Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã vượt qua biên giới Syria vào khu vực lãnh thổ quản lý bởi lực lượng người Kurd, đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo. Mặc dù vậy, Tổng thống Donald Trump đã hạ thấp liên minh này: “người Kurd đã không giúp chúng tôi trong trận Normandy” trong Thế chiến II, ông nói. Nhưng, như nhiều nhà sử học đã nhanh chóng chỉ ra, đó là bởi vì người Kurd, lúc đó đang phục vụ trong các lực lượng vũ trang của Anh, đang bận rộn hỗ trợ cuộc đổ bộ (của quân Đồng minh) vào Ý, Hy Lạp và Albania do Đức Quốc xã kiểm soát.
Hai cộng sự của luật sư riêng của Donald Trump đã bị bắt và bị buộc tội vi phạm luật về tài trợ cho các chiến dịch tranh cử ở Mỹ. Lev Parnas và Igor Fruman đã giúp Rudy Giuliani ép Ukraine điều tra Joe Biden và đưa tiền của một nhà tài trợ người Nga vào cuộc bầu cử Mỹ, bản cáo trạng cho hay. Họ phải đối mặt với bốn cáo buộc, bao gồm cả âm mưu và khai man trước Ủy ban Bầu cử Liên bang. Đảng Dân chủ dẫn dắt cuộc điều tra luận tội đã gửi giấy triệu tập cho hai người này.
Các cuộc đụng độ đã tiếp diễn ở thủ đô Quito của Ecuador giữa lực lượng an ninh và người biểu tình sau ngày đầu tiên của một cuộc đình công quốc gia hôm thứ Tư. Những người biểu tình đang yêu cầu chấm dứt các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ và đặc biệt là khôi phục trợ cấp nhiên liệu. Sau khi chuyển đến thành phố Guayaquil, một thành phố ven biển, hồi đầu tuần, Chính phủ cho biết họ sẽ quay trở lại Quito.
Donald Trump cho biết ông sẽ gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc tại Nhà Trắng hôm nay. Ông Lưu đang ở Washington, DC để tham gia một vòng đàm phán mới với Robert Lighthizer, Đại diện Thương mại Mỹ, và Steven Mnuchin, Bộ trưởng Tài chính. Họ đang hy vọng đạt được một thỏa thuận sẽ ngăn chặn mức thuế cao hơn đối với 250 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc, dự kiến sẽ có hiệu lực vào tuần tới.
Khoảng 700.000 hộ gia đình và doanh nghiệp ở miền bắc và miền trung California bị mất điện. PG & E, công ty điện lớn nhất bang, đã cắt điện nhằm ngăn chặn các vụ cháy rừng, vốn năm ngoái đã giết chết hàng chục người. Do không biết mất điện sẽ kéo dài bao lâu, cư dân đã đổ xô đi mua dự trữ nhu yếu phẩm. Một số trường học và cửa hàng đóng cửa, và đèn giao thông không hoạt động đã gây ra tai nạn.
Hy Lạp, nước thoát khỏi khủng hoảng nợ gần đây hồi tháng 4 năm 2018, hiện đang được trả tiền khi đi vay: đợt phát hành trái phiếu mới nhất của nước này có mức lãi suất âm. Chính phủ Hy Lạp đã phát hành trái phiếu kỳ hạn 13 tháng trị giá 487,5 triệu euro (535 triệu đô la) với lãi suất -0,02%. Các quốc gia khác bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng khu vực đồng euro, như Ý và Tây Ban Nha, hiện cũng có thể vay với lãi suất âm.
Viện Hàn lâm Thụy Điển đã trao giải thưởng Nobel văn chương cho cả năm 2018 và 2019 (một vụ bê bối tấn công tình dục khiến giải thưởng năm ngoái bị hoãn lại). Olga Tokarczuk, một trong những tiểu thuyết gia hàng đầu của Ba Lan, đã giành giải thưởng năm 2018. Peter Handke, một nhà văn người Áo gây tranh cãi, người đã tán dương cựu tổng thống Serbia Slobodan Milosovic, người bị kết án vì tội ác chiến tranh, đã giành giải thưởng năm nay.
