Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Trong bài phát biểu đầu tiên kể từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, tổng thống Joe Biden nói ông sẽ hợp tác với Donald Trump để đảm bảo “một quá trình chuyển giao quyền lực hòa bình và trật tự.” Ông ca ngợi Kamala Harris vì chiến dịch của bà và nói với người dân Mỹ rằng “bạn không thể chỉ yêu đất nước khi chiến thắng.” Ông cũng nhắc đến di sản của mình, cho rằng đã để lại “nền kinh tế mạnh nhất thế giới.”
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cắt giảm lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm, xuống mức 4,5-4,75%. Trong một tuyên bố, Fed cho biết lạm phát đã giảm và tỷ lệ thất nghiệp có tăng “nhưng vẫn ở mức thấp.” Chủ tịch Fed Jerome Powell nói rằng ông sẽ không từ chức nếu ông Trump yêu cầu, vì sự can thiệp như vậy “là trái pháp luật.”
Tổng thống Nga Vladimir Putin chúc mừng ông Trump về chiến thắng, gọi ông là “người đàn ông dũng cảm” vì đã sống sót sau vụ ám sát hồi tháng 7. Trong khi đó, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông đã có cuộc trò chuyện “hiệu quả” với ông Trump. Nhưng sau đó ông lại nói rằng mong muốn của tổng thống tân cử Mỹ về một kết thúc “rất nhanh” cho cuộc chiến có thể dẫn đến một thất bại cho Ukraine.
Friedrich Merz, lãnh đạo của Đảng Liên minh Dân chủ Cơ Đốc giáo Đức, đã kêu gọi thủ tướng Olaf Scholz tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm vào đầu tuần tới, để chuẩn bị cho cuộc bầu cử vào tháng 1. Chính phủ Đức đã sụp đổ vào thứ Tư sau khi ông Scholz cách chức bộ trưởng tài chính, Christian Lindner. Đảng Dân chủ Tự do của ông Lindner, một phần của liên minh, đã yêu cầu thay đổi chính sách thuế và khí hậu mà đảng Dân chủ Xã hội của ông Scholz không thể chấp nhận.
Cảnh sát đã bắn hơi cay vào người biểu tình ở thủ đô Maputo của Mozambique. Phe đối lập nước này đang tổ chức biểu tình lớn sau khi đảng cầm quyền Frelimo tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử gây tranh cãi ngày 9 tháng 10. Venâncio Mondlane, một ứng cử viên độc lập nổi tiếng, cáo buộc cuộc bầu cử có gian lận. Biểu tình diễn ra khi ủy ban bầu cử của Mozambique đến sát hạn phải giải thích các bất thường trong cuộc bầu cử.
Ngân hàng Trung ương Anh cắt giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm xuống còn 4,75%. Quyết định này đã được thị trường dự đoán rộng rãi, khi lạm phát năm hiện thấp hơn nhiều so với mục tiêu 2% của ngân hàng. Thống đốc Andrew Bailey cho biết lãi suất sẽ giảm “dần dần,” và rằng ngân sách của chính phủ chỉ có thể nâng lạm phát lên khoảng 0,5 điểm phần trăm là cao nhất.
Lưới điện của Cuba buộc phải ngừng hoạt động sau khi Bão Rafael đổ bộ vào hòn đảo, theo công ty năng lượng quốc gia của nước này. Hơn 70.000 người đã được sơ tán trước khi bão đổ bộ. Cuba vốn đã bị mất điện nhiều lần trong những tuần gần đây. Hồi tháng 10, gần như toàn bộ hòn đảo bị mất điện sau các sự cố kỹ thuật và tình trạng thiếu nhiên liệu tại các nhà máy điện cũ kỹ chạy bằng dầu.
Con số trong ngày: thiếu i-ốt có thể dẫn đến mất 15 điểm IQ.
TIÊU ĐIỂM
Trung Quốc hồi hộp chờ gói kích thích của chính phủ
Đối với các nhà đầu tư Trung Quốc, sự hồi hộp của tuần này không kết thúc với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Vào tối thứ Sáu, tâm điểm sẽ chuyển sang kết quả của cuộc họp uỷ ban thường vụ Nhân Đại được tổ chức tại Bắc Kinh vào cùng ngày. Nhiều người hy vọng sẽ có một gói kích thích tài khóa mạnh mẽ để phục hồi tăng trưởng của Trung Quốc, nhất là khi khả năng xảy ra chiến tranh thương mại mới với Mỹ là không hề nhỏ.
