Thế giới hôm nay: 24/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã đẩy lùi các nhóm dân quân thân Ukraine đang đột kích vào khu vực Belgorod của Nga. Thông tin này vẫn chưa được xác minh độc lập. Trước đó, thống đốc Vyacheslav Gladkov của Belgorod nói một số máy bay không người lái đã bị hạ trong đêm. Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của Volodymyr Zelensky, nói Ukraine “không liên quan gì” đến các sự kiện trên.

Thống đốc bang Florida Ron DeSantis được cho là sẽ tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ trong một cuộc thảo luận với Elon Musk trên Twitter vào thứ Tư. Trong khi đó, đối thủ lớn nhất của ông trong đảng Cộng hòa vừa nhận trát từ thẩm phán New York. Phiên tòa xét xử Donald Trump về các khoản tiền bịt miệng cho một ngôi sao khiêu dâm sẽ bắt đầu vào tháng 3 năm 2024, trùng với đỉnh điểm của mùa bầu cử sơ bộ.

Apple công bố một thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la với Broadcom, một nhà sản xuất chip của Mỹ, để phát triển các bộ phận 5G cho thiết bị của họ. Được biết thỏa thuận ba năm trước đó trị giá 15 tỷ đô la giữa hai bên sắp hết hạn. Thỏa thuận mới nằm trong cam kết đầu tư 430 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ cho đến năm 2026 của Apple. Cổ phiếu của Broadcom đã tăng giá sau thông báo.

Một tòa án Nga đã gia hạn thời hiệu giam giữ trước khi xét xử Evan Gershkovich, phóng viên của tờ Wall Street Journal, đến ít nhất là ngày 30 tháng 8. Ông Gershkovich bị FSB, cơ quan an ninh chính của Nga, bắt giữ vào tháng 3 với cáo buộc gián điệp. Chính phủ Mỹ nói các cáo buộc là vô căn cứ. Người đàn ông 31 tuổi này đã kháng cáo việc bị tạm giam trước xét xử, nhưng bị một thẩm phán Nga bác bỏ trong một phiên điều trần kín hôm 18 tháng 4.

Meta đã bán công cụ tìm kiếm GIF của họ, Giphy, cho Shutterstock, một công ty kinh doanh nguồn ảnh chụp, với giá 53 triệu USD. Gã khổng lồ mạng xã hội mua lại doanh nghiệp này vào tháng 5 năm 2020 với giá 315 triệu USD. Nhưng năm ngoái, cơ quan quản lý cạnh tranh của Anh đã yêu cầu Meta bán Giphy vì có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho các đối thủ cạnh tranh. Cổ phiếu của Shutterstock tăng 4%.

Đảng đối lập của Đông Timor, Đại hội Toàn quốc Tái thiết Timor, thắng 41% số phiếu bầu trong cuộc bầu cử quốc hội của đất nước — chỉ cách thế đa số vài phần trăm. Do đó, đảng của Xanana Gusmao, tổng thống đầu tiên của đất nước, sẽ có cơ hội thành lập liên minh. Đảng cầm quyền, được gọi là Fretilin, chỉ giành được 25% số phiếu bầu. Họ đã thề sẽ chấp nhận kết quả này.

IMF cho rằng nước Anh sẽ không rơi vào suy thoái trong năm nay, khác với các dự đoán trước đây của họ rằng kinh tế Anh sẽ giảm 0,3% trong năm 2023. Hiện tại IMF dự kiến GDP của Anh tăng 0,4%. Quỹ này cho biết nhu cầu ổn định đã nâng đỡ cho nền kinh tế nhiều vấn đề của Anh, nhưng cảnh báo triển vọng tăng trưởng “vẫn yếu” và lạm phát vẫn “cao một cách dai dẳng.”

Con số trong ngày: 60.000, là số người xin tị nạn đã đến New York kể từ mùa xuân năm ngoái.

TIÊU ĐIỂM

Ron DeSantis chuẩn bị tuyên bố tranh cử tổng thống

Vào thứ Tư, Ron DeSantis sẽ chính thức tuyên bố tranh cử tổng thống Mỹ — trong một cuộc thảo luận với Elon Musk trên Twitter, theo các bản tin. Ông DeSantis là đối thủ đáng gờm nhất của Donald Trump trong đảng Cộng hòa, nhưng ông đã mất đà từ sau cuộc đua thống đốc bang Florida vào năm ngoái. Một lần vạ miệng về chiến tranh Ukraine (ông gọi nó là “tranh chấp lãnh thổ”), cuộc tranh cãi với Disney, và quyết định ban hành lệnh cấm phá thai sau sáu tuần thai đã làm dấy lên nghi ngờ về sự nhạy bén chính trị của ông.

Các thăm dò gần đây cho thấy cử tri Cộng hòa thích cựu tổng thống hơn ông DeSantis với tỷ lệ 56% so với 21%. Vẫn còn 60 tuần nữa mới tới đại hội đảng vào tháng 7 năm 2024, thời điểm chọn người được nhận đề cử. Nhưng các cuộc thăm dò sơ bộ sớm như hiện nay cũng thường cho thấy thành tích về sau. Khả năng ông DeSantis nhận đề cử là có, nhưng không nhiều.

Tổng thống Belarus Lukashenko thăm Nga

Tổng thống Vladimir Putin sẽ tiếp Alexander Lukashenko, người đồng cấp Belarus, tại Moscow vào thứ Tư. Điều này không có gì lạ vì hai nhà lãnh đạo thường xuyên gặp nhau. Nhưng người ta sẽ chú ý nhiều vào các cử chỉ của ông Lukashanko giữa bối cảnh tin đồn về sức khoẻ của ông. Nhà độc tài đã không xuất hiện trước công chúng suốt một tuần trong tháng này. Các bác sĩ nghi ngờ ông bị viêm tim do virus, theo truyền thông độc lập ở Belarus. Bệnh này có thể điều trị được. Nhưng có nhiều suy đoán về những gì sẽ xảy ra nếu ông qua đời.

Ông Lukashenko, người đã nắm quyền ở Belarus từ năm 1994, chưa chỉ định người kế vị. Phe đối lập lưu vong của đất nước hy vọng cái chết của ông sẽ mang lại sự mở cửa dân chủ. Nhưng nhiều người cho rằng người Belarus — với hàng nghìn người đã bị bỏ tù và tra tấn vì phản đối gian lận bầu cử năm 2020 — quá sợ hãi để đứng lên bảo vệ nền dân chủ nếu ông Lukashenko qua đời. Ngoài ra, an ninh Nga có thể can thiệp để đảm bảo rằng tổng thống tiếp theo không phải là người có ý tưởng giải phóng Belarus khỏi ảnh hưởng của Điện Kremlin, như Ukraine.

Nvidia hưởng lợi lớn từ AI

Nvidia, công ty niêm yết có giá trị thứ sáu trên thế giới, sẽ báo cáo thu nhập vào thứ Tư. Sẽ có một màn ăn mừng. Nhà sản xuất chip này là cổ phiếu có kết quả tốt nhất của chỉ số S&P500 trong năm 2023 khi tăng gấp đôi giá trị kể từ đầu năm. Thành công của ChatGPT, một chatbot được phát triển bởi công ty khởi nghiệp Mỹ OpenAI, đã thúc đẩy tâm lý lạc quan của các nhà đầu tư đối với trí tuệ nhân tạo. Điều này làm tăng nhu cầu cho các sản phẩm xử lý đồ họa của Nvidia, tức những con chip chuyên dụng được sử dụng để luyện các mô hình AI lớn.

Vai trò của Nvidia với tư cách là nhà cung cấp “cơ sở hạ tầng” cho AI mang về cho họ lợi nhuận tốt đẹp. Họ kiêm luôn sản xuất phần mềm chuyên dụng để chạy trên chip của chính mình mà các nhà phát triển trên toàn thế giới đã quen thuộc, giúp thu hút khách hàng. Và công ty vẫn tiếp tục đổi mới. Hồi tháng 3, họ đã tiết lộ phần mềm sẽ giúp cho quá trình in thạch bản trở nên hiệu quả hơn rất nhiều. Nhà đầu tư càng có thêm lý do để lạc quan.

Hoàn thành nâng cấp đài quan sát sóng hấp dẫn

Đài Quan sát Sóng Hấp dẫn bằng Giao thoa kế Laser (LIGO) — thiết bị nhạy nhất thế giới để phát hiện sóng hấp dẫn — sẽ bắt đầu hoạt động trở lại vào thứ Tư sau ba năm gián đoạn để nâng cấp.

LIGO được thiết kế để phát hiện các gợn sóng khó tìm thấy trong không thời gian được phát ra từ các sự kiện vũ trụ thảm khốc như va chạm lỗ đen và siêu tân tinh. Hơn một thế kỷ trước, sự tồn tại của những dao động vũ trụ này đã được tiên đoán bởi thuyết tương đối rộng của Albert Einstein. Nhưng nó chỉ được xác nhận khi LIGO quan sát được sóng vào năm 2015. Quá trình nâng cấp LIGO đã tạo ra các máy dò nhạy hơn, có khả năng quan sát các sự kiện sóng hấp dẫn yếu hơn nhiều so với trước đây.

LIGO bao gồm hai máy dò của Mỹ ở các bang Louisiana và Washington. Đồng hành cùng sẽ là Virgo và KAGRA, các đối tác tương đương của LIGO ở châu Âu và Nhật Bản. Các nhà vật lý thiên văn hy vọng rằng độ nhạy chung của các đài quan sát này sẽ đủ để phát hiện các gợn sóng từ nguồn gốc sớm nhất của vũ trụ.