Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã đến thăm Israel để thể hiện tình đoàn kết sau khi nước này bị Hamas tấn công, đồng thời cam kết Mỹ sẽ “luôn” bên cạnh Israel. Ông Blinken, người có gốc Do Thái, cho biết cuộc tấn công của người Palestine gợi nhớ về Holocaust. Ông cho biết sẽ kêu gọi các nước khác trong khu vực kiềm chế xung đột. Trong khi đó, Syria nói tên lửa của Israel đã tấn công các sân bay ở Aleppo và Damascus, khiến cả hai đều không thể hoạt động. Hôm thứ Sáu, ngoại trưởng Iran, một đồng minh của Syria và là kẻ thù của Israel, sẽ đến thăm Syria.
Mỹ sẽ ngăn Iran tiếp cận khoản tiền 6 tỷ USD được Qatar giữ từ tháng trước để đổi lấy việc trả tự do cho những người Mỹ đang bị cầm tù. Kể từ cuộc tấn công của Hamas vào Israel, đảng Cộng hòa đã chỉ trích tổng thống Joe Biden vì cho phép khoản tiền được trả cho Iran — ngay cả với những hạn chế nghiêm ngặt. Giới chức Mỹ nói không bằng chứng nào cho thấy Iran có liên quan, nhưng nước này có lịch sử ủng hộ Hamas.
Lạm phát giá tiêu dùng theo năm ở Mỹ giữ ở mức 3,7% trong tháng 9 vì chi phí nhà ở cao. Giới kinh tế đã dự đoán lạm phát thấp hơn một chút sau khi giá năng lượng giảm bớt. Dữ liệu mới, cùng với thị trường việc làm vững chắc của Mỹ, làm dấy lên lo ngại lạm phát sẽ tiếp tục cao hơn mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang. Các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ sớm tiếp tục cuộc chiến chống lạm phát của mình.
Các công tố viên liên bang buộc tội Bob Menendez, thượng nghị sĩ bang New Jersey, và vợ ông về tội âm mưu để ông Menendez hoạt động như một đặc vụ nước ngoài của Ai Cập, ngay khi ông này còn là chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện. Luật sư của ông gọi lời buộc tội là “vô lý”. Tháng trước, ông Menendez đã bị truy tố về tội hối lộ (ông không nhận tội).
Người đứng đầu Lực lượng Phòng vệ Israel, Herzi Halevi, thừa nhận quân đội nước ông đã thất bại trong việc ngăn chặn cuộc tấn công của Hamas hôm thứ Bảy. Đây là tuyên bố công khai đầu tiên của ông kể từ vụ xâm nhập. Halevi nói: “Chúng tôi sẽ tìm hiểu, chúng tôi sẽ điều tra, nhưng giờ là lúc tập trung cho chiến tranh.” Israel cho biết 1.300 người đã thiệt mạng do tên lửa và các tay súng của Hamas.
Các hãng phim Hollywood và giới diễn viên không đạt được thỏa thuận về đãi ngộ. Các thành viên của Hiệp hội Diễn viên Màn ảnh đã đình công từ tháng 7 để yêu cầu mức lương cao hơn và thỏa thuận chia sẻ doanh thu với các công ty phát trực tuyến. Theo đại diện các hãng phim, đàm phán “không còn đưa chúng tôi đi theo hướng hiệu quả nữa.” Tháng trước giới biên kịch đã đạt được thỏa thuận với các hãng phim và chấm dứt nhiều tháng đình công.
Con số trong ngày: 60 triệu euro, là khoản viện trợ mà Tunisia chuyển trả lại Liên minh châu Âu khi hai bên tranh cãi về vấn đề di cư.
TIÊU ĐIỂM
Người dân Gaza sẽ chạy đi đâu?
Tối 7/10, ngày đầu tiên Hamas tấn công Israel, thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu đã cảnh báo người dân Gaza “hãy rời đi ngay vì chúng tôi sẽ hành động quyết liệt ở mọi nơi.”
Trong cùng hôm đó Israel bắt đầu không kích vào Gaza, dải đất do Hamas quản lý. Nhiều người trong số 2 triệu dân Gaza rõ ràng muốn nghe theo lời khuyên của ông Netanyahu và chạy trốn, nhưng không rõ họ có thể đi đâu. Israel sẽ không cho họ vào, trong khi một số báo cáo khác cho thấy Ai Cập đã đóng cửa biên giới. Chính phủ Ai Cập nói cửa khẩu biên giới Rafah không hoạt động vì tên lửa của Israel đã tấn công nó nhiều lần.
Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah al-Sisi có thể muốn chặn dòng người di cư từ Gaza, nhất là khi kinh tế Ai Cập chìm trong khó khăn. Nước này gần đây đã tiếp nhận hơn 100.000 người tị nạn từ cuộc nội chiến ở Sudan. Cho đến nay, Ai Cập dường như không muốn trở thành nơi trú ẩn cho người dân Gaza.
Uỷ viên đối ngoại EU thăm Trung Quốc
Josep Borrell, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, sẽ tới Trung Quốc vào thứ Sáu để bắt đầu các cuộc đàm phán nghiêm túc trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và thương mại khiến quan hệ hai chiều trở nên căng thẳng. Trong chuyến thăm ba ngày của mình, ông Borrell sẽ phải thực hiện một chương trình nghị sự dày đặc, từ nhân quyền và các thỏa thuận kinh tế đến Ukraine và bây giờ là Trung Đông.
EU muốn “giảm thiểu rủi ro” cho nền kinh tế của mình bằng cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc; khối đang xem xét liệu xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc có cạnh tranh không lành mạnh với sản phẩm EU hay không. Họ cũng muốn thuyết phục Trung Quốc ngừng ủng hộ Nga trong cuộc xâm lược Ukraine. Bên cạnh đó còn có cuộc tấn công khủng bố ở Israel: Hamas đã bị lên án mạnh mẽ trên khắp châu Âu, nhưng không phải ở Trung Quốc. Áp lực từ quê nhà buộc ông Borrell tố cáo hành vi vi phạm nhân quyền của Trung Quốc sẽ chỉ làm tăng thêm bầu không khí ngột ngạt.
Putin công du nước ngoài lần đầu sau khi bị truy tố
Vladimir Putin đang ở Kyrgyzstan cho chuyến công du nước ngoài chính thức đầu tiên của ông kể từ khi bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy tố về tội ác chiến tranh hồi tháng 3. Vào thứ Sáu, ông sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh của Cộng đồng Các Quốc gia Độc lập CIS, một nhóm bao gồm 10 quốc gia Liên Xô cũ do Nga đứng đầu.
CIS được cho là thể hiện ảnh hưởng khu vực của Nga. Nhưng ảnh hưởng của Điện Kremlin đối với một số thành viên đang suy yếu đi. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan sẽ vắng mặt khi nước ông quay cuồng vì cuộc tấn công của Azerbaijan vào Nagorno-Karabakh hồi tháng trước khiến hơn 100.000 người dân tộc Armenia phải tháo chạy. Dù cam kết đảm bảo an ninh khu vực, Nga, đối tác an ninh truyền thống của Armenia, đã không ngăn được cuộc tấn công. Đây có thể là động thái trừng phạt của Nga vì Armenia tỏ ra muốn xoay trục về phương tây, nhưng có lẽ sẽ chỉ khiến Armenia nhanh chóng rời xa Nga. Tuần trước, quốc hội Armenia đã bỏ phiếu gia nhập ICC, buộc nước này phải bắt giữ ông Putin nếu ông đến thăm.
Tháng 9 năm nay là tháng nóng nhất trong nhiều năm qua
Mỗi tháng có ba bộ dữ liệu giúp cung cấp một cái nhìn nhanh về nhiệt độ toàn cầu. Dữ liệu tháng 9 này đặc biệt được quan tâm. Báo cáo đầu tiên, được công bố vào tuần trước bởi Copernicus, chương trình quan sát Trái đất của EU, cho thấy trung bình nhiệt độ không khí bề mặt hàng tháng là 16,38°C – cao hơn gần 1°C so với mức trung bình 30 năm qua và cao hơn 0,5°C so với kỷ lục tháng 9 trước đó. Nhà khoa học khí hậu Zeke Hausfathe đã gọi những hiện tượng bất thường như vậy là “hoàn toàn đáng kinh ngạc.”
Vào thứ Năm Berkeley Earth, một nhóm nghiên cứu của Mỹ, đã xác nhận phân tích của ông. Họ phát hiện ra tháng 9 là tháng nóng nhất kể từ năm 1850. Trong khi đó, chuỗi dữ liệu thứ ba, từ Viện Nghiên cứu Vũ trụ Goddard của NASA, sẽ được công bố vào thứ Sáu và dự kiến sẽ cho thấy nhiều điều tương tự. Thời tiết nắng nóng của mùa hè năm nay khiến việc 2023 trở thành năm nóng nhất từ trước đến nay là điều gần như chắc chắn. Rất có khả năng nhiệt độ năm 2023 sẽ đạt hoặc vượt quá 1,5°C so với mức tiền công nghiệp.
