Nguồn: Comanche kill mountain man Jedediah Smith, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1831, Jedediah Smith, một trong những nhà thám hiểm và bẫy thú quan trọng nhất nước Mỹ, đã bị người Comanche giết trên Đường mòn Santa Fe.
Vai trò của Smith trong việc khám phá vùng Viễn Tây đã không được biết đến rộng rãi cho đến khi các học giả hiện đại nghiên cứu những ghi chép về các chuyến đi đến những vùng xa xôi của ông. Giống như những “người đi núi” (mountain men) khác, Smith mạo hiểm đi về phía tây trong vai trò là một doanh nhân thực dụng, làm việc cho các công ty buôn lông thú ở miền đông. Mục tiêu của ông là tìm ra những vùng đất mới để bẫy hải ly và rái cá, đồng thời thiết lập quan hệ giao thương với người Mỹ bản địa.
Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 1822 khi ông thực hiện chuyến thám hiểm đầu tiên cùng với thương nhân buôn lông thú William Ashley, những chuyến đi của Smith đã cung cấp thông tin về địa lý miền tây và những con đường mòn tiềm năng vô cùng quý giá đối với các nhà thám hiểm tiên phong sau này. Thành tựu quan trọng nhất của Smith là việc ông tái khám phá Đèo Nam (South Pass) vào năm 1824, một tuyến đường dễ dàng để băng qua Dãy núi Rocky ở phía tây Wyoming ngày nay. Những người Anh-Mỹ đầu tiên vượt qua đèo là những thương nhân buôn lông thú trở về phía đông từ một trạm giao dịch Bờ biển Thái Bình Dương vào năm 1812, nhưng tin tức về khám phá của họ chưa bao giờ được công bố. Ngược lại, Smith đã biến Đèo Nam thành một tuyến đường nổi tiếng và đông đúc đối với những người bẫy thú lông thú. Vài thập kỷ sau, nó trở thành một phần của Đường mòn Oregon và giúp giảm đáng kể những trở ngại mà đoàn xe ngựa phải đối mặt khi đi đến Oregon và California.
Dù đã mở ra nhiều vùng đất mới cho các nhà tiên phong tương lai, nhưng Smith lại chẳng thu được thành quả sau nhiều năm nỗ lực đầy nguy hiểm. Năm 1830, ông trở về St. Louis, quyết tâm tham gia kinh doanh thương mại và phác thảo những bản đồ chi tiết về vùng đất mà ông đã khám phá. Nhưng trước khi ông có thể bắt đầu, một cộng sự đã thuyết phục ông mang một chuyến hàng hóa đến Santa Fe, New Mexico.
Cùng với một đoàn gồm 83 người, Smith rời St. Louis vào đầu năm 1831 và đi về phía nam dọc theo Sông Cimarron, một khu vực được biết đến là gần như không có nước uống. Dù đã có nhiều năm kinh nghiệm sống trong vùng hoang dã, nhưng Smith dường như quá tự tin vào khả năng tìm nước của mình và không mang theo đủ đồ tiếp tế từ St. Louis. Đến giữa tháng 5, nguồn nước của cả đoàn gần như cạn kiệt, và mọi người bắt đầu tách ra mỗi ngày để tìm kiếm các hố nước.
Đến ngày 27/05/1831, Smith đang cưỡi ngựa một mình thì bị một nhóm thợ săn người Mỹ bản địa Comanche tấn công và giết chết.
