Author: Kim Phụng

Năm kịch bản cho nước Nga tương lai (P2)

Nguồn: Stephen Kotkin, “The Five Futures of Russia,” Foreign Affairs, 18/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

NGA TRỞ THÀNH NƯỚC CHƯ HẦU

Giới tinh hoa Nga ủng hộ Putin thường khoe khoang rằng họ đã phát triển được một lựa chọn tốt hơn phương Tây. Quả thật, quan hệ Trung-Nga đã gây ngạc nhiên cho nhiều nhà phân tích biết về lịch sử chông gai giữa Bắc Kinh và Moscow, bao gồm cả sự chia rẽ Trung-Xô nổi tiếng hồi những năm 1960, lên đến đỉnh điểm là một cuộc chiến biên giới. Dù xung đột đã chính thức được giải quyết bằng việc phân định biên giới, Nga vẫn là quốc gia duy nhất đang kiểm soát phần lãnh thổ chiếm được từ Nhà Thanh nhờ những gì Trung Quốc gọi là những hiệp ước bất bình đẳng. Tuy nhiên, điều đó đã không ngăn cản Trung Quốc và Nga tăng cường quan hệ song phương, bao gồm cả việc tiến hành các cuộc tập trận quân sự chung quy mô lớn, vốn đã gia tăng về tần suất và phạm vi địa lý suốt 20 năm qua. Hai nước cũng chia sẻ về những bất bình của Nga liên quan đến việc NATO mở rộng và phương Tây can thiệp vào Ukraine, nơi sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho Nga vẫn đóng vai trò quan trọng. Continue reading “Năm kịch bản cho nước Nga tương lai (P2)”

07/05/1896: Kẻ giết người hàng loạt H.H. Holmes bị treo cổ

Nguồn: Serial killer H.H. Holmes is hanged in Philadelphia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1896, “Bác sĩ” H. H. Holmes, một trong những kẻ giết người hàng loạt khét tiếng đầu tiên của nước Mỹ, đã bị treo cổ ở Philadelphia, Pennsylvania.

Sinh ra với cái tên Herman Mudgett ở New Hampshire, Holmes đã bắt đầu tra tấn động vật từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, hắn vẫn là một sinh viên rất thông minh, tốt nghiệp Đại học Michigan với bằng y khoa. Holmes đã kiếm tiền đi học bằng một loạt các vụ lừa đảo bảo hiểm, trong đó hắn yêu cầu chi trả bảo hiểm cho những người thực chất không tồn tại, rồi sau đó đưa xác chết đến làm người được bảo hiểm. Continue reading “07/05/1896: Kẻ giết người hàng loạt H.H. Holmes bị treo cổ”

Năm kịch bản cho nước Nga tương lai (P1)

Nguồn: Stephen Kotkin, “The Five Futures of Russia,” Foreign Affairs, 18/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Và Mỹ nên chuẩn bị thế nào cho những gì sẽ xảy đến?

Một cách tình cờ, Vladimir Putin đã bước sang tuổi 71 vào ngày 7/10 năm ngoái, cũng là ngày mà Hamas tấn công Israel. Tổng thống Nga chắc hẳn đã xem vụ tấn công như quà sinh nhật cho mình – nó đã làm thay đổi bối cảnh xung quanh chiến dịch quân sự của ông ở Ukraine. Có lẽ là nhằm thể hiện thái độ của mình, ông đã yêu cầu Bộ Ngoại giao Nga mời các đại diện cấp cao của Hamas tới Moscow vào cuối tháng 10, theo đó làm nổi bật sự liên kết về lợi ích. Vài tuần sau, Putin tuyên bố ý định tranh cử nhiệm kỳ thứ năm trong một cuộc bầu cử không có lựa chọn vào tháng 3/2024, rồi sau đó tổ chức cuộc họp báo thường niên, trao cho một nhóm nhà báo dễ bảo đặc quyền được nghe ông tự mãn nói về sự mệt mỏi của phương Tây trước cuộc chiến ở Ukraine. “Gần như trên toàn bộ chiến tuyến, các lực lượng vũ trang của chúng ta, nói một cách khiêm tốn, là đang cải thiện vị thế của mình,” Putin khoe trong buổi phát sóng trực tiếp. Continue reading “Năm kịch bản cho nước Nga tương lai (P1)”

Thông điệp của Trung Quốc đằng sau cuộc họp Tập-Blinken

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping sends a message but no flowers to Antony Blinken,” Nikkei Asia, 02/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cách hành xử của Trung Quốc cho thấy quan hệ với Mỹ đang ngày càng xấu đi.

Chỉ trong vòng 10 tháng, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã có hai chuyến thăm đến Trung Quốc, và cả hai đều bao gồm một cuộc gặp cấp cao với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Chuyến đi đầu tiên diễn ra vào tháng 6 năm ngoái, còn chuyến đi lần thứ hai là vào tuần trước, cả hai đều được tổ chức tại Hội trường Phúc Kiến của Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh.

Dù địa điểm vẫn được giữ nguyên, bầu không khí – cụ thể là cách dùng hoa trang trí và thái độ khó chịu của Tập – là một thay đổi đủ lớn để báo hiệu rằng quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tiến vào vùng biển giông bão dữ dội. Continue reading “Thông điệp của Trung Quốc đằng sau cuộc họp Tập-Blinken”

05/05/1919: Phái đoàn Ý trở lại Hội nghị Hòa bình Paris

Nguồn: Italian delegates return to Paris peace conference, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1919, phái đoàn Ý—do Thủ tướng Vittorio Orlando và Ngoại trưởng Sidney Sonnino dẫn đầu— đã trở lại Hội nghị Hòa bình Versailles ở Paris, Pháp, sau khi đột ngột rời đi 11 ngày trước đó sau các cuộc đàm phán gây tranh cãi về lãnh thổ mà Ý sẽ nhận được sau Thế chiến I.

Tháng 5/1915, Ý tham gia Thế chiến I và về cùng phe với Anh, Pháp và Nga, dựa trên Hiệp ước London được ký một tháng trước, trong đó quân Đồng minh Hiệp ước hứa hẹn giao cho Ý quyền kiểm soát một lãnh thổ lớn sau chiến tranh. Continue reading “05/05/1919: Phái đoàn Ý trở lại Hội nghị Hòa bình Paris”

Phong trào Hoa Hướng Dương sau 10 năm và di sản đối với Đài Loan

Nguồn: Thompson Chau, “Taiwan’s Sunflower protest legacy looms large for incoming president Lai,” Nikkei Asia, 30/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các thế hệ mới đã bắt đầu hình thành áp lực đòi thay đổi chỉ 10 năm sau khi phong trào mở đường cho chiến thắng của Đảng Dân Tiến.

Tháng 2 vừa qua, Ngô Bội Y chính thức đặt chân vào Lập pháp Viện Đài Loan để đảm nhận nhiệm vụ của một nhà lập pháp mới được bầu. Gần 10 năm trước, Ngô đã lẻn vào chính tòa nhà này trong đợt chiếm đóng của hàng trăm thanh niên đã phát động một phong trào biểu tình kêu gọi quần chúng phản đối kế hoạch của chính phủ nhằm ràng buộc Đài Loan và nền kinh tế của nước này với Trung Quốc. Continue reading “Phong trào Hoa Hướng Dương sau 10 năm và di sản đối với Đài Loan”

04/05/1961: Chuyến xe Tự do đầu tiên khởi hành từ Washington, D.C.

Nguồn: The first Freedom Ride departs from Washington, D.C., History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1961, một nhóm 13 thanh niên đã khởi hành từ Bến Xe buýt Greyhound ở Washington, D.C., đi về miền Nam nước Mỹ. Hành trình ban đầu khá yên bình, nhưng nhóm này sẽ gặp phải bạo lực kinh hoàng trên đường đến New Orleans, và cuối cùng buộc phải sơ tán khỏi Jackson, Mississippi. Tuy nhiên, họ vẫn giành được một vị trí trong lịch sử với tư cách là những người tham gia Chuyến xe Tự do (Freedom Riders) đầu tiên. Continue reading “04/05/1961: Chuyến xe Tự do đầu tiên khởi hành từ Washington, D.C.”

Nhật Bản có thể là nơi trú ẩn rủi ro Trung Quốc trong bao lâu?

Nguồn: Gideon Rachman, “How long can Japan remain a haven from China?,” Financial Times, 29/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Con người, tiền bạc, và thương mại đang hướng tới Nhật Bản nhưng cơ hội ngắn hạn có thể trở thành vấn đề dài hạn.

Trung Đông đang chìm trong biển lửa. Châu Âu đang có chiến tranh. Còn Mỹ thì đang hỗn loạn. May mắn thay, tôi đang ở Nhật Bản, nơi mà mùa hoa anh đào đang kết thúc một cách nhẹ nhàng.

Rõ ràng, có một số người xem Nhật Bản là nơi trú ẩn an toàn trong thời kỳ khó khăn. Jack Ma, tỷ phú sáng lập Alibaba, đã chuyển đến Nhật sau khi không còn được ủng hộ ở quê nhà Trung Quốc. Ngay sau khi đến Tokyo, tôi cũng vô tình đi ngang qua Roman Abramovich – nhà tài phiệt Nga đang dính nhiều lệnh trừng phạt – trên một con phố nhỏ ở Omotesando, một khu mua sắm thời trang. (Chỉ là thoáng qua thôi, nhưng nét mặt bơ phờ, râu ria rậm rạp ấy rất khó nhầm lẫn.) Continue reading “Nhật Bản có thể là nơi trú ẩn rủi ro Trung Quốc trong bao lâu?”

Bài học lịch sử từ ‘chính sách xoa dịu’ trong việc đối phó với Putin

Nguồn: Stephen M. Walt, “Appeasement Is Underrated,” Foreign Policy, 29/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Biện hộ cho việc gạt bỏ hoạt động ngoại giao bằng cách viện dẫn thỏa thuận của Neville Chamberlain với Đức Quốc Xã là cố tình vận dụng sai lịch sử một cách thiếu hiểu biết.

Tôi phản đối việc kiểm duyệt, nhưng các cuộc tranh luận về chính sách đối ngoại ở Mỹ sẽ cải thiện đáng kể nếu các chính trị gia và học giả ngừng bảo vệ các khuyến nghị của mình bằng cách liên tục viện dẫn Neville Chamberlain và cái gọi là “bài học Munich.” Bất cứ khi nào ai đó nói với tôi rằng một sự kiện lịch sử nào đó chính là lý do tại sao Mỹ phải làm một điều gì đó ngày hôm nay, tôi lại có xu hướng nghĩ rằng mình đang bị lừa. Continue reading “Bài học lịch sử từ ‘chính sách xoa dịu’ trong việc đối phó với Putin”

02/05/1918: Tranh cãi về cách Mỹ tham chiến ở Mặt trận phía Tây

Nguồn: Allies argue over U.S. troops joining battle on Western Front, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, tại một hội nghị của các nhà lãnh đạo quân sự thuộc phe Đồng minh Hiệp ước tại Abbeville (Pháp), Mỹ, Anh và Pháp tranh cãi đã về cách quân đội Mỹ tham gia Thế chiến I.

Ngày 23/03, hai ngày sau khi Đức mở một chiến dịch tấn công lớn ở miền bắc nước Pháp, Thủ tướng Anh David Lloyd George đã gửi điện cho Đại sứ Anh ở Washington, Lord Reading, yêu cầu ông giải thích với Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson rằng nếu không có sự giúp đỡ từ Mỹ, “chúng tôi không thể cung cấp cho các sư đoàn của mình trong một thời gian ngắn với tỷ lệ tổn thất hiện tại. Tình hình chắc chắn là rất nghiêm trọng và nếu Mỹ trì hoãn thì có thể sẽ quá muộn.” Continue reading “02/05/1918: Tranh cãi về cách Mỹ tham chiến ở Mặt trận phía Tây”

Chiến tranh Iran-Israel chỉ mới bắt đầu

Nguồn: Raphael S. Cohen, “The Iran-Israel War Is Just Getting Started,” Foreign Policy, 22/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chừng nào hai nước còn xung đột, họ sẽ còn đấu đá lẫn nhau – bất kể đồng minh của họ có khuyên gì.

Rạng sáng ngày 13/04, hai phép lạ đã xảy ra. Đầu tiên, để thể hiện sức mạnh kỹ thuật của mình, Israel – với sự giúp đỡ từ Anh, Pháp, Jordan, và Mỹ – đã đánh chặn khoảng 170 máy bay không người lái, 120 tên lửa đạn đạo, và 30 tên lửa hành trình bắn chủ yếu từ Iran về phía Israel, đạt tỷ lệ thành công 99%, giúp giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng và cơ sở hạ tầng. Thứ hai, sau nhiều tháng bị các phương tiện truyền thông đưa tin tiêu cực và phải gánh chịu áp lực quốc tế ngày càng gia tăng, Israel đã nhận được một số thiện cảm và tin tức tích cực. Với thành công kép khi vừa đẩy lùi cuộc tấn công vừa cải thiện hình ảnh cho Israel, Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã khuyên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu: “Ông đã thắng. Hãy chấp nhận chiến thắng này đi.” Một loạt các đồng minh và chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên tương tự cho Israel. Continue reading “Chiến tranh Iran-Israel chỉ mới bắt đầu”

