Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ukraine cho biết họ đã đạt được thỏa thuận “sơ bộ” với Mỹ về khai thác khoáng sản. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, có thể sẽ gặp Donald Trump vào thứ Sáu để hoàn tất thỏa thuận; ông Zelensky tuyên bố rằng thành công của thỏa thuận phụ thuộc vào cuộc đối thoại với ông Trump. Thỏa thuận dường như không bao gồm các đảm bảo an ninh mà Ukraine mong muốn. Hai nước sẽ thành lập một quỹ chung để thu và tái đầu tư doanh thu từ tài nguyên thiên nhiên của Ukraine.
Trong khi đó, ông Trump cho biết ông có kế hoạch áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Liên minh châu Âu. Trong cuộc họp nội các đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai — có sự tham dự của Elon Musk — tổng thống Mỹ cáo buộc EU được thành lập để “làm khó” nước Mỹ. Ông Trump tuyên bố mức thuế này sẽ áp dụng đối với “xe hơi và tất cả các mặt hàng khác.”
Iran đã đẩy nhanh sản xuất uranium làm giàu ở mức cao, gần đạt cấp độ vũ khí, theo một báo cáo mật từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Ngày 8 tháng 2, Iran có 278 kg uranium làm giàu tới 60%, tăng từ 182 kg vào tháng 11 năm ngoái. Lượng nhiên liệu này có thể được chuyển đổi thành vật liệu cấp vũ khí 90% chỉ trong vài ngày.
Công ty dược phẩm Eli Lilly cho biết họ có kế hoạch đầu tư 27 tỷ USD trong vòng năm năm để mở bốn nhà máy sản xuất tại Mỹ. Giám đốc điều hành David Ricks bày tỏ hy vọng chính quyền Trump sẽ gia hạn các chính sách cắt giảm thuế doanh nghiệp mà tổng thống Mỹ đã áp dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên. Ông Trump trước đó đã đe dọa áp thuế đối với dược phẩm. Đầu tuần này, Apple cũng tuyên bố sẽ đầu tư 500 tỷ USD vào sản xuất trong nước.
Cảnh sát Romania đã bắt giữ Calin Georgescu, một chính trị gia theo chủ nghĩa dân túy cực hữu, trong khuôn khổ cuộc điều tra về khả năng gian lận tranh cử. Ông Georgescu, người ngưỡng mộ Vladimir Putin và tin rằng Covid-19 là giả, giành chiến thắng trong vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 11. Song tòa án hiến pháp Romania đã hủy kết quả bầu cử và ra lệnh tổ chức lại. Cuộc bầu cử mới dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 4 tháng 5.
Stellantis, công ty sở hữu các thương hiệu ô tô như Citroën, báo cáo lợi nhuận ròng năm 2024 đạt 5,5 tỷ euro (5,8 tỷ USD), giảm 70% so với năm trước. Giám đốc điều hành của hãng, Carlos Tavares, đã bất ngờ từ chức vào tháng 12, hai tháng sau khi công ty đưa ra cảnh báo về lợi nhuận. Cổ phiếu Stellantis đã giảm khoảng 45% trong năm qua.
Tập đoàn dầu khí BP của Anh cho biết họ sẽ quay trở lại tập trung vào nhiên liệu hóa thạch, khoảng 25 năm sau khi tuyên bố chuyển sang năng lượng xanh. Công ty sẽ tăng đầu tư vào các dự án dầu khí thêm 10 tỷ USD mỗi năm và cắt giảm 5 tỷ USD chi tiêu cho năng lượng tái tạo. Ngày 11 tháng 2, BP báo cáo lợi nhuận quý IV giảm 61% so với cùng kỳ năm trước.
Con số trong ngày: 120, là số trường công lập ở Texas dạy nhạc mariachi, thể loại âm nhạc mang đậm bản sắc Mexico nhất.
TIÊU ĐIỂM
Thủ tướng Anh thăm Mỹ
Vào thứ Năm, thủ tướng Anh Keir Starmer sẽ gặp tổng thống Donald Trump tại Washington. Ông Starmer mang đến tin tốt cho ông Trump. Ngày 24 tháng 2, ông đã thông báo rằng chi tiêu quốc phòng của Anh sẽ tăng lên 2,5% GDP cho tới năm 2027, từ mức 2,3% hiện tại. Bộ trưởng quốc phòng Mỹ, Pete Hegseth, gọi đây là “một bước đi mạnh mẽ từ một đối tác lâu dài.”
Khi công bố quyết định này, ông Starmer thừa nhận một cách gián tiếp rằng châu Âu phải bớt phụ thuộc vào Mỹ trong vấn đề an ninh: “Gánh nặng lịch sử mà chúng ta phải gánh vác để thực hiện nghĩa vụ của mình không còn nhẹ nhàng như trước.” Ông Starmer đã đề nghị triển khai quân đội Anh để thực thi bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào ở Ukraine. Hôm thứ Tư, Ukraine và Mỹ đã đạt được một thỏa thuận sơ bộ về việc khai thác chung tài nguyên khoáng sản của Ukraine, nhưng thỏa thuận này dường như không bao gồm các đảm bảo an ninh mà Ukraine mong muốn. Ông Starmer có thể sẽ thúc đẩy ông Trump về vấn đề này.
