Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Kaja Kallas, uỷ viên phụ trách đối ngoại của Liên minh châu Âu, cho biết các điều kiện ngừng bắn của Nga cho thấy nước này “không thực sự muốn hòa bình” ở Ukraine. Trước đó Donald Trump đã tuyên bố sẽ nói chuyện với Vladimir Putin vào thứ Ba để đi tìm một thỏa thuận ngừng bắn. Nga và Ukraine đã tấn công nhau bằng máy bay không người lái trong đêm, khiến một dân thường Ukraine thiệt mạng ở thị trấn Myrnohrad miền đông và làm cho nhiều khu vực bị mất điện.
Ông Trump nói sẽ buộc Iran chịu trách nhiệm nếu lực lượng Houthi trả đũa các cuộc không kích của Mỹ vào Yemen, và sẽ áp đặt “hậu quả nghiêm trọng.” Mỹ tiến hành các cuộc không kích vào nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn vào cuối tuần, khiến ít nhất 53 người thiệt mạng, và đã tiếp tục tấn công vào thứ Hai, theo tuyên bố của nhóm. Kể từ tháng 10 năm 2023, Houthi đã liên tục tấn công các tàu thương mại trên Biển Đỏ.
Liên minh châu Âu cam kết viện trợ 2,5 tỷ euro (2,7 tỷ USD) cho Syria để hỗ trợ tái thiết đất nước sau khi Bashar al-Assad bị lật đổ. Ngoài ra Đức cam kết thêm 300 triệu euro, trong khi Anh cung cấp 160 triệu bảng Anh (208 triệu USD). Mười bốn năm nội chiến đã tàn phá nền kinh tế Syria, khiến hàng triệu người mất nhà cửa và cơ sở hạ tầng trọng yếu bị phá hủy.
Mark Carney, thủ tướng mới của Canada, đã gửi một thông điệp mạnh mẽ khi chọn chuyến công du nước ngoài đầu tiên đến Paris thay vì Washington, DC. Ông sẽ đến London vào tối thứ Hai. Ông Carney đang tìm cách củng cố các liên minh châu Âu sau khi Donald Trump áp đặt thuế quan đối với hàng hóa Canada và đặt câu hỏi về chủ quyền của nước này. Chính phủ của ông cũng đang xem xét lại việc mua các máy bay chiến đấu F-35 do Mỹ sản xuất.
AstraZeneca thông báo sẽ mua lại EsoBiotech, một công ty của Bỉ, với giá lên tới 1 tỷ USD. Gã khổng lồ dược phẩm của Anh muốn tăng cường khả năng điều trị bằng liệu pháp tế bào để đẩy nhanh quá trình phát triển các phương pháp chữa trị ung thư. Dự kiến hoàn tất vào giữa năm 2025, thỏa thuận này bao gồm khoản thanh toán ban đầu 425 triệu USD. AstraZeneca sẽ thanh toán phần còn lại nếu các mục tiêu về phát triển thuốc và quy định được đáp ứng.
Mỹ báo cáo một đợt bùng phát cúm gia cầm H7N9 tại một trang trại gia cầm ở Mississippi, ca đầu tiên được phát hiện tại nước này kể từ năm 2017. H7N9 được cho là có hại hơn đối với con người so với H5N1, một biến thể khác của cúm gia cầm đang ảnh hưởng đến gia cầm và bò sữa ở Mỹ. Giới chức đang tiến hành tiêu hủy các đàn gia cầm bị nhiễm bệnh.
Con số trong ngày: 40%, là mức gia tăng số lượng người vô gia cư ở Mỹ kể từ năm 2018.
TIÊU ĐIỂM
Liệu Đức có thông qua ngân sách mới?
Quốc hội Đức (Bundestag) sẽ bỏ phiếu vào thứ Ba về gói chi tiêu khổng lồ do Friedrich Merz, lãnh đạo đảng trung hữu Dân chủ Cơ đốc giáo, đề xuất. Ông Merz sẽ sớm trở thành thủ tướng Đức. Nếu gói chi tiêu được thông qua (và sau đó được thượng viện phê chuẩn), đây sẽ là bước mở rộng tài khoá lớn nhất trong lịch sử hậu chiến của Đức.
Ông Merz đã đạt được thỏa thuận với đảng trung tả Dân chủ Xã hội và đảng Xanh về việc nới lỏng “phanh nợ” – một giới hạn pháp lý đối với vay nợ chính phủ. Gói này sẽ thiết lập một quỹ ngoài ngân sách trị giá 500 tỷ euro (545 tỷ USD) dành cho đầu tư cơ sở hạ tầng. Nó cũng sẽ miễn trừ giới hạn nợ đối với bất kỳ khoản chi tiêu quốc phòng nào vượt quá 1% GDP. Đây là phản ứng trước mối lo ngại ngày càng tăng về sự xích lại gần nhau giữa Mỹ và Nga cũng như những tác động đối với an ninh châu Âu. Thời điểm diễn ra cuộc bỏ phiếu rất quan trọng: Donald Trump dự kiến sẽ có cuộc trao đổi với Vladimir Putin về Ukraine vào thứ Ba. Nhiều người châu Âu lo ngại ông Trump sẽ nhượng bộ quá nhiều với tổng thống Nga để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn.
