45 đời tổng thống Hoa Kỳ: Donald J. Trump – Tổng thống thứ 45

Tác giả: William A. Degregorio

HỌ VÀ TÊN:

Donald John Trump. Người chú của ông là Donald G. Trump, một kỹ sư điện, nhà phát minh và nhà vật lý, giảng dạy ở Viện Công nghệ Massachusetts (M.I.T).

MÔ TẢ NGOẠI HÌNH:

Năm 2017, Trump được ghi nhận có chiều cao 1m88 và cân nặng 107kg, được cho là thừa cân theo một số biểu đồ chiều cao cân nặng chuẩn. Sau này, chiều cao của ông được điều chỉnh thành 1m90. Có vẻ ông đã nhuộm da, nên nước da có màu vàng cam, và màu mái tóc cũng vậy khi chải lật. Khi còn trai trẻ, ông được tờ New York Times mô tả là có “sức thu hút”.

TÍNH CÁCH:

Không kiên định. Không tập trung. Xem mình là trung tâm. Ưa đề cao bản thân. Có thói quen phủ nhận liên tục. Không có mấy lời khen về tính cách của Trump. Ông có vẻ tự hào về tính cách bất thường của mình. Trump từng nói: “Khi nhìn lại bản thân lúc bước chân vào lớp 1 và ở thời điểm hiện tại, về cơ bản tôi vẫn thế. Tính khí không có gì thay đổi.”

DÒNG HỌ:

Họ gốc là Drumpf. Có những tư liệu khác nhau nói về thời điểm họ này đổi thành Trump. Được biết là Friedrich, ông của Donald Trump, nhập cư vào Mỹ năm 1885. Cuối thế kỷ 19, Friedrich theo chân đoàn tìm vàng đến vùng lãnh địa Yukon ở Canada, dù ông không thử đãi vàng tìm vận may. Thay vào đó, ông mở một cửa hiệu, vừa bán rượu và thịt nướng, vừa là nhà thổ. Sau khi trở về quê hương Bavaria và lập gia đình, ông chuyển đến khu Queens ở New York, tiếp tục cóp nhặt tiền bạc trước khi qua đời vào năm 1918 ở tuổi 49.

CHA:

Frederick Christ “Fred” Trump (1905-1999), doanh nhân và nhà xây dựng. Dù có gốc Đức, nhưng trong nhiều năm Fred Trump vẫn nhận mình là người Thụy Điển để không làm các gia đình Do Thái trên thị trường bất động sản quay lưng với việc thuê hoặc mua bất động sản của mình. Sau khi cha mất, Fred mở một công ty chuyên xây dựng nhà để xe. Ông gọi nó là Elizabeth Trump and Son do ông còn quá trẻ nên không thể ký chi phiếu. Fred tiếp tục các dự án kinh doanh của mình và bành trướng sang cả bất động sản. Vào thời điểm Donald Trump ra đời, Fred đã sở hữu hàng nghìn tòa nhà chung cư và là một triệu phú. Chính quyền liên bang luôn theo dõi ông và con trai về thái độ phân biệt chủng tộc khi cho thuê bất động sản vào đầu thập niên 1970. Có một thỏa thuận mà chính quyền gọi là “một trong những điều chưa từng có” nhằm chấm dứt tình trạng phân biệt màu da trong vấn đề nhà ở. Năm 1927, ông Fred từng bị bắt giữ do tham gia một cuộc tập hợp của đảng Ku Klux Klan. Theo nguồn tin, Fred Trump bị chứng Alzheimer suốt sáu năm trước khi mất.

MẸ:

Mary Anne MacLeod Trump  (1912-2000). Sinh ra trên đảo Lewis, Scotland, con út trong gia đình có bốn anh trai và năm chị gái. Cha của bà, Malcolm, là một ngư dân và là điền chủ nhỏ. Mary Anne nhập cư vào Mỹ năm 1930. Donald, con trai bà, nói rằng bà đi nghỉ lễ; tuy nhiên, giấy tờ thông hành cho thấy bà không có ý định trở lại Scotland. Mary Anne kiếm sống bằng nghề giúp việc nhà trước khi kết hôn với Fred Trump vào năm 1936. Sáu năm sau bà nhập quốc tịch. Bà sinh Maryanne năm 1936, Frederick Jr. (1938), rồi Elizabeth (1942), Donald (1946) và Robert (1948). Bà không bao giờ ra khỏi nhà mà chỉ lo quán xuyến việc gia đình. Năm 1991, ở tuổi 79, bà bị thương nặng trong một vụ trấn lột, khiến thính giác và thị lực bị suy giảm.

ANH CHỊ EM:

Chị cả của Donald Trump, Maryanne Trump Barry, là thẩm phán liên bang. Người anh Frederick (Freddy) Trump Jr., thường bị áp lực khi tham gia vào doanh nghiệp gia đình, nên theo nghề phi công. Theo thông tin thì ông này tìm sự lãng quên trong rượu khi không thể đáp ứng được các chuẩn mực bắt buộc của cha mình và chết do tác động của rượu. Elizabeth Trump kết hôn với nhà sản xuất phim James Walter Grau. Người em út, Robert, là giám đốc điều hành trong Tập đoàn Trump.

CON CÁI:

Donald Trump có năm người con, ba người con với người vợ đầu Ivana. Donald Jr. giữ vị trí Phó Chủ tịch điều hành trong Tập đoàn Trump. Ivanka cũng là Giám đốc điều hành của Tập đoàn Trump, có một chuỗi cửa hàng thời trang và đồ trang sức. Eric phụ trách chuỗi sân golf của Trump. Người con gái thứ tư của ông với người vợ thứ hai, Marla Maples, là Tiffany. Với người vợ thứ ba Melania, ông có thêm một con trai út là Barron.

NĂM SINH & NƠI SINH:

Trump sinh ngày 14/6/1946 ở Queens, New York.

THỜI THƠ ẤU:

Theo thông tin chung, Trump thần tượng cha mình, một người nghiện công việc và không có thời gian dành cho con cái. Để gây sự chú ý của cha, Trump biểu lộ qua hành động. Fred Trump từng nói trong một cuộc phỏng vấn, Donald “hồi nhỏ là một người khá thô bạo”. Một người láng giềng đã để con trai mình trong chiếc xe đẩy ở sân sau liền kề với khu nhà Trump, và khi quay lại thì thấy Donald đang ném đá, “dùng chiếc xe đẩy làm mục tiêu”. Trump xác thực một số hành vi đại loại như thế trong cuốn The Art of the Deal (Nghệ thuật thương thảo) của mình, kể rằng: “Đúng là tôi đã làm một thầy giáo bị tím bầm một bên mắt. Tôi đấm ông thầy dạy nhạc vì nghĩ ông ấy chẳng biết chút gì về âm nhạc, và suýt bị đuổi học.” Xấu hổ bởi những trò quá đà của Donald, Fred Trump đã tống ông vào trường quân sự.

GIÁO DỤC :

Trump theo học trường Kew-Forest, một trường tư thục dạy từ mẫu giáo đến lớp 12. Năm 13 tuổi, Trump được gửi vào Học viện Quân sự New York vốn nổi tiếng vì sự giáo dục rất hà khắc, ở Cornwall, bang New York. Thế nhưng Trump lại thích trường này. Trump nói: “Nghĩ lại, nó đã có một ảnh hưởng khá tích cực. Về cơ bản, bạn phải học được cách tồn tại với một số gã ở đây. Tôi đã học được nguyên tắc – làm sao để chịu đựng được sự lăng mạ và mọi thứ khác.” Trump khẳng định rằng Học viện Quân sự New York đã cung cấp “việc huấn luyện về quân sự còn hơn rất nhiều kẻ tham gia quân đội”. Sau đó, ông theo học Đại học Fordham hai năm trước khi chuyển sang học Trường Tài chính Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, tốt nghiệp cử nhân tài chính năm 1968.

TÔN GIÁO:

Trump xem mình là tín đồ của Giáo hội Trưởng lão. Hồi nhỏ, ông và gia đình đến cầu nguyện tại nhà thờ Giáo hội Trưởng lão Đệ nhất ở Jamaica, Queens, nơi Donald Trump được làm lễ thêm sức năm 1959. Dù gia đình Trump vẫn sống ở Queens, nhưng họ lại đi lễ ở Nhà thờ Marble Collegiate trên Đại lộ số 5. Nhà thờ là nơi Norman Vincent Peale, tác giả cuốn sách bán chạy The power of Positive Thinking  (Sức mạnh của tư duy tích cực), làm mục sư. Dù Trump gắn bó với nhà thờ đã 50 năm, ông vẫn chưa từng có ý định gia nhập. Cần lưu ý là không thuộc Giáo hội Trưởng lão, mà là một thành phần của Giáo hội Cải cách Mỹ. Giải thích về quan điểm tôn giáo của mình, Trump nói rằng ông đã nhận lễ ban Thánh thể, nhưng chưa bao giờ xưng tội trước Chúa: “Nếu nghĩ mình đã làm gì sai trái… tôi chỉ cố gắng điều chỉnh nó. Tôi không để Chúa dính dáng đến chuyện này.”

SỞ THÍCH:

Được biết thú tiêu khiển duy nhất của Trump là chơi golf.

HÔN NHÂN:

Trump lập gia đình ba lần. Lần đầu với Ivana Zelníčková (20/2/1949), sinh ra ở Zlín, Tiệp Khắc. Bà là một nhà trượt tuyết tài năng, dù không đến mức xuất sắc. Bà không nằm trong đội tuyển trượt tuyết Olympic của Tiệp Khắc. Trên thực tế, Tổng thư ký Liên đoàn trượt tuyết Olympic Tiệp Khắc đã than phiền về những truy vấn đối với Ivana: “Người phụ nữ Ivana này là ai mà tại sao mọi người toàn gọi điện cho chúng tôi để hỏi về cô ta? Chúng tôi đã tìm kiếm nhiều lần và hỏi thăm nhiều, nhiều người, nhưng không tìm thấy một cô nào như thế trong hồ sơ của mình”. Sau cuộc hôn nhân kéo dài hai năm ở Tiệp Khắc, Ivana chuyển đến Canada hành nghề người mẫu. Khi đến New York năm 1976 để quảng cáo cho Olympic ở Montreal, bà đã gặp Donald Trump, rồi họ kết hôn vào ngày 7/4/1977 theo phong cách xa hoa.

Ivana giữ một chân điều hành trong Tập đoàn Trump và là Chủ tịch của chuỗi Khách sạn và Sòng bạc Castle. Hình như Donald Trump có hối tiếc về điều này nên vào năm 1994, ông nói rằng “đưa một người vợ vào làm việc là điều rất nguy hiểm”. Năm 1990, sau khi Trump hẹn hò với hoa hậu Marla Maples (27/10/1963), nhỏ hơn ông 17 tuổi, Ivana bèn đệ đơn xin ly hôn. Vụ ly hôn được giải quyết năm 1992.

Trump kết hôn với Maples năm 1993. Họ ly dị vào năm 1999. Maples xuất hiện trên sân khấu Broadway trong vở nhạc kịch The Will Rogers Follies. Người vợ thứ ba, Melania, tên thời con gái là Melanija Knavs (26/4/1970), sinh ra ở Slovania khi đất nước này còn là một phần đất thuộc Nam Tư cũ. Theo thông tin thì bà có theo học một năm ở Đại học Ljubljana trước khi rời bỏ để theo đuổi sự nghiệp người mẫu. Có chỉ dấu cho thấy bà hành nghề bất hợp pháp ở Mỹ trước khi có được visa hợp lệ. Bà nhận thẻ xanh vào năm

2001 và trở thành công dân Mỹ năm 2006, một năm sau khi kết hôn với Trump. Melania mở một chuỗi cửa hàng nữ trang trên mạng mua sắm QVC rồi bán đi sau hai năm. Bà rút lui để chuyển vào Nhà Trắng sau khi chồng mình đắc cử, bày tỏ mong muốn để con trai ở lại trường cũ, tiêu tốn hàng triệu đô-la cho việc bảo vệ an ninh.

PHỤC VỤ TRONG QUÂN NGŨ:

Không. Khi theo học đại học, Trump được hoãn quân dịch bốn lần vì đang học. Sau khi tốt nghiệp, ông lại tiếp tục được hoãn quân định một năm vì lý do sức khỏe do chứng gai xương gót, giúp ông không phải đến Việt Nam. Sau đó, Trump lại nhận được số bốc thăm nhập ngũ thấp (356/365).

SỰ NGHIỆP TRƯỚC KHI LÀ TỔNG THỐNG:

Trump tiếp quản Công ty Elizabeth Trump and Son của cha mình vào năm 1971, đảm nhận một mạng lưới chung cư và căn hộ trị giá hàng triệu đô-la. Hành động đầu tiên của ông là đổi tên Công ty thành Tập đoàn Trump. Fred Trump chưa bao giờ từ bỏ hoàn toàn việc kiểm soát, đã dùng ảnh hưởng của mình để cấp tín dụng cho con trai, với một khoản vay 1 triệu đô-la và một khoản thừa kế 40 triệu đô-la. Dự án lớn đầu tiên của Trump là Khách sạn Commodore, đối diện nhà ga Grand Central. Ông và Tập đoàn Hyatt mua lại nơi này năm 1976 rồi cải biến thành khách sạn Grand Hyatt New York năm 1980. Trump khuếch trương mặt tiền bất động sản ở khu Manhattan bằng cách xây dựng Tòa tháp Trump trên Đại lộ số 5 và Tòa tháp Thế giới Trump đối diện tòa nhà Liên Hiệp Quốc.

Nhưng rồi Trump vướng vào rắc rối khi quyết định bành trướng đến các sòng bạc ở thành phố Atlantic vào đầu thập niên 1990. Cuối cùng ông đã phải năm lần đệ đơn xin phá sản cùng với tài sản và các công ty ở đó. Khách sạn Plaza là lần phá sản thứ sáu. Có lúc ông phải bán đi công ty trung chuyển hàng không, du thuyền và chuyển đổi khu nhà nghỉ mát Mar-a-Lago thành một khu nghỉ dưỡng.

Rồi Trump chuyển sang xây dựng thương hiệu, bán thương hiệu của mình cho các nhà phát triển và đôi khi Tập đoàn Trump cũng lấy phí quản lý. Trong khi việc này sinh lãi, thì việc xây dựng thương hiệu sản phẩm riêng của ông lại không mấy hiệu quả. Trong số các doanh nghiệp thất bại của ông có Trump Steak, công cụ tìm kiếm du lịch GoTrump.com, Trump Vodka, Trump Mortgage (khai trương năm 2006 giữa lúc thị trường bất động sản đóng băng), Trump The Game (một trò chơi cờ), Trump Magazine, Trump Ice (nước suối thiên nhiên), đội New Jersey Generals (một đội bóng bầu dục chuyên nghiệp).

Dù có tuyên bố mình là một người nhạy bén trong kinh doanh, thì thành tích của ông vẫn bất thường ngay ở thời điểm tốt nhất.

ỨNG VIÊN TỔNG THỐNG CỦA ĐẢNG CỘNG HÒA:

Khi 17 đảng viên Cộng hòa và 5 đảng viên Dân chủ tuyên bố tranh cử, rõ ràng là có một vài tháng thú vị ở phía trước. Trong cuộc tranh luận lần thứ nhất của Đảng Cộng hòa (tổng cộng 12 lần tranh luận, lần thứ 13 bị hủy), có 14 ứng viên Cộng hòa đủ tiêu chuẩn: Ben Carson, Jeb Bush, Marco Rubio, Ted Cruz, Mike Huckabee, Rand Paul, Carly Fiorina, Chris Christie, John Kasich, Trump, Rick Santorum, Bobby Jindal, George Pataki và Lindsey Graham. Trump là một trong những người cuối cùng ra tranh cử, ông tuyên bố điều này vào ngày 16/6/2015, khi đứng trên thang cuốn ở hành lang Tòa tháp Trump. Ông khẳng định tự bỏ tiền cho chiến dịch vận động, dù sau đó đã thay đổi, và ông chấp nhận sự đóng góp của các ủy ban vận động tranh cử.

Sẽ không ngoa khi nói rằng các cuộc tranh luận của Đảng Cộng hòa đều ầm ĩ và kỳ lạ. Các ứng viên tiềm năng ngày càng bất ngờ về sự thổi phồng có vẻ bất chấp sự thật và độ lịch thiệp của Trump. Ông cũng thay đổi khôn lường ở mọi vị thế, rồi chối phắt những tuyên bố của mình dù chúng đã được ghi âm và tường trình bởi những nguồn tin có uy tín.

Thoạt đầu, cuộc đua của Trump không được đánh giá nghiêm túc. Ông là kẻ có khả năng bị gạt bỏ khi một người dẫn chương trình truyền hình thực tế đặt ra nhiều câu hỏi liên tiếp về hồ sơ kinh doanh của ông. Khi vào mùa chiến dịch, các ứng viên khác không còn đánh giá thấp ông nữa. Ông thu hút những đám đông tuần hành rầm rộ, kích động sự nhiệt tình của họ bằng các bài diễn văn về việc xây dựng một bức tường ngăn cách Mỹ và Mexico, về việc không để người Hồi giáo nhập cư vào nước mình. Điều này tạo nên sự đồng cảm, như khi ông tấn công vào nền kinh tế cho dù tình trạng thất nghiệp đã giảm và cơ hội việc làm tăng. Có ý kiến cho rằng ông kiếm được 2 tỉ đô-la trong các chương trình truyền hình miễn phí. Một nghiên cứu của Harvard cho thấy Trump nhận được 74% lượt yêu thích trên chương trình USA Today, 73% trên Fox News và 63% trên New York Times mà vốn về sau lại chỉ trích ông gắt gao. Vào năm 2014, Jeb Bush được xem là chắc thắng trong cuộc đua ứng viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa. Ông ta có những phẩm chất của phe bảo thủ, dày dạn kinh nghiệm khi làm Thống đốc bang Florida và tiếng tăm gia đình. Thêm nữa, vợ ông ta gốc Mexico và ông ta nói được tiếng Tây Ban Nha, đây được xem là một lợi thế để lôi kéo cử tri nói tiếng Tây Ban Nha. Không có gì cản đường ứng cử của Bush. Nếu có, thì đó là từ thành tích gây phương hại của người anh, George Walker Bush. Vào tháng 7/2015, Jeb Bush thu được 10% phiếu thăm dò, sau Thống đốc Scott Walker của bang Wisconsin 3 điểm và bị Trump bỏ xa 10 điểm.

Marco Rubio ban đầu được cho là một đối thủ mạnh. Ông ta còn trẻ, lại có hoàn cảnh “hấp dẫn” liên quan tới việc cha mẹ mình nhập cư từ Cuba (dù sau này có những nghi vấn về tính chính xác của một số chi tiết), có một gia đình “ăn ảnh” (vợ ông ta là đội trưởng đội cổ vũ cho Đội bóng bầu dục Miami Dolphins) và thuộc phe bảo thủ.

Ted Cruz, con cưng của Đảng Trà ở bang Texas, có những khuyết điểm nghiêm trọng, một trong số này là tính cáu kỉnh khiến các thượng nghị sĩ đồng nghiệp không ưa. Lindsey Graham, bang South Carolina, châm biếm: “Nếu bạn giết Ted Cruz trên sàn phòng Thượng viện, và phiên tòa do Thượng viện xét xử, thì không một ai có thể kết tội bạn.” Vào tháng 1/2016, Cruz vẫn cứ dẫn đầu tỉ lệ ủng hộ trong các đảng viên Cộng hòa và các đảng viên Độc lập ngả về phe Cộng hòa.

Cuộc đua nóng lên với vụ tranh luận đầu tiên vào ngày 6/8/2015, khi Trump không chịu ủng hộ ứng viên nào ngoài chính mình. Trump cũng không hứa sẽ không chạy đua với tư cách đảng viên Độc lập – trừ phi ông được Đảng Cộng hòa đề cử. Trump tỏ ra bực tức với điều phối viên, Megyn Kelly, khi bà ấy cật vấn ông về những tuyên bố mang tính phân biệt đối xử với phụ nữ, tất cả đều có dẫn chứng. Sau này, Trump mô tả về bà lúc đó với “đôi mắt vằn máu, máu của bà ta như tuôn trào khắp nơi”. Phát ngôn đó đã chiếm luôn tít các trang nhất của các phân đoạn khác trong cuộc tranh luận. Khi được hỏi rằng ông có chứng cứ gì về việc chính quyền Mexico cố tình tống khứ đám tội phạm qua biên giới sang Mỹ hay không, Trump nói rằng mình đã tiếp xúc với các nhân viên tuần tra biên giới và họ khẳng định điều đó là có thật. Marco Rubio lại nỗ lực ghi điểm khi cho rằng “đa phần những kẻ vượt biên không đến từ Mexico. Họ đến từ Guatemala, El Salvador, Honduras”, nhưng phát ngôn này chiếm rất ít dung lượng trên báo chí.

Năm ngày sau, Rick Perry, nhân vật đầu tiên trong số các ứng viên, tuyên bố rút lui khỏi cuộc đua do lượng cử tri và sự cạn kiệt tài chính đã cho thấy rõ ràng là họ không thể nào ngồi được trong phòng Bầu dục. Còn thêm sáu cuộc tranh luận nữa trước cuộc bầu cử sơ bộ ở Iowa, và Trump tẩy chay cuộc tranh luận thứ bảy, vốn đã diễn ra ba ngày trước cuộc bỏ phiếu ở Iowa. Ông phản đối việc Megyn Kelly nằm trong danh sách những người chất vấn. Thay vào đó, ông tổ chức một cuộc vận động quyên góp tiền bạc cho các cựu binh. Trump tuyên bố quyên được 6 triệu đô-la, 1 triệu trong số này được lấy từ túi của ông. Trong nhiều tháng, số tiền này chưa đến được tay các nhóm cựu binh, cho đến khi tờ The Washington  Post phơi bày sự việc thì những tờ chi phiếu mới được ký.

Khi mùa chiến dịch dần qua, giới lãnh đạo Cộng hòa buộc phải đánh giá lại con bài Trump. Ông đã bị loại như một vai hề phụ trong buổi diễn lớn, nhưng ông lại lôi kéo được nhiều người ủng hộ cho các chiến dịch “Khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ” của mình. Dù có thể đoán được, nhưng thường thì không nhiều như Trump khoe khoang. Chẳng hạn, ông tuyên bố là 15.000 người đã có mặt khi chiến dịch Phoenix kết thúc năm 2015, nhưng ước tính chính thức chỉ 4.200 người. Trump đưa ra nhiều tuyên bố, trích dẫn sự kiện và con số mà dễ dàng chứng minh được là không thật. Theo ông, đất nước này đã trở thành nạn nhân cho làn sóng tội phạm, ngay cả khi tội phạm đã giảm. Ông nói nền kinh tế đang ở tình trạng tồi tệ với hàng triệu người thất nghiệp. Sự thật là cơ hội việc làm đang gia tăng và số người thất nghiệp giảm xuống. Nhiều người trong số “bị thất nghiệp” lại là sinh viên, các bậc cha mẹ ở nhà và những người hưu trí.

Các cuộc tranh luận dần mất kiểm soát khi Trump tấn công Jeb Bush, cho rằng ông ta có năng lực thấp kém và truy vấn quan điểm về vấn đề nhập cư của Bush do vợ ông ta là người gốc Tây Ban Nha. Điều này còn trở nên tệ hơn khi Trump tuyên bố: “Đây là một đất nước mà ở đó chúng ta nói tiếng Anh chứ không phải tiếng Tây Ban Nha.” Nếu có ai đó năng lực thấp kém, thì đó phải là cựu chuyên gia giải phẫu thần kinh nhi khoa Ben Carson. Ban đầu ông ta rất có triển vọng, nhưng sự thể hiện và những câu nói hớ hênh của ông ta trong tranh luận đã khiến số người ủng hộ sụt giảm. Ben Carson gọi Putin là đất nước; nói chương trình Obamacare là “điều tồi tệ nhất từng xảy ra ở đất nước này kể từ chế độ nô lệ”, rõ ràng còn tệ hơn sự kiện ngày 11/9. Ông ta nhầm lẫn món gà khai vị “hummus” với “Hamas”, một tổ chức dân quân Palestine. Rồi có người đưa lên một đoạn video về tuyên bố của Carson rằng kim tự tháp là do Joseph.

Các ứng viên khác cũng có những câu hớ hênh và phát ngôn nhầm lẫn. Rubio từng đến lớp dạy nghề và phát biểu: “Thợ hàn kiếm nhiều tiền hơn các triết gia. Chúng ta cần nhiều thợ hàn và ít triết gia hơn”. Quên là về mặt ngữ pháp nên dùng từ “fewer” thay vì “less” (ít hơn) cho các triết gia, và giới kiểm soát sự kiện đã chộp ngay lấy nó. Hóa ra là theo Cục Thống kê Lao động, lượng bình quân của thợ hàn là 37.420 đô-la và lương của giáo viên triết học là 63.630 đô-la mỗi năm. Việc Ted Cruz muốn ném bom rải thảm đám ISIS khủng bố, sao cho không làm hại đến dân thường, cho thấy một sự thiếu hiểu biết về ném bom rải thảm. Christie thì cho rằng nên bắn hạ phản lực Nga trên không phận Syria – một hành động có thể dẫn đến Thế chiến III. Trump thì kêu gọi giết luôn gia đình của bọn khủng bố. Ông nói “phải rất, rất cứng rắn với những gia đình này. Thật lòng mà nói, điều đó sẽ khiến chúng phải nghĩ lại vì có thể chúng không quan tâm đến mạng sống của mình, nhưng dù có tin hay không, thì chắc chắn chúng phải quan tâm đến sinh mạng của người thân.”

Trump từ chối việc từ bỏ các tuyên bố về nơi sinh của mình – đó là Obama không sinh ra ở Mỹ, dù mọi chứng cứ đều ngược lại. Ông còn cố dùng việc sinh ra bên ngoài Mỹ để chống lại Cruz. Trump nhấn mạnh rằng vị Thượng nghị sĩ bang Texas này là không hợp lệ để trở thành Tổng thống do ông ta sinh ra ở Canada. Việc này đã khiến Cruz đưa ra một bài diễn văn về việc một người có thể sinh ra ngoài đất Mỹ và vẫn có đủ tiêu chuẩn ra sao. John McCain sinh ra ở Panama, nơi người cha đồn trú ở đó. George Rommey sinh ra ở nước ngoài với cha mẹ là những nhà truyền giáo người Mỹ. Cruz cho rằng theo cách lập luận của Trump, thì doanh nhân này không phải là một công dân Mỹ vì có mẹ sinh ra ở Scotland.

Vào thời điểm diễn ra cuộc bỏ phiếu sơ bộ ở Iowa, Scott Walker, Bobby Jindal, Lindsey Graham và George Pataki đã theo chân Rick Perry rời bỏ danh sách chạy đua. Cruz dẫn đầu số phiếu, và đủ chắc chắn là ông thắng với 27,64% phiếu bầu, giúp ông có được tám phiếu cử tri. Tuy nhiên, với 24,3%, Trump cũng có được bảy phiếu cử tri, giống như Marco Rubio (23,12%). Những kết quả này đã gây ra một cuộc tranh luận được phát trực tiếp lần thứ tám. Không có Carly Fiorina do bà ta chỉ đạt vỏn vẹn 1,9% trong cuộc bỏ phiếu ở Iowa. Bà rút khỏi cuộc đua bốn ngày sau đó, tức là vào ngày 10/2.

Với vòng bỏ phiếu ở New Hampshire đang đến gần, mọi ứng viên đều cần phải chứng tỏ sự mạnh mẽ. Đây không phải là lúc để sẩy chân, nhưng Rubio đã bị như thế. Christie hỏi về kinh nghiệm của vị Thượng nghị sĩ ở nhiệm kỳ đầu tiên này, rằng liệu đất nước có ổn hơn nếu lại có một Thượng nghị sĩ mới học việc lọt vào Nhà Trắng hay không. Trong phần trả lời, Rubio nói: “Hãy quên đi câu chuyện rằng Barack Obama không biết mình đang làm gì. Ông ta biết chính xác mình đang làm gì. Ông ta đang cố gắng thay đổi đất nước này… Khi tôi được bầu làm Tổng thống, điều này sẽ được lặp lại lần nữa, một đất nước vĩ đại nhất trong lịch sử thế giới.” Christie gạt đi, xem đó như một “bài diễn văn thuộc lòng 25 giây”. Và rồi, vài giây sau, Rubio cứ lặp đi lặp lại câu “Obama biết chính xác mình đang làm gì”, khiến ông ta có biệt hiệu là “Robot Marco”.

Bush là người duy nhất tiếp sau Trump. Doanh nhân này bảo vệ việc thu mua tài sản. Bush nói Trump “sai rành rành” vì cứ phô trương thu mua tài sản của mình để nắm giữ nhiều lô đất cho một sòng bài ở thành phố Atlantic. Theo Trump nói thì “Sự khác biệt giữa thu mua tài sản cho mục đích công là đường sá và cơ sở hạ tầng, kênh cung cấp và mọi thứ – đó là vì mục đích công.” Bush tranh luận rằng việc lấy tài sản mà một phụ nữ ở độ tuổi 70 sở hữu trong suốt 37 năm để xây dựng một bãi đậu xe limousine thì không phải là mục đích công.

Ở vòng chính New Hampshire, Trump thắng với 35,2%, Kasich về nhì (15, 72%) và Cruz được 11,63%. Và thế là Trump lại tiếp tục đua cùng chiến thắng với chỉ một cú vấp đâu đó. Cuối cùng, ông tích lũy được 1.543 phiếu cử tri theo quy định. Sau khi kiểm đếm, tổng số phiếu cử tri lên đến 1.725 phiếu – vượt 488 phiếu mà ông cần.

ĐỐI THỦ:

Hillary Rodham Clinton, sinh năm 1947 người New York, đảng Dân chủ. Sau khi rời Nhà Trắng, gia đình H. Clinton chọn cư trú ở New York. Điều này cho phép Hillary chạy đua vào ghế Thượng viện còn bỏ trống của Daniel Patrick Moynihan đang bỏ trống. Sau khi cựu Thị trưởng New York Rudy Giuliani rút khỏi cuộc đua vì lý do sức khỏe, Hillary đối mặt với một đối thủ Cộng hòa yếu ớt là Rick Lazio. Cuối cùng, bà đã dễ dàng đánh bại ông ta. Đây là một cái nhất khác thêm vào lý lịch của bà, một đệ nhất phu nhân hành nghề luật sư, một đệ nhất phu nhân có chân trong cơ quan dân cử. Sau khi chiến thắng trong cuộc tái bầu cử vào năm 2006, bà tuyên bố sẽ tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng trong cuộc bầu cử năm 2008. Rủi thay, bà gặp phải một nhân vật đầy thế lực tên là Barack Obama nên đã không được đề cử. Tuy nhiên, bà lại trở thành Ngoại trưởng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Nhìn chung, bà được cho là đã có một vai trò quan trọng trong việc hoạch định chính sách đối ngoại. Ngoài ra bà còn được giao nhiệm vụ đại sứ thiện chí, không phải là nhiệm vụ khá dễ dàng sau những năm dưới thời George W. Bush, viếng thăm 112 quốc gia, di chuyển 956.733 dặm khi đấu tranh cho quyền phụ nữ. Trong nhiệm kỳ của bà, Osama bin Laden bị giết và diễn ra vụ tấn công đoàn ngoại giao Mỹ ở Benghazi, Libya. Đại sứ J. Christopher  Stevens và ba người Mỹ khác bị chết. Dù phe Cộng hòa cố đổ tội cho Hillary – và tiêu tốn gần 7 triệu đô-la trong nỗ lực – nhưng cuối cùng không thành công. Một trong những người Cộng hòa thuộc ủy ban điều tra thừa nhận mục đích của họ là để hạ thấp chỉ số tín nhiệm của bà. Khi bà rời khỏi chức vụ Ngoại trưởng, bà đạt 65%. Kevin McCarthy, một Hạ nghị sĩ Cộng hòa bang California, nói: “Mọi người nghĩ Hillary Clinton là không thể bị đánh bại ư? Nhưng chúng tôi đã tập hợp được một ủy ban đặc biệt điều tra vụ Benghazi, một ủy ban chọn lọc. Chỉ số của bà ta hôm nay thế nào? Nó đang rơi.” Việc này xảy ra sau khi chuyện Hillary sẽ tranh cử Tổng thống năm 2016 được công khai.

Nếu ban đầu Jeb Bush được cho là người có triển vọng thành công bên Đảng Cộng hòa, thì bên Đảng Dân chủ có Hillary Clinton. Nhưng rồi bà lại phải đối mặt với nhân vật có thế lực khủng khiếp, Bernie Sanders, Thượng nghị sĩ Đảng Xã hội chủ nghĩa từ bang Vermont. Sanders là một người phi đảng phái cho đến khi ông ta nhảy sang Đảng Dân chủ đúng lúc chiến dịch tranh cử bắt đầu. Thoạt tiên, ông ta bị gạt ra như một ứng viên phụ, nhưng rồi hoạt động của ông ta bùng nổ. Nếu từ “kẻ khiêu khích” tồn tại, thì hẳn nó sẽ được gán cho Sanders. Những vấn đề của Sanders chính là những gì ông đã đấu tranh trong nhiều năm. “Người giàu ngày càng giàu, và kẻ nghèo ngày càng nghèo, còn đại đa số tầng lớp giữa thì ngày càng khó khăn!” Thông điệp của ông không hề lay chuyển qua nhiều năm. Ông sỉ vả sự dư thừa của phố Wall và kêu gọi nền giáo dục đại học công miễn phí. Ông chuyên kích động. Trải qua hàng ngàn năm, những con người bấy lâu được xem là bầy cừu đã biến thành đám đông tập hợp lại ở các cuộc mít tinh của Sanders. Họ chịu ảnh hưởng của Bern. Và dòng tiền chảy về từ những nhà tài trợ trực tuyến.

Hilary có ba đối thủ khác trong những lần chọn lựa đầu tiên và trong các cuộc họp đề cử nội bộ. Hai trong số đó là Lincoln Chafee và Jim Webb đã không qua được vòng tranh luận đầu tiên. Chafee xuất thân từ dòng dõi chính trị gia lâu đời ở Rhode Island, có cha là John nguyên Thống đốc thứ 66 của bang Rhode Island, Tư lệnh Hải quân và Thượng nghị sĩ Mỹ. Sau khi John qua đời, Chafee kế thừa ghế Thượng nghị sĩ của cha mình. Dù ban đầu là người Cộng hòa, nhưng Chafee đã nhảy qua Đảng Độc lập, rồi Đảng Dân chủ, sau khi thất bại không vào được Thượng viện ở nhiệm kỳ thứ hai. Webb từng là một cựu binh Việt Nam có tiếng, nguyên Tư lệnh Hải quân dưới thời Reagan. Sau việc từ chối cắt giảm ngân sách dành cho Hải quân, Webb xin từ chức và quay sang viết sách thành công. Ông trở lại lĩnh vực chính trị, tranh cử với George Allen để giành ghế Thượng nghị sĩ bang Virginia và chiến thắng. Tuy nhiên, một vòng của cuộc đua Thượng nghị sĩ cũng đủ thú vị cho ông rồi. Ông không tham gia tái tranh cử năm 2012, và tham vọng làm Tổng thống của ông thậm chí có tuổi thọ còn ngắn hơn. Webb chính thức tuyên bố ra tranh cử ngày 2/7/2015. Nhưng rồi ngày 20/10/2015, sau một cuộc tranh luận không mấy sáng sủa và sự ủng hộ lại hạn chế, Webb đã rớt khỏi cuộc đua ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ. Sanders không chịu rút lui. Ông tiếp tục lôi kéo được một vài đám đông lớn và giành được sự ủng hộ nhiệt tình. Còn Hilary vẫn tiếp tục chiến đấu, dù sau đó vụ rò rỉ email nổ ra, với sự ủng hộ mạnh mẽ từ Ủy ban Toàn quốc Đảng Dân chủ. Cuối cùng, Hilary đã chiến thắng trong cuộc đề cử ứng viên tổng thống.

CHIẾN DỊCH TRANH CỬ VÀ CÁC VẤN ĐỀ:

Nỗ lực để hình dung cho đúng vị trí Donald Trump đang đứng trong khoảnh khắc đến 1/1.000 giây tiếp theo là chuyện vô cùng khó khăn. Hôm nay thì tuyên bố đóng cửa biên giới với tất cả người Hồi giáo! Sau đó lại nói không, ông không nói điều đó, cho dù nó đã được phát ngôn trong một cuộc họp báo. Ông cứ lặp đi lặp lại: “Các bạn phải hết sức cẩn thận. Chúng ta phải rất, rất mạnh mẽ và cảnh giác tại biên giới!”

Trump chống lại chuyện Chính phủ yêu cầu mua bảo hiểm y tế. Nhưng hãy đợi đấy, trong một lần phỏng vấn trên truyền hình, ông thích yêu cầu này vì ông không muốn người dân chờ chết trên các đường phố.

Luôn luôn chống lại việc tiến vào Lybia trừ những lúc ông đổi ý. Còn Syria? Hãy để cho họ và ISIS tự giải quyết. Giây lát sau lại đổi ý, hãy tấn công Syria bằng “bàn chân dẫm lên mặt đất nơi đó”. Trump luôn kiên định nói rằng ông sẽ cho xây một bức tường giữa biên giới Mexico với Mỹ, và cho tiến hành trục xuất hàng loạt những kẻ không có giấy tờ, vào lúc đó theo tính toán là 11 triệu người. Hilary thì kêu gọi cải cách Luật Di trú để dẫn đến việc cấp quyền công dân bình đẳng và đầy đủ. Bà muốn hủy bỏ luật tạm giữ cả gia đình, đóng cửa các trung tâm bí mật giam giữ người nhập cư lậu và giúp nhiều người đủ điều kiện được nhập quốc tịch.

Về mặt kinh tế, Trump muốn xé bỏ thỏa thuận NAFTA, bất chấp việc nó làm tăng gấp ba lần giá trị giao thương giữa Canada, Mexico và Mỹ, từ 290 tỉ đô-la năm 1993 lên hơn 1,1 nghìn tỉ đô-la năm 2016. Ông còn muốn tăng mức thuế hàng nhập khẩu lên tới 35%. Hilary thì nỗ lực ủng hộ Hiệp định TPP (Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương) như khi bà còn làm Ngoại trưởng. Ứng viên Hilary không chắc rằng đó là “chuẩn mực vàng” như đã có lần bà gọi như vậy. Bà không cho rằng thuế quan sẽ khiến cho hàng ngoại nhập đắt đỏ hơn và về lý thuyết, nhưng không chắc xảy ra, khiến người Mỹ mua hàng nội địa. Bà vẽ ra một kế hoạch sẽ khiến cho nền sản xuất của Mỹ tăng trưởng bằng cách áp dụng ưu đãi thuế cho những công ty được xây dựng trên đất Mỹ.

Và dĩ nhiên, Trump cũng hứa cắt giảm thuế, tuyên bố rằng kế hoạch của ông sẽ mang lại nhiều lợi ích nhất cho người nghèo và giới trung lưu. Tuy nhiên, khi xem xét kỹ, thì đề nghị của Trump cũng chỉ tiết kiệm được khoảng 2% cho họ, với nhiều cha mẹ đơn thân thực ra phải đóng thuế cao hơn. Nói cách khác, chỉ 1% những người thuộc nhóm hàng đầu mới được hưởng mức cắt giảm 12%. Hơn nữa, nhóm Công dân vì Công lý Thuế đã nghiền nát những con số và nhận thấy kế hoạch thuế của Trump sẽ làm suy giảm khủng khiếp nguồn thu của Liên bang lên đến 4,8 nghìn tỉ đô-la trong vòng 10 năm tới, điều đó sẽ làm nợ quốc gia tăng thêm hàng nghìn tỉ đô-la. Trong khi đó, Hilary sẽ tăng thuế đối với giới giàu có với cái mà bà gọi là “tăng thuế vì sự chia sẻ công bằng”. Nếu bạn kiếm được 5 triệu đô-la trở lên, thì mức thuế cao nhất sẽ là 43,6%.

Gói Chăm sóc sức khỏe hay cụ thể hơn là Obamacare, luôn luôn là vấn đề nổi cộm trong phòng. Trump sẽ hủy bỏ ACA (Đạo luật Chăm sóc Phù hợp) và thay thế nó bằng một thứ “khủng khiếp nào đó”. Điều đó sẽ làm cho chi phí bảo hiểm y tế trở thành khoản khấu trừ thuế, để người Florida có thể mua bảo hiểm của Colorado. Và cho phép nhập khẩu dược phẩm kê đơn với giá rẻ hơn từ các quốc gia khác. Vẫn còn đó câu hỏi về hai phần phổ biến nhất của Obamacare: các công ty bảo hiểm không được phép từ chối thanh toán vì có những điều kiện đã tồn tại trước đó. Con trai và con gái đến 26 tuổi có thể ở lại gia đình theo kế hoạch của cha mẹ chúng. Và như vậy câu hỏi được đặt ra là điều gì sẽ xảy ra với 20 triệu người đang được bảo hiểm theo đạo luật đó. Hilary hứa sẽ yêu cầu cơ quan lập pháp can thiệp và giúp cho nhiều người được hưởng trợ cấp nhiều hơn. Mức phí đóng bảo hiểm sẽ không vượt quá 8,5% thu nhập, so với mức hiện hành là 9,66%.

Sau cái chết của Antonin Scalia, vị trí của ông này ở Tòa án tối cao vẫn trống vì giới Cộng hòa từ chối xem xét một ứng viên thuộc cánh Obama. Điều này có nghĩa là vị Tổng thống tiếp theo sẽ có trách nhiệm bổ nhiệm cho đủ vị trí trong Tối cao Pháp viện. Trong lần tranh luận thứ ba giữa các ứng viên Tổng thống, điều này trở thành một vấn đề gây tranh cãi chính. Trump muốn có một quan tòa mà sẽ giúp đảo ngược vụ án lệ Roe chống lại Wade về quyền được phá thai. Hilary lại muốn tổ chức Đoàn kết Công dân bị lật đổ. Trump muốn có một Tòa án tối cao mạnh mẽ ủng hộ Tu chính án Thứ hai và buộc tội một cách giả dối rằng Hilary cố ý quay lưng với nó và “hãy mang súng đi đi”. Rõ ràng là Trump không nhận thức hết được tầm khó khăn khi muốn hủy bỏ một sự sửa đổi Hiến pháp. Trên thực tế, chỉ có một sự sửa đổi thành công – Luật Cấm nấu và bán rượu.

Chiến dịch tranh cử tỏ ra hết sức vụng về và kỳ cục vì đây là lần đầu tiên của Đảng viên Cộng hòa Trump. Nó bắt đầu hết sức lạ thường. Một thời gian ngắn trước hội nghị Philadelphia, Hilary chuẩn bị bước lên chuyên cơ Air Force One dành cho mình trong chiến dịch phối hợp vận động tranh cử đầu tiên với Obama, thì Giám đốc FBI James Comey đã cho thông báo công khai kết quả điều tra về các email của Hillary. Vấn đề lớn nằm ở chỗ bà đã sử dụng email cá nhân để gửi đi các văn bản chính thức khi còn làm Ngoại trưởng. Điều này đã dẫn tới việc Trump và những người ủng hộ ông đã yêu cầu phải xét xử theo luật pháp và bỏ tù bà. “Nhốt bà ta lại” là tiếng la hò đặc trưng của phe ủng hộ Trump. Nó phớt lờ sự thật là các email đã được gửi tới những người có tình trạng an ninh minh bạch.

Việc Comey công khai công bố điều tra của FBI đã đi ngược lại chính sách của Bộ Tư pháp. FBI điều tra, và đây là một đơn vị thuộc Bộ Tư pháp, còn việc tố tụng lại căn cứ trên những gì cũng do đơn vị đó khám phá ra và khuyến nghị. Ngoài ra, FBI cũng không nên bình luận khi quá trình điều tra đang diễn ra, cũng như không nên tiết lộ khuyến nghị. Trong tình huống nhằm đáp ứng sự thúc giục của Bộ Tư pháp, Comey tuyên bố rằng FBI đã không tìm thấy đủ bằng chứng để buộc tội Hilary về các email và việc sử dụng máy tính riêng của mình. Tuy nhiên, ông ta nói rằng, bà đã thể hiện “sự quá bất cẩn”. Chuyện email đã ám ảnh Hilary trong suốt chiến dịch tranh cử.

Vào giữa tháng 8, khi số phiếu bầu bị giảm sút, Trump đã khởi động một vụ đánh trống la làng rằng việc bầu cử đã bị thao túng và đổ lỗi cho truyền thông. “Nếu giới truyền thông suy đồi và đáng ghê tởm đã đăng tải thông tin về tôi một cách trung thực và không gán nghĩa sai lệch vào những lời tôi nói, thì tôi hẳn đã đánh bại Hillary ở mức 20%.” Thất bại đã dẫn đến một sự sàng lọc bộ máy điều hành tranh cử. Trump từng sử dụng hai người quản lý chiến dịch tranh cử. Người thứ hai là Paul Manafort, có lẽ đã vận động hành lang bất hợp pháp cho cựu Tổng thổng của Ukraine, một đồng minh của Vladimir Putin. Trump chọn Steve Bannon làm Giám đốc điều hành chiến dịch tranh cử, và Kellyanne Conway làm người quản lý chiến dịch. Bannon là một cựu sĩ quan hải quân, từng làm việc cho Goldman Sachs trước khi sang làm Chủ tịch điều hành cho Breitbart News, một website ủng hộ phong trào da trắng thượng đẳng, bài Do Thái và thường tung ra những câu chuyện vô căn cứ, đồn thổi thất thiệt. Conway đã từng tư vấn cho Todd Akin, một cựu nghị sĩ Missouri, là nhân vật đã lập luận rằng các nạn nhân bị hiếp dâm thì không thể có thai được vì cơ thể họ sinh ra thứ có thể ngăn tinh trùng của kẻ hiếp dâm tiếp cận với trứng.

Vào tháng 9, Trump đã cố lôi kéo các cử tri Mỹ gốc Phi bằng cách hỏi rằng họ có phải đánh mất gì không nếu ủng hộ ông. Cho đến thời điểm đó, Trump mới thừa nhận rằng Barack Obama được sinh ra tại Mỹ. Người đại diện cho Trump đã chất vấn về vấn đề sức khỏe của Hilary Clinton sau khi bà phải rời khỏi lễ tưởng niệm 11/9. Hóa ra bà bị viêm phổi, không phải chấn thương não do bị ngã vào tháng 12/2012. Rõ ràng là những tin tức hư cấu đã khiến cho nhiều cử tri xem bà như một ứng viên không đáng tin cậy. Tháng này đánh dấu cuộc tranh luận giữa các ứng viên Tổng thống lần thứ nhất. Trump tỏ ra bình tĩnh chừng mực, nhưng khá nhanh chóng, đối thủ của ông đã khiến ông khó chịu khi chất vấn về hồ sơ kinh doanh của Trump và việc Trump từ chối công bố hồ sơ thuế, cùng một số vấn đề khác. Điều thực sự làm cho ứng viên Cộng hòa điên đầu là khi Hilary mang tới một phụ nữ từng tham dự một cuộc thi sắc đẹp do Trump tổ chức. Ông đã gọi người này là “Cô Lợn” và “Cô Giúp việc” vì cô là người gốc La-tinh. Việc này đã khiến Trump trở thành tâm điểm của sự cuồng nộ trên Tweeter.

Tháng 10 đã không mang lại sự khởi đầu thuận lợi cho chiến dịch tranh cử của Trump. Đầu tiên, tờ The New York Times đăng tải một câu chuyện dựa trên việc hoàn thuế cho Trump của bang New York năm 1995 từ một kẻ nặc danh, cho biết ông đã không đóng thuế nhiều năm. Sau đó, tờ The Washington Post cho chạy một mẩu tin kèm dẫn chứng, rằng bất chấp việc Trump tuyên bố đã chi nhiều cho các hoạt động nhân đạo, có rất ít bằng chứng cho việc ông đã đóng góp nhiều đến thế nào cho công tác từ thiện. Nhưng rồi một quả bom tấn đã được tung ra kèm theo một video được quay năm 2005, trong đó Trump khoác lác rằng trong một bữa tiệc đã cho phép mình chộp lấy các cô gái bằng cách túm lấy đũng quần của họ. Nhiều tay trùm chính trị đã bị rối trí trước việc Hilary không dẫn trước về số phiếu bầu.

Nhiều email bị hack liên quan đến Hilary tiết lộ rằng các nhân viên an ninh liên bang cho biết Vladimir Putin đang cố tình “can thiệp vào quá trình bầu cử của Mỹ”. Chuyện này lẽ ra đã đẩy Trump về lại Tòa tháp Trump của mình thay vì Nhà Trắng. Tuy nhiên, chỉ 11 ngày trước cuộc bầu cử, Comey đã tung ra thứ mà Mort Zuckerman của tờ US News & World Report gọi là “một quả bom thối”. FBI đang điều tra cựu nghị sĩ Anthony Weiner, người chồng bị ghẻ lạnh của cố vấn cho Hilary suốt một thời gian dài, bà Huma Abedin, vì hành vi tương tác trên mạng không phù hợp với một cô gái vị thành niên. FBI tìm thấy một laptop do Weiner và vợ ông ta sử dụng, chứa các email của Abedin gửi cho Hilary. Comey nói, việc này đòi hỏi phải mở lại vụ email của Hilary. Các đặc vụ đã không xem xét các email đó khi Giám đốc FBI gửi cho Quốc hội một lá thư dài ba đoạn. “Sự tồn tại của các email tỏ ra phù hợp” đã được tìm thấy. Sẽ cần thực hiện một sự xem xét đánh giá “để xác định xem liệu [các email] có chứa thông tin được xếp hạng hay không, cũng như đánh giá tầm quan trọng của chúng đối với việc điều tra của chúng ta.” Chính vì Kurt Eichenward của tờ Newsweek nhận thấy vấn đề là vị Giám đốc đã “hành động thiếu trách nhiệm kể từ khi J. Edgar Hoover phát hiện vụ việc. Điều này không thể tha thứ được”. Hai ngày trước cuộc bầu cử, một lần nữa Comey đã tuyên bố Hilary không có gì sai phạm. Một số quan sát viên cảm thấy rằng đã có thiệt hại đáng kể.

Cho dù cả Barack Obama lẫn Michelle Obama đều có tỉ lệ ủng hộ cao, nhưng chiến dịch tranh cử vẫn khó khăn cho Hilary, bà đã thất bại. Đại loại vậy. Trump chiếm được 304 phiếu đại cử tri so với 227 phiếu của Hilary trong Cử tri đoàn. Dù ông có tuyên bố rằng đây là một cơn địa chấn, nhưng trên thực tế, ông chỉ thành công ở 46 điểm trong tổng số 58 điểm bỏ phiếu. Hilary đã thua ở Cử tri đoàn, song bà lại hơn Trump gần 2,9 triệu phiếu phổ thông. Các phân tích cho thấy chỉ 80.000 phiếu ở ba bang mới đem lại cho Trump chiến thắng ở Cử tri đoàn.

ĐẮC CỬ TỔNG THỐNG, NGÀY 8/11/2017

DIỄN VĂN NHẬM CHỨC :

“Từ hôm nay trở đi, một tầm nhìn mới sẽ dẫn dắt đất nước chúng ta. Từ thời khắc này trở đi, nước Mỹ sẽ là Trên hết. Mỗi quyết định về thương mại, thuế má, nhập cư, ngoại giao, đều sẽ được thực hiện vì lợi ích của người lao động Mỹ và các gia đình Mỹ.”

“Đã lâu quá rồi, chỉ một nhóm nhỏ ở tòa nhà Quốc hội của đất nước chúng ta thu hoạch hết các thành quả của Chính phủ trong khi người dân phải gánh chịu chi phí… Tất cả sẽ thay đổi – bắt đầu ngay bây giờ và tại đây, vì thời khắc này chính là thời khắc của các bạn: nó thuộc về các bạn.”

Sau khi cho rằng đất nước đã và đang hứng chịu nhiều thiệt hại vì nạn băng đảng, ma túy, tội phạm, nghèo túng và thất nghiệp, Trump nói: “Sự tàn phá nước Mỹ hàng loạt như thế này phải chấm dứt ngay tại đây và chấm dứt ngay bây giờ.”

PHÓ TỔNG THỐNG:

Michael Richard “Mike” Pence, sinh năm 1956, người Indiana. Ông sinh ra ở Columbus Indiana. Sau khi tốt nghiệp Đại học Hanover, khoa Nghệ thuật tự do hợp tác với Giáo hội Trưởng lão, Pence lấy thêm bằng luật tại Đại học Indiana. Rồi ông hoạt động cá nhân trước khi thất bại trong hai lần tranh cử ghế dân biểu Mỹ năm 1988 và 1990. Đã có sự tranh cãi về lần tranh cử sau, vì hồ sơ tài chính vận động tranh cử cho thấy ông đã sử dụng các khoản tiền hiến tặng có tính chính trị để thanh toán các khoản thế chấp, một biên lai thẻ tín dụng cá nhân, thanh toán mua sắm, tiền chơi gôn và trả tiền mua xe hơi… Từ năm 1994 đến năm 1999, ông làm người dẫn chương trình của các talk show bảo thủ trên truyền hình và đài phát thanh. Việc này đã đẩy ông vào được Quốc hội Mỹ năm 2000. Pence dần dần nhận được sự ủng hộ của Đảng Trà khi nói rằng ông là “một người Ki-tô, một người bảo thủ và một đảng viên Cộng hòa, theo thứ tự đó”. Pence đã trải qua 12 năm tại Hạ viện, nỗ lực giải ngân chương trình Sinh đẻ Kế hoạch (Planned Parenthood). Ngoài ra, ông còn giới thiệu 90 dự thảo và nghị quyết, nhưng không cái nào trong đó trở thành luật. Ông tuyên bố ra ứng cử chức Thống đốc bang Indiana năm 2011 và nhậm chức vào tháng 1/2013. Ông đã trải qua nhiệm kỳ làm Thống đốc đầy gian truân. Ông đã từ chối không nhận gói tài trợ 80 triệu đô-la của Washington mà sẽ cung cấp tài chính cho các lớp tiền mẫu giáo. Rất nhiều phụ nữ không tán đồng luật cấm phá thai của Pence ngay cả khi phát hiện thai nhi bị khiếm khuyết thân thể hay mắc bệnh di truyền. Là một người tin vào sự phục sinh, Pence không bao giờ giấu giếm chuyện ông ghét việc phá thai. Một thẩm phán Liên bang thì cảm nhận ngược lại nên đã phủ quyết luật này.

Một số người nhận thấy những hành động này đã đi quá xa, và có một đạo luật thật sự làm cho ông mất hết tiếng tăm, đó là Đạo luật Phục hồi Quyền tự do Tôn giáo. Những người phản đối lập luận rằng nó sẽ tạo điều kiện cho các chủ doanh nghiệp phân biệt đối xử với những cộng đồng chuyển giới và đồng giới. Việc thu hồi nó trở nên căng thẳng. Nhiều công ty hủy bỏ kế hoạch du lịch và hội nghị tại Indiana, làm thiệt hại 60 triệu đô-la. Liên đoàn bóng rổ NBA cũng chống lại nó. Không mấy ngạc nhiên khi Phòng Thương mại Indiana nói rằng Đạo luật đó đã khiến cho bang Indiana có vẻ ít hiếu khách hơn và không chào mời khách thân thiện. Tổng thống Obama đã chế nhạo nó trong bữa tối với giới báo chí tại Nhà Trắng năm 2015, nói rằng ông và Biden “trở nên quá gần gũi, vì ở một số nơi của bang Indiana, họ sẽ không phục vụ chúng ta món pizza nữa”. Không lâu sau, Pence đã ký thêm một bản tu chính “suy nghĩ lại” giải thích rằng Đạo luật không được áp dụng để phân biệt đối xử với người đồng giới.

NỘI CÁC :

Ghi chú: Năm 2017, Cố vấn Tổng thống, Steve Bannon, nói rõ trong một cuộc hội thảo của phe bảo thủ rằng các ứng viên Nội các đã được chọn như một phần của một “nhà nước hành chính và tái thiết”, được diễn giải theo nghĩa là phá bỏ những cơ quan mà họ sẽ lãnh đạo. Điều đó sẽ giải thích cho một số chọn lựa kỳ quặc.

NGOẠI TRƯỞNG:

Rex Tillerson, sinh năm 1952, người Texas. Năm 1975, Tillerson tốt nghiệp Đại học Texas ở Austin, sau đó ông làm việc cho Công ty Exxon. Ông liên tục thăng tiến qua các vị trí cao hơn ở Công ty. Sau khi Exxon và Mobil sáp nhập năm 1999, ông trở thành Phó Chủ tịch điều hành Công ty Phát triển ExxonMobil. Ông leo lên vị trí cao nhất khi được bầu làm Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành ExxonMobil năm 2006. Việc đề cử ông đã phải đối mặt với sự phản đối cứng rắn. Các nhóm bảo vệ môi trường công khai chỉ trích những hiểu biết về biến đổi khí hậu bị Exxon che giấu trong nhiều thập kỷ. Những mối quan hệ gần gũi giữa ông và Vladimir Putin bị soi kỹ. ExxonMobil từng trả 500 tỉ đô-la để khai thác dầu và khí đốt ở vùng Bắc cực thuộc Nga, nhưng giao dịch này đã bị hủy bỏ sau khi Obama phê chuẩn lệnh trừng phạt do có khả năng Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử. Tiếp đến là việc thiếu kinh nghiệm ngoại giao. Tuy nhiên, Tillerson đã được phê chuẩn với 56 phiếu ủng hộ và 43 phiếu chống của Thượng viện, mức thấp nhất trong lịch sử đối với một Ngoại trưởng.

BỘ TRƯỞNG NGÂN KHỐ:

Steve Mnuchin, sinh năm 1962, người New York. Sau khi tốt nghiệp Yale năm 1985, Mnuchin làm việc cho Goldman Sachs được 17 năm. Ông rời đi để tìm kiếm cơ hội ở một số quỹ đầu tư, rồi tận dụng cuộc khủng hoảng nhà ở thời kỳ 2007-2008 để giành quyền kiểm soát một ngân hàng thất bại vì dính líu vào việc cho vay mua nhà, hồi phục nó dưới tên gọi Ngân hàng OneWest trước khi bán cho Tập đoàn CIT năm 2015 với giá 3,4 tỉ đô-la. Một thời là nhà tài trợ cho các ứng viên Cộng hòa, Mnuchin trở thành Chủ tịch tài chính quốc gia của Trump. Một số người phản đối việc phê chuẩn ông do những vụ tịch biên nhà thô bạo của OneWest. Ông cũng bị chỉ trích vì không công khai 95 triệu đô-la trong giá trị bất động sản mà ông sở hữu và sự chuyên chế của ông ở một quỹ đầu tư nằm tại quần đảo Cayman, thiên đường trốn thuế. Mnuchin được phê chuẩn với 53 phiếu thuận và 47 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG QUỐC PHÒNG:

James Mattis, sinh năm 1950, người Washington. Biệt danh “Tu sĩ chiến binh” vì chưa bao giờ lập gia đình. Mattis tốt nghiệp cử nhân lịch sử ở Đại học Central Washington,  và hơn 20 năm sau lấy bằng thạc sĩ về an ninh quốc tế ở Đại học National War. Ông phục vụ 40 năm trong quân đội, tham gia các cuộc chiến vùng Vịnh, Iraq và Afghanistan. Mattis chỉ huy Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ dưới thời Tổng thống Obama. Ông cần một sự miễn trừ của Quốc hội để trở thành Bộ trưởng Quốc phòng, vì một quân nhân phải có thời gian bảy năm chờ đợi sau khi nghỉ mới có thể đảm nhận chức vụ này. Việc phê chuẩn Mattis được thông qua với 98 phiếu thuận và 1 phiếu chống, cùng ngày với Trump tuyên thệ nhậm chức.

BỘ TRƯỞNG TƯ PHÁP:

Jeff Sessions, sinh năm 1946, người Alabama. Gốc Selma, Sessions tốt nghiệp cử nhân khoa học xã hội ở Đại học Huntingdon và một bằng luật ở khoa Luật thuộc Đại học Alabama. Sau hai năm hành nghề riêng, Sessions làm Trợ lý Chưởng lý ở quận Bắc Alabama. Ông lên làm Chưởng lý quận này vào năm 1981, tại vị trong 12 năm. Năm 1986, ông không được bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án quận một phần là do bằng chứng về những bình luận phân biệt chủng tộc có tính xúc phạm của mình. Ông làm Tổng chưởng lý bang Alabama trước khi được bầu vào Thượng viện Mỹ năm 1996. Việc đề cử ông làm Bộ trưởng Tư pháp đã dẫn đến vụ 1.400 giáo sư luật cho rằng không nên phê chuẩn ông và phản đối bằng cách biểu tình ngồi. Việc này xảy ra một tháng trước khi Sessions được phê chuẩn với 52 phiếu thuận và 47 phiếu chống vào ngày 8/2. Hóa ra ông đã nói dối trong các phiên điều trần để phê chuẩn, khi ông nói rằng mình đã không gặp các đại diện phía Nga trong suốt chiến dịch. Điều đó đã buộc ông phải từ chức để tránh bị điều tra về sự can thiệp của Nga nhằm thay đổi kết quả bầu Trump.

BỘ TRƯỞNG NỘI VỤ:

Ryan Zinke, sinh năm 1961, người Montana. Sinh trưởng ở Whitefish, Zinke là một vận động viên điền kinh xuất sắc thời trung học, được học bổng môn bóng bầu dục của Đại học Oregon. Ông tốt nghiệp cử nhân địa chất của Oregon, thạc sĩ quản trị kinh doanh của Đại học National ở California và thạc sĩ ngành lãnh đạo toàn cầu của Đại học San Diego. Ông là lính đặc nhiệm SEAL từ năm 1986 đến năm 2008. Chuyển sang chính trị, ông chạy đua thành công vào một ghế ở Thượng viện Montana, nhậm chức năm 2009. Zinke nhảy sang Hạ viện Mỹ năm 2015. Một thời được xem là người Cộng hòa thuộc phái tự do, ông nhảy sang cánh hữu. Sau khi Zinke được đề cử vào vị trí Nội các, xuất hiện các lo ngại về việc ông không thể bảo vệ đất đai Liên bang khỏi tham vọng của Trump muốn chuyển việc quản lý đất đai sang các tiểu bang. Zinke trở thành Bộ trưởng Nội vụ thứ 52 sau khi nhận được 68 phiếu thuận và 31 phiếu chống. Ông cưỡi một con ngựa tên là Tonto đến Bộ Nội vụ trong lễ chào mừng một ngày sau khi ông tuyên thệ.

BỘ TRƯỞNG NÔNG NGHIỆP:

Sonny Perdue, sinh năm 1946, người Georgia. Perdue, không liên quan gì với gia đình Perdue Chicken, là một vai phụ trong đội bóng bầu dục của Đại học Georgia. Ông tốt nghiệp Trường Cao đẳng Thú y năm 1971. Ông giành được một ghế trong Thượng viện bang với tư cách một đảng viên Dân chủ năm 1991. Năm 1998, ông chuyển sang Đảng Cộng hòa, tại vị từ 1991 đến 2001. Perdue trở thành Thống đốc bang Georgia năm 2003, là đảng viên Cộng hòa đầu tiên nắm chức vụ này trong suốt 130 năm. Hai nhiệm kỳ của ông không phải không có những tranh cãi do ông bị buộc tội vi phạm đạo đức. Sau một thời gian dài trì hoãn, cuối cùng Perdue cũng được phê chuẩn với 87 phiếu thuận và 11 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG THƯƠNG MẠI:

Wilbur Ross, sinh năm 1937, người Florida (trước đó ở New York). Ross lớn lên ở ngoại ô New Jersey, theo học Yale và Trường Kinh doanh Harvard. Cuối thập niên 1970, ông khởi đầu sự nghiệp kéo dài 24 năm tại Ngân hàng Rothschild & Sons, nơi ông là chuyên gia về tái cấu trúc công ty phá sản. Khi Donald Trump đang phải đối mặt với việc bị tịch biên tài sản thế chấp ở các sòng bài tại thành phố Atlantic đầu thập niên 1990, Ross đã giúp Trump tránh được phá sản. Khi rời khỏi Rothschild, Ross đã đầu tư vào tài sản của những công ty phá sản. Ước tính tài sản của ông khoảng 2,5 tỉ đô-la. Theo báo cáo năm 2004, ông kiểm soát 1/5 sản lượng thép của Mỹ cùng những quyền lợi trong ngành dệt may và than đá. Ông được Trump đề cử vào vị trí Bộ trưởng Thương mại ngày 30/11/2016, rồi được phê chuẩn với 72 phiếu thuận và 27 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG LAO ĐỘNG:

Chọn lựa đầu tiên của Trump cho vị trí này là Andy Puzder, Giám đốc điều hành chuỗi nhà hàng CKE, gồm cả chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh Hardee’s and Carl’s Jr. Ông chống lại việc nâng mức lương tối thiểu và trả thêm giờ phụ trội cho nhân viên làm việc trên 40 giờ/tuần. Ông bị các nghiệp đoàn và nhân viên bán thức ăn nhanh phản đối là vi phạm luật lao động. Nhưng điều đó không phá nổi việc đề cử ông. Người giúp việc của ông còn bị phát hiện không có giấy phép làm việc ở Mỹ. Và người vợ cũ có lần quy kết ông làm hỏng cuộc hôn nhân trên chương trình The Oprah Winfrey Show. Puzder rút tên ra khỏi cuộc đua.

Chọn lựa tiếp theo của Trump là Alexander Acosta, sinh năm 1966, người Florida. Con trai của một gia đình Cuba lưu vong, năm 1994 Acosta tốt nghiệp Trường Luật Harvard  loại xuất sắc. Ông làm việc cho Samuel Alito, rồi trở thành một Thẩm phán Tòa Phúc thẩm Mỹ Vùng Ba, từ 1994 đến 1995. Năm 2005, Acosta làm luật sư cho quận Nam của Florida. Một số vụ án nổi tiếng mà ông tham gia là vụ nhà vận động hành lang Jack Abramoff, vụ những người sáng lập Tập đoàn dược Cali và Ngân hàng Thụy Sĩ UBS, buộc Ngân hàng này phải cung cấp tên tuổi các công dân Mỹ lập tài khoản bí mật ở đó để trốn đóng thuế cho Mỹ. Năm 2009, Acosta được bổ nhiệm Trưởng khoa của Đại học Luật quốc tế Florida. Ông được phê chuẩn với 60 phiếu thuận và 38 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG Y TẾ VÀ DỊCH VỤ NHÂN SINH:

Tom Price, sinh năm 1954, người Georgia. Sinh ra ở Michigan, ông lấy bằng bác sĩ y khoa ở Đại học Michigan Health System năm 1979 và bác sĩ nội trú ở Đại học Emory của Atlanta. Ông định cư ở Georgia, điều hành một cơ sở chấn thương chỉnh hình và giảng dạy ở Emory. Price là Thượng nghị sĩ bang Georgia từ năm 1997 đến năm 2005 trước khi giành được một ghế trong Hạ viện Mỹ. Có nhiều câu hỏi đặt ra về việc đầu tư tài chính của Price, nhưng điều này không cản trở chuyện ông được phê chuẩn với 52 phiếu thuận và 47 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG GIA CƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ:

Ben Carson, sinh năm 1951, người Michigan. Sinh ra ở Michigan. Carson tốt nghiệp cử nhân ở Yale và nhận bằng bác sĩ y khoa ở Đại học Michigan. Ông làm bác sĩ giải phẫu nội trú một năm ở Trường Y Johns Hopkins và hoàn tất chương trình nội trú về phẫu thuật thần kinh ở đó sau một thời gian ngắn làm việc cho một bệnh viện Úc. Carson gây chú ý cho cả nước khi tách thành công cặp song sinh dính liền ở não bộ. Sau khi rút khỏi chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2016, Carson chuyển sang ủng hộ Trump. Một thời gian ngắn sau cuộc bầu cử, có thông tin cho rằng vị bác sĩ về hưu này không thích một vị trí nào trong Nội các do ông không có kinh nghiệm điều hành một cơ quan liên bang. Tuy nhiên, ông chấp nhận sự đề cử cho chức danh Bộ trưởng Gia cư và Phát triển Đô thị, được phê chuẩn với 58 phiếu thuận và 41 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG GIAO THÔNG:

Elaine Chao, sinh năm 1953, người Kentucky. (Xem George W. Bush, Bộ trưởng Lao động để biết thêm chi tiết về cuộc đời bà cho đến năm 2000). Sau đó, bà có chân trong các hội đồng quản trị của Bệnh viện NewYork- Presbyterian, Trường Chính phủ Kennedy thuộc Harvard, News Corp, Well Fargo và các nơi khác. Bà đóng một vai trò tích cực trong việc tái cử vào Thượng viện năm 2004 của chồng, Mitch McConnell, khi ông gặp phải một đối thủ quan trọng của Đảng Dân chủ, Alison Lundergan Grimes. Chao được phê chuẩn chức vụ Bộ trưởng Giao thông của Trump với 93 phiếu thuận và 6 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG NĂNG LƯỢNG:

Rick Perry, sinh năm 1950, người Texas. Perry lớn lên ở một khu lao động cực nhọc của bang Texas, nơi đa số là “chó vàng” hay đảng viên Dân chủ. Ông nói: “Tôi từng bầu cho một chó vàng trước khi chuyển sang bầu cho một đảng viên Cộng hòa.” Ông theo học Texas A&M, nơi ông không thành công lắm về mặt học thuật. Ông đã xoay xở để tốt nghiệp năm 1972, rồi phục vụ trong Không lực Mỹ, lái C-130 từ năm 1972 đến năm 1977. Với hậu thuẫn của chiến lược gia Cộng hòa Karl Rove, Perry nhảy sang Đảng Cộng hòa, và đến năm 1990 làm thanh tra nông nghiệp. Sau đó, Perry chuyển sang đảm nhiệm chức Phó Thống đốc. Điều này có nghĩa là khi George W. Bush đắc cử Tổng thống, Perry thay thế chức Thống đốc bang Texas và tại nhiệm đến năm 2015. Trong cuộc chạy đua giành sự đề cử ứng viên Tổng thống nhiệm kỳ 2012 của Đảng Cộng hòa, ông đã có một phát ngôn để đời rằng sẽ dẹp bỏ Bộ Năng lượng nếu ông đắc cử. Nhưng ông vẫn được phê chuẩn chức vụ Bộ trưởng Năng lượng của Trump với 62 phiếu thuận và 37 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG GIÁO DỤC :

Betsy DeVos, sinh năm 1950, người Michigan. Tên khai sinh là Elisabeth Prince, con gái của tỉ phú công nghiệp Edgar Prince. Bà theo học tại Trường Trung học Holland Christian và Đại học Calvin, đều là trường tư. Năm 1979, bà lập gia đình với Dick DeVos Jr., người thừa kế tài sản của Amway. Betsy DeVos làm Chủ tịch Đảng Cộng hòa bang Michigan từ 2003 đến 2005 và được đánh giá là một nhà gây quỹ giỏi giang. Bà cũng là một người ủng hộ mạnh mẽ các trường đặc quyền hơn trường công và ủng hộ các phiếu đã trả tiền. Việc đề cử bà cho chức vụ Bộ trưởng Giáo dục đã tạo ra một sự rối loạn. Phát ngôn của DeVos về chuyện “xây dựng vương quốc của Chúa” thông qua giáo dục cũng không giúp ích gì. Lá phiếu của Phó Tổng thống Mike Pence đã giúp bà được phê chuẩn với số phiếu sít sao 50 thuận và 50 chống, một sự kiện xảy ra lần đầu tiên trong những phiên điều trần về Nội các.

BỘ TRƯỞNG CỰU CHIẾN BINH:

David Shulkin, sinh năm 1959, người Illinois. Sau khi tốt nghiệp Đại học Hampshire năm 1982, Shulkin lấy bằng bác sĩ y khoa ở Đại học Y Pennsylvania (bây giờ là một bộ phận của Đại học Drexel). Ông học nội trú ở Trường Y Yale và làm bác sĩ nội trú ở Trung tâm Y khoa Presbyterian thuộc Đại học Pittsburgh. Ông từng làm Giám đốc Y tế của Hệ thống Y tế Đại học Pennsylvania, Bệnh viện thuộc Đại học Pennsylvania, Bệnh viện thuộc Đại học Temple và Đại học Y thuộc Bệnh viện Pennsylvania. Năm 2015, Shulkin tiếp quản chức Trợ lý Y tế ở Bộ Cựu chiến binh. Phiên điều trần để phê chuẩn chức Bộ trưởng cho ông đạt được sự đồng thuận toàn bộ.

GIÁM ĐỐC CƠ QUAN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG:

Scott Pruitt, sinh năm 1968, người Oklahoma. Pruitt lớn lên ở Kentucky và lấy bằng cử nhân ở Đại học Georgetown năm 1990. Ông lấy bằng Tiến sĩ Luật học ở Đại học Tulsa năm 1993. Sau khi thất bại trong cuộc đua vào Hạ viện Mỹ năm 2001 và Phó Thống đốc năm 2006, Pruitt được bầu là Tổng chưởng lý bang năm 2010 và tiếp tục năm 2014 mà không có đối thủ. Điều đầu tiên ông làm khi nhậm chức là loại bỏ Cơ quan Bảo vệ môi trường của Tổng chưởng lý. Rồi Pruitt tiến hành kiện Cục Bảo vệ Môi sinh Liên bang – 13 lần. Ông được mô tả là một “người phủ nhận sự biến đổi khí hậu”. Một thẩm phán yêu cầu Pruitt cung cấp email mà trên thực tế cho thấy một mối quan hệ “mật thiết” với ngành dầu khí. Tuy nhiên, phe Cộng hòa vẫn thúc đẩy việc chuẩn y ông để kịp trước thời hạn, Pruitt được phê chuẩn với 52 phiếu thuận và 46 phiếu chống.

BỘ TRƯỞNG AN NINH NỘI ĐỊA:

John F. Kelly, sinh năm 1950, người Massachusetts. Sinh ra ở Boston, Kelly đăng ký vào Thủy quân lục chiến năm 1970 khi đến số gọi nhập ngũ. Lúc còn ở trong quân đội, ông lấy bằng cử nhân tại Đại học Massachusetts Boston năm 1976 và bằng thạc sĩ về nghiên cứu an ninh quốc gia ở Trường Đối ngoại Georgetown năm 1984. Kelly leo lên các cấp bậc, cho đến năm 2003 ông được thăng Chuẩn tướng khi ở Iraq. Chính vào thời điểm đó, một phóng viên hỏi, nếu đối mặt với đội quân đông đảo được trang bị vũ khí tận răng của Saddam Hussein, thì ông có phải cân nhắc đến thất bại hay không. Kelly trả lời sao? “Quỷ thần ơi, đây là Thủy quân lục chiến. Những người lính như họ đã từng chiếm Guadalcanal và chiếm Iwo Jima. Baghdad không là cái quái gì cả.” Ông được thăng Thiếu tướng năm 2007. Trump đề cử ông vào vị trí Bộ trưởng An ninh Nội địa ngày 7/12/2016. Ông được phê chuẩn vào ngày lễ nhậm chức Tổng thống Mỹ với 88 phiếu thuận và 11 phiếu chống.

CHÍNH QUYỀN:

Tháng 1/2017, trong thời gian bầu cử, một số người bảo thủ đã lo lắng về chuyện Trump thường hay hứa mà không giữ lời. Chẳng hạn sự thất hứa đáng chú ý là trong mấy ngày đầu tiên của kỳ bầu cử, Trump công bố những hành động quan trọng để đẩy mạnh lịch trình chiến dịch tranh cử. Rút khỏi những thương thảo và thỏa thuận Hợp tác xuyên Thái Bình Dương. Phục hồi chính sách với Mexico City, theo đó không một đồng tiền Mỹ nào được chảy vào túi các tổ chức nước ngoài mà tỏ ra quặt quẹo. Tạo ra một sự đóng băng về thuê mướn đối với người lao động liên bang (quân đội được miễn trừ). Bộ trưởng Thương mại cần triển khai một kế hoạch mà sẽ “sử dụng nguyên liệu và thiết bị được sản xuất ở Mỹ” (Đường ống Keystone nhanh chóng được miễn trừ). Keystone xuyên Canada  sẽ được phép để một lần nữa yêu cầu Tổng thống chấp thuận cho xây dựng và vận hành đường ống. Đường ống truy cập Dakota có thể tiếp tục xây dựng.

Đó là bản ghi nhớ của Tổng thống. Rồi ông làm huyên náo lên với những sắc lệnh quan trọng được ký. Bộ trưởng An ninh Nội địa cần “tiến hành mọi bước đi thích đáng để nhanh chóng lên kế hoạch, thiết kế, và xây dựng một bức tường vật lý dọc theo biên giới phía bắc”. Ông tái cấu trúc Ủy ban An ninh Nội địa, thay Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân và Giám đốc Tình báo Quốc gia bằng Cố vấn Nhà Trắng Steve Bannon, vốn từng phục vụ vài năm trong Hải quân. Trump nói ông sẽ thay đổi Đạo luật Cải cách và Bảo vệ Người tiêu dùng ở phố Wall Dodd-Frank (2010) để các ngân hàng có thể “cho vay nhiều tiền hơn một cách năng động”. Dodd-Frank đã được thông qua để điều tiết các thể chế tài chính sau khi hoạt động của chúng góp phần vào Đại Suy thoái năm 2008.

Chính sắc lệnh quan trọng “Bảo vệ quốc gia khỏi những cuộc tấn công khủng bố bởi những kẻ dân tộc chủ nghĩa ở nước ngoài” đã gây ra phản ứng ngược nhiều nhất. Sắc lệnh này, hình như được viết bởi một người 31 tuổi có tư tưởng bài Do Thái và gắn liền với chủ nghĩa thượng đẳng da trắng, đã không được luật sư hiệu đính cũng như không trình cho cơ quan An ninh Nội địa hay Cục An ninh Vận tải hay Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan hay bất kỳ cơ quan nào khác vốn sẽ chịu trách nhiệm thực thi nó. Về cơ bản, nó là một lệnh cấm vào Mỹ, chủ yếu nhằm vào những người Hồi giáo đến từ Iraq, Iran, Libya, Somalia, Sudan, Yemen và Syria. Lệnh cấm này bị công kích dữ dội và phải thu hồi do các luật sư trên toàn quốc nhận định là vi hiến. Tờ The Economist nhận xét sắc lệnh này là “được soạn thảo trong bí mật, được ban hành trong vội vã và không thể thực hiện mục tiêu mà nó tuyên bố là ngăn chặn nạn khủng bố ở Mỹ”. Những cuộc biểu tình phản đối diễn ra ở các sân bay, thủ phủ bang và văn phòng địa phương của các nghị sĩ thuộc Đảng Cộng hòa. Tài xế taxi chặn đường vào phi trường Kennedy ở New York. Những người có visa còn hiệu lực bị kẹt lại ở các phòng chờ sau khi bị từ chối nhập cảnh. Vài tuần sau, Trump cố gắng ban hành một lệnh cấm khác, thứ mà tờ The New York Times gọi là Giảm nhẹ việc cấm người Hồi giáo (Muslim Ban Lite). Nó cũng gặp phải sự phản đối của tòa án.

Mặc dù Tổng thống nói rằng bộ máy của ông đang vận hành như một cỗ máy “được tinh chỉnh”, nhưng các bằng chứng thì cho thấy ngược lại. Chẳng hạn, đến cuối tháng 2, 2.000 vị trí chính trị vẫn chưa được bổ nhiệm. Ủy ban Ngân sách Quốc hội vô tư đưa ra một báo cáo nói rằng hơn 20 triệu người sẽ mất bảo hiểm nếu theo kế hoạch thay thế chương trình Obamacare của Đảng Cộng hòa. Nếu trường hợp đó xảy ra, sẽ gây phương  hại cho những ứng viên Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

BỔ NHIỆM VÀO TỐI CAO PHÁP VIỆN:

Neil Gorsuch, sinh năm 1967, người Colorado, được George W. Bush đề cử vào Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực Mười vào năm 2006. