Nguồn: Fidel Castro announces that Cubans are free to leave the island, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, sáu năm sau khi lãnh đạo Cách mạng Cuba và bốn năm sau thất bại của cuộc xâm lược Vịnh Con Lợn do Mỹ hậu thuẫn, Fidel Castro tuyên bố rằng bất kỳ người Cuba nào muốn rời khỏi hòn đảo đều được tự do làm vậy. Khi lực lượng Cuba không còn ngăn cản thường dân rời đi, một làn sóng di cư ồ ạt đã xảy ra, đưa hàng trăm nghìn người Cuba nhập cư đến Florida.
Đàn áp chính trị đã dẫn đến cuộc cách mạng của Castro, nhưng tình hình phần lớn vẫn không thay đổi dưới chế độ mới. Khi Castro ngày càng công khai hơn về niềm tin của mình vào chủ nghĩa xã hội và phản đối chủ nghĩa đế quốc Mỹ, ông phải đối mặt với sự bất đồng chính kiến từ nhiều đối thủ chính trị trong nước, cũng như sự thù địch từ chính giới Mỹ.
Một năm sau sự kiện Vịnh Con Lợn, Mỹ và Liên Xô đã cận kề chiến tranh vì Liên Xô bố trí tên lửa hạt nhân tại Cuba. Do những xung đột lúc bấy giờ, nhiều người Mỹ cho rằng Castro đứng sau vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy năm 1963, dù chưa từng có bằng chứng nào chứng thực điều này. Castro từ chối cho phép người Cuba rời đi Mỹ, dù một số người bất đồng chính kiến và những người ủng hộ chế độ Batista bị lật đổ đã trốn thoát thành công.
Với các cuộc biểu tình chống chính phủ tiếp diễn và tình trạng nghèo đói lan rộng, một phần do lệnh cấm vận của Mỹ nhắm vào mọi hoạt động thương mại với Cuba, Castro tin rằng xã hội của ông đang tiến gần đến bờ vực sụp đổ. Do đó, vào ngày 28/09, ông tuyên bố rằng những người muốn rời đi đều được tự do làm vậy. Ngay lập tức, hàng nghìn người tị nạn đã lên thuyền tại Cảng Camarioca, dẫn đến một cuộc vượt biên hỗn loạn, đe dọa gây áp lực lên Lực lượng Tuần duyên và các cơ quan di trú Mỹ. Việc để những cuộc vượt biên nguy hiểm như vậy tiếp diễn sẽ không có lợi cho cả hai bên, nên Mỹ và Cuba đã tiến hành các cuộc đàm phán hợp tác đáng ngạc nhiên, dẫn đến chương trình không vận “Chuyến bay Tự do.”
Trong tám năm tiếp theo, mỗi tuần có mười chuyến bay rời Cuba đến Miami, và nhiều người Cuba phải chờ đợi nhiều năm mới có được chỗ trên máy bay. Khoảng 300.000 người đã tham gia những chuyến đi này. Làn sóng di cư ồ ạt có tác động lớn đến cả hai quốc gia. Castro đã loại bỏ thành công nhiều người bất đồng chính kiến khỏi hòn đảo, dù sự ra đi của họ là chiến thắng tuyên truyền cho người Mỹ và có thể đã dẫn đến tình trạng “chảy máu chất xám” đáng kể ở Cuba. Nó cũng đã thay đổi đáng kể cơ cấu dân số của Miami – chính trong giai đoạn này, khu phố Little Havana của thành phố đã trở thành quê hương mới cho văn hóa Cuba.