Cuộc đối đầu giữa thủ tướng Israel và ngành tư pháp
Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu tuyên bố vào Chủ nhật rằng ông sẽ sa thải Ronen Bar, lãnh đạo của cơ quan an ninh nội địa Shin Bet. Quyết định này đang có nguy cơ gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp. Theo luật, nội các có quyền cách chức lãnh đạo Shin Bet nếu tòa án cho rằng quyết định này là hợp lý. Ông Bar trước đó đã tuyên bố ý định từ chức vì Shin Bet không thể ngăn chặn được cuộc tấn công của Hamas hồi tháng 10 năm 2023. Song thời điểm sa thải ông làm dấy lên nhiều câu hỏi. Shin Bet hiện đang dẫn đầu cuộc điều tra nhắm vào các trợ lý thân cận của ông Netanyahu, những người bị nghi ngờ đã rò rỉ tài liệu mật cho chính phủ Qatar để đổi lấy tiền.
Tổng chưởng lý Israel đã thông báo với ông Netanyahu rằng ông có thể không có quyền sa thải ông Bar một cách đơn phương vì nguy cơ xung đột lợi ích. Tòa Tối cao dự kiến sẽ thách thức quyết định này. Một cuộc đối đầu giữa chính phủ Israel và cơ quan tư pháp sắp xảy ra để xem ai mới là bên có tiếng nói cuối cùng.
EU sẽ đối phó thế nào với thuế quan mới của Mỹ?
Vào ngày 2 tháng 4, Donald Trump dự định sẽ áp thuế “có đi có lại” lên hàng nhập khẩu nước ngoài để phù hợp với mức thuế mà các quốc gia khác đang áp dụng đối với hàng hóa Mỹ. Kết quả có thể sẽ rất hỗn loạn. Ví dụ, EU áp mức thuế 10% đối với ô tô nhập khẩu so với mức 2,5% của Mỹ. Song đối với xe bán tải, mức thuế của Mỹ cao hơn, lên tới 25%, điều này có nghĩa là về lý thuyết, mức thuế đó sẽ cần phải giảm xuống (mặc dù điều này khó có thể xảy ra).
Thương mại quốc tế vẫn rất quan trọng đối với kinh tế châu Âu. Số liệu thương mại của khu vực đồng euro trong tháng 1, được công bố vào thứ Ba, dự kiến cho thấy mức thặng dư đáng kể, dù thấp hơn con số 15,5 tỷ euro (16,2 tỷ USD) được ghi nhận vào tháng 12 năm 2024. Và nhiều quốc gia khác cũng muốn duy trì thương mại tự do. EU gần đây đã ký các thỏa thuận thương mại với Mexico và Mercosur, một khối Nam Mỹ. Song tất cả các thỏa thuận đều không thể thay thế được Mỹ với tư cách là đối tác thương mại hàng đầu.
Meta thử nghiệm kiểm duyệt bằng cộng đồng
Meta sẽ thử nghiệm hệ thống “ghi chú cộng đồng” trên các mạng xã hội của mình từ thứ Ba. Hệ thống kiểm duyệt do cộng đồng đóng góp này mô phỏng phương pháp của X (trước đây là Twitter) của Elon Musk, nơi người dùng có thể gắn nhãn vào các bài đăng mà họ cho là gây hiểu lầm. Các thử nghiệm ban đầu trên Facebook, Instagram, và Threads tại Mỹ sẽ có sự tham gia của 200.000 tình nguyện viên viết và đánh giá các ghi chú, nhưng những ghi chú này ban đầu sẽ không được công khai. Để giảm thiểu thiên vị, ghi chú sẽ chỉ được công bố nếu những người đóng góp có quan điểm khác nhau cùng đồng ý.
Đây đánh dấu một thay đổi lớn trong cách tiếp cận của Meta đối với việc kiểm duyệt nội dung. Trước đây, công ty này giám sát một trong những mạng lưới kiểm tra thông tin độc lập lớn nhất thế giới, do những lo ngại về các vấn đề như tuyên truyền của Nga hay thông tin sai lệch về vắc-xin. Song trước lễ nhậm chức của Donald Trump hồi tháng 1, CEO Mark Zuckerberg đã tuyên bố các quy tắc của công ty ông “không còn phù hợp với diễn ngôn chính thống” và cam kết áp dụng một cách tiếp cận ít can thiệp hơn. Những người ủng hộ quyền tự do ngôn luận đã hoan nghênh động thái này. Đổi lại, có thể sẽ có nhiều nội dung “gây tranh cãi” hơn xuất hiện trên các nền tảng của Meta.
