Nguồn: Wilson embarks on tour to promote League of Nations, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1919, Tổng thống Woodrow Wilson bắt đầu chuyến công du khắp nước Mỹ nhằm thúc đẩy sự ủng hộ việc Mỹ trở thành thành viên Hội Quốc Liên, một tổ chức quốc tế mà ông hy vọng sẽ giúp giải quyết các xung đột quốc tế và ngăn chặn một cuộc chiến tranh thế giới đẫm máu khác như cuộc chiến mà họ vừa trải qua – Thế chiến I. Chuyến đi đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của Wilson.
Thế chiến I, nổ ra vào năm 1914, là minh chứng rõ ràng cho Wilson thấy mối quan hệ khó tránh khỏi giữa ổn định quốc tế và an ninh quốc gia của Mỹ. Tháng 01/1919, tại Hội nghị Hòa bình Paris – sự kiện chính thức kết thúc Thế chiến I, Wilson kêu gọi các nhà lãnh đạo từ Pháp, Anh và Ý cùng nhiều quốc gia khác soạn thảo Công ước Hội Quốc Liên. Wilson hy vọng một tổ chức như vậy sẽ giúp các nước hòa giải xung đột trước khi chiến tranh bùng phát.
Sau khi thông qua thành công kế hoạch với các nhà lãnh đạo châu Âu, Wilson trở về quê nhà để cố gắng thuyết phục Quốc hội Mỹ. Nhưng kế hoạch thành lập Hội Quốc Liên đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ phe Cộng hòa khi ấy chiếm đa số trong Quốc hội. Quan ngại về ngôn ngữ mơ hồ của công ước cũng như lỗ hổng pháp lý liên quan đến chủ quyền của Mỹ, Quốc hội đã từ chối thông qua văn bản này, đồng thời cũng không phê chuẩn Hiệp ước Versailles. Tuy nhiên, Wilson không nản lòng.
Khi gặp bế tắc với Quốc hội, Wilson liền bắt đầu chuyến hành trình gian khổ khắp đất nước để trực tiếp thuyết phục người dân Mỹ về ý tưởng Hội Quốc Liên. Ông cho rằng chủ nghĩa biệt lập sẽ chẳng thể hoạt động trong một thế giới mà các cuộc cách mạng bạo lực và chủ nghĩa dân tộc tràn ra khỏi biên giới quốc gia. Ông nhấn mạnh rằng Hội Quốc Liên thể hiện các giá trị tự chủ của Mỹ và mong muốn giải quyết các xung đột một cách hòa bình, đồng thời chia sẻ tầm nhìn của ông về một tương lai trong đó cộng đồng quốc tế có thể ngăn chặn một cuộc xung đột khác tàn khốc như Thế chiến I.
Lịch trình dày đặc – di chuyển 8.000 dặm trong 22 ngày – đã ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của Tổng thống. Trong chuyến đi, Wilson bị đau đầu liên tục và vào cuối tháng 9, ông gục ngã vì kiệt sức ở Pueblo, Colorado. Ông xoay sở để trở về Washington, nhưng sau đó đã bị đột quỵ suýt mất mạng vào ngày 02/10. Ông đã bình phục và tiếp tục kêu gọi thông qua bản thỏa thuận, nhưng cơn đột quỵ và chiến thắng của ứng viên Cộng hòa Warren Harding trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1921 đã chấm dứt hoàn toàn mọi dự định của ông. Hội Quốc Liên cuối cùng đã được thành lập nhưng không có sự tham gia của Mỹ. Và nước này vẫn không đồng ý tham gia một liên đoàn đa quốc gia mãi đến sau khi xảy ra một cuộc chiến tranh thế giới thậm chí còn lớn hơn và tàn khốc hơn, buộc Hội Quốc Liên phải được xây dựng lại thành Liên Hiệp Quốc.