Quên chip đi – thứ Trung Quốc đang muốn thống trị là ngành đóng tàu

Nguồn: Agathe Demarais, “Forget About Chips – China Is Coming for Ships,” Foreign Policy, 19/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hành động thâu tóm quyền bá chủ trong lĩnh vực then chốt của Bắc Kinh tuân theo một kịch bản quen thuộc.

Có bao nhiêu trong số hàng ngàn tàu cập cảng Mỹ mỗi ngày thực sự được đóng tại Mỹ?

Câu trả lời có thể gây ngạc nhiên: Các nhà máy đóng tàu của Mỹ chỉ sản xuất chưa đến 1% số tàu chở hàng đi biển toàn cầu. Hồi tháng 3, các liên đoàn lao động Mỹ đã quyết định rằng Washington cần thực hiện các biện pháp táo bạo hơn để hỗ trợ ngành đóng tàu trong nước và đệ đơn lên đại diện thương mại Mỹ, lập luận rằng tình trạng yếu kém của ngành này phần lớn đã phản ánh các hành vi cạnh tranh thương mại không công bằng của Trung Quốc, bao gồm các khoản trợ cấp khổng lồ. Các liên đoàn này đưa ra một đề xuất đơn giản: Các hãng tàu toàn cầu phải trả phí cập cảng Mỹ nếu họ sử dụng tàu do Trung Quốc sản xuất. Vào thứ Tư ngày 17/04/2024, chính quyền Biden đã phản ứng bằng cách chính thức mở một cuộc điều tra về các hoạt động của Trung Quốc trong lĩnh vực đóng tàu và hậu cần hàng hải. Continue reading “Quên chip đi – thứ Trung Quốc đang muốn thống trị là ngành đóng tàu”

30/04/1997: Đồng hồ Big Ben dừng suốt 54 phút

Nguồn: Big Ben clock stops at 12:11 pm for 54 minutes, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1997, đúng 12:11 trưa, đồng hồ Big Ben – một biểu tượng của London – bất ngờ ngừng hoạt động. Trong suốt 54 phút, tháp đồng hồ nổi tiếng nhất thế giới đã không thể báo giờ chính xác.

Kể từ khi được khánh thành vào năm 1859, Big Ben đã gặp phải nhiều sự cố kỹ thuật. Quả chuông đầu tiên được đúc cho tháp đồng hồ này đã bị nứt trước khi được lắp đặt, còn quả chuông thứ hai thì bị nứt ngay sau khi lắp đặt, khiến toà tháp “im lặng” cho đến năm 1862. Continue reading “30/04/1997: Đồng hồ Big Ben dừng suốt 54 phút”

Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “The ulterior motive behind Xi Jinping’s latest military reforms,” Nikkei Asia, 25/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quyết định tái tổ chức Lực lượng Chi viện Chiến lược cho thấy Tập đang chuẩn bị cho nhiệm kỳ thứ tư.

Chỉ mất 9 năm để Lực lượng Chi viện Chiến lược của Trung Quốc – từng được ca ngợi là “đơn vị tương lai” khi Chủ tịch Tập Cận Bình tái tổ chức quân đội lần trước – biến mất.

Một bài bình luận lan truyền trên mạng internet Trung Quốc đã gọi lực lượng bị giải tán là đơn vị quan trọng “tồn tại ngắn nhất” trong lịch sử Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Bài viết chỉ ra rằng lực lượng được chính thức thành lập vào ngày 31/12/2015 – trở thành một thực thể ngang hàng với Lục quân, Hải quân, Không quân, và Quân chủng Tên lửa – đã “biến mất khỏi vũ đài lịch sử” trong một đợt tái tổ chức quân sự mới được công bố vào thứ Sáu (18/04/2024). Continue reading “Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình”

28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica

Nguồn: U.S. troops land in the Dominican Republic in attempt to forestall a “communist dictatorship”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, để ngăn chặn điều mà ông tuyên bố sẽ là một “chế độ độc tài cộng sản” ở Cộng hòa Dominica, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã điều hơn 22.000 quân Mỹ đến đảo quốc này. Hành động của Johnson đã kích động làn sóng biểu tình ở Mỹ Latinh, cũng như làm dấy lên sự hoài nghi của nhiều người Mỹ.

Những rắc rối ở Cộng hòa Dominica bắt đầu vào năm 1961, khi nhà độc tài lâu năm Rafael Trujillo bị ám sát. Trujillo là một kẻ cầm quyền tàn bạo, nhưng lập trường chống cộng cứng rắn đã giúp ông nhận được sự ủng hộ của Mỹ. Cái chết của ông dẫn đến sự trỗi dậy của một chính phủ cải cách đứng đầu là Juan Bosch, người được bầu làm tổng thống vào năm 1962. Continue reading “28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica”

27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận

Nguồn: Explorer Zebulon Pike killed in battle, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1813, sau khi sống sót qua hai cuộc thám hiểm chông gai đến các vùng đất chưa được khám phá ở miền Tây nước Mỹ, Zebulon Pike đã hy sinh trong Chiến tranh Năm 1812.

Tính đến thời điểm ông trở thành một vị tướng năm 1812, Pike đã từng phải đối mặt với nhiều tình huống nguy hiểm. Ông gia nhập quân đội khi mới 15 tuổi, sau đó đảm nhận các vị trí quân sự khác nhau trên biên giới nước Mỹ. Continue reading “27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận”

Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?

Nguồn: Christina Lu, “How Much Leverage Does China Really Have Over Iran?,” Foreign Policy, 19/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington muốn Bắc Kinh kiềm chế Tehran, nhưng giới chuyên gia cho rằng điều đó không đơn giản.

Ngay từ trước khi Iran phóng hàng trăm máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, các quan chức Mỹ đã thúc giục Trung Quốc – một đối tác thương mại hàng đầu của Iran – sử dụng ảnh hưởng của mình để thuyết phục Tehran hạn chế các hành động khiêu khích của họ và của các lực lượng ủy nhiệm trên khắp Trung Đông. Continue reading “Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?”

Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)

Nguồn: Samuel Charap và Sergey Radchenko, “The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine,” Foreign Affairs, 16/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

VỪA ĐÁNH VỪA ĐÀM

Trong nhận xét mà ông đưa ra vào ngày 29/03, ngay sau khi kết thúc đàm phán, Medinsky, trưởng phái đoàn Nga, rõ ràng đã rất lạc quan. Ông giải thích rằng các cuộc thảo luận xoay quanh hiệp ước về tính trung lập của Ukraine đang bước vào giai đoạn thực tế, và rằng – bất chấp những điều khoản phức tạp do hiệp ước có nhiều bên đảm bảo tiềm năng – Putin và Zelensky có lẽ sẽ ký nó tại một hội nghị thượng đỉnh trong tương lai gần. Continue reading “Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)”

25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn

Nguồn: Plane crashes on Canary Islands, killing 146, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, một chiếc Boeing 727 của Dan-Air đã rơi trên đường chở đoàn khách du lịch Anh đến Quần đảo Canary, khiến toàn bộ 146 người trên máy bay thiệt mạng. Vụ tai nạn khủng khiếp này xảy ra chỉ ba năm sau một tai nạn còn khinh hoàng hơn, cũng xảy ra tại sân bay Quần đảo Canary.

Năm 1977, một chiếc máy bay phản lực của KLM đã va chạm với một chiếc máy bay của Pan Am trên đường băng, khiến 570 người thiệt mạng. Vụ va chạm xảy ra khi các vấn đề về liên lạc giữa máy bay và đài kiểm soát không lưu đã làm trầm trọng thêm tình trạng sương mù vốn đã nguy hiểm. Continue reading “25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn”

Viện trợ Ukraine nhìn từ góc độ lịch sử

Nguồn: Paul Krugman, “Ukraine Aid in the Light of History,” New York Times, 23/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thứ Bảy vừa qua, Hạ viện Mỹ cuối cùng đã vượt qua sự phản đối của phong trào MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) và thông qua gói viện trợ mới cho Ukraine. Chính quyền Biden có lẽ đã chuẩn bị sẵn vật tư, chỉ còn chờ sự cho phép của Quốc hội, vậy nên chúng ta sẽ sớm thấy được tác động của bước đột phá về mặt lập pháp này. Continue reading “Viện trợ Ukraine nhìn từ góc độ lịch sử”