EU và Ấn Độ muốn thắt chặt quan hệ
Một lịch trình dày đặc đang chờ đợi chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, khi bà đến Delhi vào thứ Năm. Trong chuyến thăm kéo dài hai ngày, bà hy vọng sẽ tăng cường hợp tác với Ấn Độ, quốc gia mà bà mô tả là một trong những “người bạn và đồng minh đáng tin cậy nhất” của EU.
Một trọng tâm trong chuyến đi sẽ là “chương trình nghị sự công nghệ chung,” bao gồm trí tuệ nhân tạo, công nghệ xanh, và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số công cộng. Các quan chức cũng sẽ thảo luận về thương mại. Dù EU là đối tác thương mại lớn nhất của Ấn Độ, một thỏa thuận thương mại tự do vẫn chưa thành hiện thực. Các cuộc đàm phán bắt đầu từ năm 2007 nhưng bị đình trệ do bất đồng về các vấn đề như nông nghiệp và tiêu chuẩn lao động.
Giờ đây, chính sách thuế quan và đối ngoại của Donald Trump đang kéo EU và Ấn Độ xích lại gần nhau hơn. Lập trường lạnh nhạt của ông Trump đối với châu Âu đã khiến khu vực này đi tìm các đồng minh thay thế. Quan hệ của Ấn Độ với Mỹ có thể đang tốt đẹp hơn, nhưng nước này cũng cảnh giác trước những biến động chính trị từ chính quyền Trump. Bất ổn địa chính trị có thể cuối cùng sẽ khai thông các cuộc đàm phán thương mại giữa Ấn Độ và EU.
Cấm vận Nga: châu Âu siết chặt, Mỹ đứng yên
Từ thứ Năm, các công ty Mỹ sẽ bị cấm cung cấp dịch vụ cho các nhà máy lọc dầu ở Nga. Lệnh cấm này là một phần của gói trừng phạt lớn mà chính quyền Biden công bố vào ngày 10 tháng 1, trong đó cũng đưa hơn 180 tàu và một số công ty hỗ trợ thương mại dầu mỏ của Nga vào danh sách đen. Nhưng tác động của lệnh trừng phạt vẫn còn hạn chế: sau khi giảm vào đầu tháng 2, xuất khẩu dầu thô của Nga đã phục hồi về gần mức bình thường.
Liên minh châu Âu và Anh muốn duy trì áp lực. Tuần này, họ đã công bố các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào hàng chục tàu chở dầu cũng như các công ty ở các nước thứ ba, bao gồm một số nhà xuất khẩu nhôm, hóa chất, và drone, vốn bị cáo buộc cung cấp hàng hóa cho Nga.
Vẫn chưa rõ tương lai của các lệnh trừng phạt từ Mỹ. Những nỗ lực của Donald Trump nhằm thúc đẩy nhanh một thỏa thuận với Nga có thể dẫn đến việc dỡ bỏ cấm vận. Quốc hội Mỹ sẽ phải phê chuẩn, nhưng hiện tại, Quốc hội do phe Cộng hòa kiểm soát đang tỏ ra ngoan ngoãn. Chiến dịch cô lập kinh tế của phương Tây nhằm vào Nga có thể sớm trở nên kém hiệu quả hơn.
Xu hướng dân chủ trên toàn cầu
Chỉ số Dân chủ mới nhất, do EIU — công ty trực thuộc The Economist — công bố vào thứ Năm, cho thấy nền dân chủ tiếp tục suy yếu trong năm 2024. Điểm số trung bình toàn cầu giảm từ 5,23 (trên thang 10) vào năm 2023 xuống còn 5,17, mức thấp kỷ lục. Xu hướng này đã tiếp diễn kể từ khi chỉ số được công bố lần đầu năm 2006. Sự gia tăng của chủ nghĩa độc tài là nguyên nhân chính. Số lượng chính phủ bị xếp loại là “độc tài” đã tăng thêm tám kể từ năm 2014; số lượng nền dân chủ giảm đi năm.
Báo cáo của EIU đề cập đến hai xu hướng liên quan. Đầu tiên là bất mãn của công chúng đối với các hệ thống chính trị dân chủ. Điều này đã thúc đẩy một làn sóng phản đối các chính phủ đương nhiệm trong một loạt các cuộc bầu cử của năm 2024. Xu hướng thứ hai là sự ủng hộ ngày càng tăng đối với các chính trị gia theo chủ nghĩa dân túy và các phong trào chống lại giới cầm quyền, vốn đang thu hút cử tri trên toàn thế giới. Nếu những mối quan tâm của cử tri không được giải quyết, điều này có thể làm suy yếu các đảng truyền thống và gây xáo trộn hệ thống dân chủ.