TIÊU ĐIỂM
Hôm nay trao giải Nobel Hòa bình
Hôm nay ở Oslo, Ủy ban Nobel Na Uy sẽ công bố người giành giải Nobel Hòa bình trong số 301 đề cử. Giải thưởng đôi khi được chia sẻ, chẳng hạn như lần trao đầu tiên năm 1901 và năm ngoái (cho Nadia Murad, một nhà hoạt động nhân quyền Yazidi, và Denis Mukwege, một bác sĩ phụ khoa người Congo, vì những nỗ lực nhằm “chấm dứt việc sử dụng bạo lực tình dục như vũ khí chiến tranh”). Giải cũng đôi khi được trao cho các tổ chức: Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế đã thắng giải ba lần, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) hai lần.
Lần này các tỷ lệ cá cược ủng hộ Greta Thunberg, nhà hoạt động môi trường 16 tuổi người Thụy Điển, người nếu chiến thắng sẽ vượt qua Malala Yousafzai (17 tuổi khi cô thắng giải năm 2014) để trở thành người giành giải trẻ nhất. Các ứng viên khác bao gồm Abiy Ahmed, thủ tướng Ethiopia, người đã ký hòa ước với Eritrea; Raoni Metuktire, một người bảo vệ rừng nhiệt đới Brazil; và Jacinda Ardern, thủ tướng New Zealand, người đã tỏa sáng sau các cuộc tấn công chết người vào các nhà thờ Hồi giáo ở thành phố Christchurch hồi tháng ba. Hoặc có thể UNHCR sẽ đạt hat-trick.
Phong thánh Đức Hồng y John Henry Newman
Anh có thể mất châu Âu, nhưng họ sẽ có được một vị thánh. Vào Chủ nhật, Đức Hồng Y John Henry Newman trở thành người Anh đầu tiên của thời hiện đại được phong thánh. Hàng ngàn người Công giáo từ Anh và xứ Wales sẽ đến Rome dự buổi lễ, sự kiện mà nhiều người cho rằng đáng lẽ phải diễn ra từ lâu bởi Newman qua đời vào năm 1890. Sự kiện này sẽ được kỉ niệm tại các nhà thờ trên khắp nước Anh, bao gồm Nhà nguyện Birmingham, nơi Newman thành lập.
Đức Hồng y Newman là nhà lãnh đạo Phong trào Oxford của các tu sĩ Anh giáo chuyển sang Công giáo vào những năm 1840, tức giận với những gì họ cho là sự tự do hóa quá mức của Giáo hội Anh. Ông được tôn kính như một nhà văn và nhà thần học. Các bài viết về lương tâm của ông vẫn gây tranh luận trong nhà thờ Công giáo cho đến ngày nay; quyển sách “The Idea of a University” của ông thường được viện dẫn để bảo vệ một nền giáo dục đại chúng. Trong khi đó, Hồng y Vincent Nichols nói những quan điểm của Newman thậm chí có thể giúp vượt qua “chủ nghĩa dân túy và chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi” của thời kỳ Brexit.
Thượng đỉnh Trung – Ấn
Mamallapuram, một thành phố cổ ở bang miền nam Tamil Nadu, hôm nay sẽ trông giống như một pháo đài. Hơn 10.000 cảnh sát sẽ bảo vệ một “hội nghị thượng đỉnh không chính thức” giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Giữa bối cảnh phải chiến đấu với cuộc chiến thuế quan của Mỹ, Trung Quốc muốn Ấn Độ mở rộng cửa cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc, ngay cả khi các doanh nghiệp Ấn Độ than phiền về việc Trung Quốc bán phá giá hàng điện tử và sắt thép. Cuộc họp có thể căng thẳng.
