Nguồn: Churchill delivers Iron Curtain speech, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1946, trong một trong những bài phát biểu nổi tiếng nhất của thời kỳ Chiến tranh Lạnh, cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill đã lên án chính sách của Liên Xô tại Châu Âu và tuyên bố: “Từ Stettin ở Baltic tới Trieste ở Adriatic, một bức màn sắt đã buông xuống trên khắp lục địa.” Bài phát biểu của Churchill được coi là một trong những “phát súng” mở đầu Chiến tranh Lạnh.
Sau khi thất bại trong lần tái tranh cử làm Thủ tướng vào năm 1945, Churchill đã được mời đến phát biểu tại Đại học Westminster ở Fulton, Missouri. Tổng thống Harry S. Truman cũng tham dự sự kiện cùng Churchill và chăm chú lắng nghe bài phát biểu của ông.
Churchill bắt đầu bằng việc ca ngợi nước Mỹ, đất nước mà theo lời ông là đang đứng “ở đỉnh cao của quyền lực thế giới.” Rõ ràng, mục đích chính trong bài phát biểu của ông là vận động cho một “mối quan hệ đặc biệt” gần gũi hơn giữa Mỹ và Anh – hai cường quốc của “thế giới nói tiếng Anh” – trong việc cấu trúc và bảo vệ thế giới thời hậu chiến. Đặc biệt, ông đã cảnh báo về chính sách bành trướng của Liên Xô. Ngoài “bức màn sắt” đã buông xuống Đông Âu, Churchill còn nói về “đạo quân thứ năm của cộng sản” đang hoạt động trên khắp Tây Âu và Nam Âu. Churchill khuyên rằng khi đối phó với Liên Xô, “không có gì họ ngưỡng mộ nhiều như sức mạnh, và không có gì mà họ khinh thường hơn nền quân sự yếu kém.”
Truman và nhiều quan chức khác của Mỹ đã nhiệt liệt đón nhận bài phát biểu này. Họ nhất trí rằng Liên Xô đang chủ trương bành trướng và chỉ có một lập trường cứng rắn mới khiến người Nga chùn bước. Cụm từ “bức màn sắt” của Churchill ngay lập tức trở thành một thuật ngữ chính thức của Chiến tranh Lạnh.
Nhưng các quan chức Mỹ ít nhiệt tình hơn với lời kêu gọi của Churchill về “mối quan hệ đặc biệt” giữa Mỹ và Anh. Dù vẫn xem Anh như những đồng minh có giá trị trong Chiến tranh Lạnh, họ cũng nhận thức được rằng quyền lực của Anh đã suy yếu và không có ý định trở thành con tốt thí hỗ trợ đế chế Anh đang đổ nát.
Tại Liên Xô, nhà lãnh đạo Joseph Stalin lên án bài phát biểu là “kêu gọi chiến tranh” và coi lời nhận xét của Churchill về “thế giới nói tiếng Anh” là “chủ nghĩa phân biệt chủng tộc kiểu đế quốc.” Từ những đồng minh cùng chống Hitler chỉ chưa đầy một năm trước khi bài phát biểu ra đời, giờ đây Anh, Mỹ và Nga lại đang mở đường cho Chiến tranh Lạnh.