Khắp các mặt báo sẽ là những biện pháp tài khóa trị giá “hàng nghìn tỷ” nhân dân tệ. Hai câu hỏi cần đặt ra về những khoản tiền khổng lồ này. Thứ nhất, tiền sẽ được chi trong khoảng thời gian bao lâu? Mười nghìn tỷ nhân dân tệ bằng với hơn 7% GDP Trung Quốc trong năm nay. Nhưng nếu được trải đều trong ba năm, nó chỉ chiếm hơn 2% một chút. Câu hỏi thứ hai là liệu chúng có thực sự giúp kích thích kinh tế hay không. Việc hỗ trợ cho các hộ gia đình có thể thúc đẩy GDP bằng cách khuyến khích chi tiêu tiêu dùng. Nhưng hai nhóm chính sách còn lại trong gói này — tái cấp vốn cho các ngân hàng và tái tài trợ nợ cho chính quyền địa phương — sẽ không trực tiếp đóng góp vào GDP. Đó là biện pháp giảm thiểu rủi ro tài chính, chứ không phải nhằm hồi sinh tăng trưởng
Chiến thắng của Trump và nỗi lo của Ukraine
Không có nước nào mất nhiều từ chiến thắng của Donald Trump hơn Ukraine. Ông Trump đã khoe khoang rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ. Điều này không hứa hẹn gì tốt cho Ukraine, vì ông Trump dường như có mối quan hệ thân thiết với Vladimir Putin và đã chỉ trích quy mô hỗ trợ quân sự và tài chính của Mỹ cho Ukraine. Do đó, Kyiv lo sợ rằng vào thời điểm Nga đang đạt được lợi thế tại khu vực Donbas, ông Trump có thể yêu cầu ngừng bắn bằng cách đe dọa cắt đứt mọi hỗ trợ quân sự cho Ukraine.
Xét đến thái độ chỉ trích NATO của ông Trump, khả năng ông sẽ ủng hộ lời kêu gọi để Ukraine nhanh chóng gia nhập khối là không cao. Mặc dù ông đã gặp tổng thống Zelensky vào tháng 9, ông có thể vẫn giữ mối thù với việc tổng thống Ukraine không chịu tìm kiếm thông tin bất lợi về con trai của Joe Biden, Hunter, năm năm trước, trong một âm mưu dẫn đến phiên tòa luận tội đầu tiên của ông Trump. Nhưng ông Trump rất khó đoán — ông có thể quay lưng lại với Putin nếu bị dẫn dắt tới một thỏa thuận làm nước Mỹ trông yếu đuối.
Nvidia thay Intel trong chỉ số DJIA
Thứ Sáu này có một thay đổi lớn trong ngành bán dẫn của Mỹ. Nvidia, công ty chuyên thiết kế chip trí tuệ nhân tạo, sẽ thay thế Intel, một công ty tiên phong trong lĩnh vực sản xuất chip, trong Chỉ số Công nghiệp Dow Jones (DJIA).
Thời điểm này là phù hợp, khi Nvidia hiện là công ty trị giá nhất thế giới, với giá trị thị trường lên tới 3,6 nghìn tỷ đô la. Giá trị thị trường của tập đoàn có thể tăng 100 tỷ đô la, tương đương giá trị thị trường của Intel, chỉ trong một ngày — và đã làm như vậy hai lần trong tuần này. Công ty có thể kiếm được 71 tỷ đô la lợi nhuận ròng trong năm nay, gần bằng những gì Intel làm được trong bảy năm qua. Và Nvidia đã đi đúng hướng trong hai xu hướng lớn của ngành mà Intel bỏ lỡ: các chip xử lý đồ họa (GPU), một loại chip đặc biệt phù hợp cho AI, và mô hình kinh doanh “không nhà máy,” trong đó hoạt động sản xuất được giao theo hợp đồng cho các công ty gia công như TSMC của Đài Loan. Giá trị thị trường không ổn định của Nvidia có thể sẽ giảm mạnh. Nhưng công ty này mang tính đại diện nhiều hơn cho ngành công nghiệp chip hiện đại so với người tiền nhiệm không may mắn của mình.
Tổng thống Indonesia công du Trung Quốc
Prabowo Subianto sẽ đến Trung Quốc vào thứ Sáu trong chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên sau lễ tuyên thệ nhậm chức tổng thống Indonesia hôm 20 tháng 10. Trước khi rời đi vào Chủ Nhật, ông dự kiến sẽ gặp chủ tịch Tập Cận Bình và các quan chức khác. Đầu tư của Trung Quốc đã giúp thúc đẩy cuộc bùng nổ cơ sở hạ tầng ở Indonesia dưới thời người tiền nhiệm của ông Prabowo, Joko Widodo. Ông Prabowo hy vọng xu hướng này sẽ tiếp tục; vào tháng trước anh trai ông, một doanh nhân tỷ phú đứng ra làm tài trợ cho đảng của tân tổng thống, đã nói về một kế hoạch tuyệt vời để xây dựng một hệ thống đê biển trị giá 60 tỷ đô la dọc theo bờ biển phía bắc của Java.
Về phần mình, Trung Quốc hy vọng sẽ thực hiện giao dịch bán vũ khí lớn đầu tiên cho Indonesia. Một thỏa thuận như vậy sẽ đánh dấu thay đổi lớn trong chính sách của Indonesia, nước từ lâu đã cảnh giác về quan hệ quân sự với đối thủ chiến tranh lạnh trước đây của mình. Sau Trung Quốc, ông Prabowo sẽ bay đến Mỹ, nơi ông sẽ gặp tổng thống Joe Biden. Ông cũng hy vọng sẽ dừng chân tại Mar-a-Lago, Florida, để gặp tổng thống đắc cử, Donald Trump, trước khi vội vã đến dự hai hội nghị thượng đỉnh đa phương ở Mỹ Latinh.
