. Demir cho biết họ đang đặt mục tiêu đạt 4 tỷ đô la trong năm nay.
“Chúng tôi đang phản ánh tiêu chuẩn NATO, kinh nghiệm chống khủng bố trong các sản phẩm đã được chứng minh khả năng chiến đấu của chúng tôi, vốn là nhu cầu cấp thiết của nhiều nước châu Á,” Kotil nói. Ông cho biết thêm, Turkish Aerospace đang đàm phán với các quốc gia như Việt Nam, Campuchia, Malaysia, Indonesia, Pakistan, Bangladesh trong nhiều dự án khác nhau.