Đầu tuần này, ông Tập nói với Thủ tướng Pakistan Imran Khan, người lúc ấy đang thăm Bắc Kinh, rằng Trung Quốc kiên quyết ủng hộ đồng minh lâu năm trong cuộc tranh chấp lâu dài với Ấn Độ về Kashmir. Hồi tháng 8, Ấn Độ đột ngột thu hồi quyền tự trị của Kashmir, bang có người Hồi giáo chiếm đa số duy nhất (của Ấn Độ); bang hiện vẫn đang bị phong tỏa. Ông Tập đã giục hai nước láng giềng “giải quyết các tranh chấp thông qua đối thoại hòa bình”. Nhưng Ấn Độ không thích các nước khác can thiệp vào vấn đề của mình. Có thể đoán trước những nụ cười căng thẳng và ít hành động thật sự ngoại trừ vài chuyến thăm đến các di sản thế giới.
Ứng viên tổng thống Argentina tranh luận
Tối chủ nhật này, các ứng viên hàng đầu cho vị trí tổng thống Argentina sẽ tham gia cuộc tranh luận đầu tiên trên truyền hình. Đối với tổng thống đương nhiệm, Mauricio Macri, vốn đang có kết quả rất tệ trong các cuộc thăm dò trước bầu cử vào ngày 27 tháng 10, đây sẽ là thời gian quyết định; và các cố vấn của ông dự đoán ông sẽ ở thế tấn công. Các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy ông đứng sau đối thủ Alberto Fernández, một người Peron chủ nghĩa kỳ cựu tranh cử cùng với cựu tổng thống Cristina Fernández de Kirchner (không có quan hệ).
Hy vọng của ông Macri nhằm có được một cuộc bầu cử vòng hai vào tháng 11 đang suy giảm bất chấp chiến dịch tranh cử khắp cả nước sử dụng khẩu hiệu “Sí, se puede” (“Yes, We can” / “Có, chúng ta có thể”) của Barack Obama. Sáu ứng viên sẽ có mặt trên sân khấu ở thủ phủ tỉnh Santa Fe, trong một phiên tranh luận kéo dài hai giờ tập trung vào các vấn đề quan hệ đối ngoại, kinh tế, giáo dục và y tế. Tỉ lệ người xem của chương trình sẽ được hỗ trợ bởi việc Liên đoàn Bóng đá Argentina vừa tuyên bố sẽ không tổ chức các trận bóng dịp cuối tuần ở trong nước vì có các trận đấu quốc tế của đội tuyển quốc gia.
Bầu cử quốc hội tại Ba Lan
Vào Chủ nhật tuần này, người Ba Lan sẽ đi bầu quốc hội. Kể từ khi nhậm chức năm 2015, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cánh hữu đã chi phối các đài truyền hình và phát thanh công cộng, cùng với bộ máy tư pháp, làm thổi bùng một cuộc đối đầu với Ủy ban châu Âu về vấn đề pháp quyền. Giờ đây họ đang “tán tỉnh” các cử tri bằng tờ rơi và chủ nghĩa bảo thủ xã hội. Họ đã mở rộng chính sách chủ chốt là trả 500 zloty (127 đô la) mỗi tháng cho cha mẹ của tất cả trẻ em, bất kể thu nhập, và Jaroslaw Kaczynski, chủ tịch đảng, cảnh báo một “cuộc tấn công vào gia đình” bởi người đồng tính.
Sau khi không thể lập được liên minh, phe đối lập sẽ tranh cử với tư cách ba khối tách biệt: phe trung dung do đảng Nền tảng Dân sự lãnh đạo, còn cánh tả là các đảng Nhân dân Ba Lan và Dân chủ Xã hội. PiS hiện vượt xa trong các cuộc thăm dò. Một cuộc tham dò tuần này cho thấy họ đạt tỉ lệ ủng hộ 42,6%, gần gấp đôi mức 22,5% của phe trung dung. Chủ nghĩa dân túy của ông Kaczynski dường như đã sẵn sàng chiến thắng một lần nữa.
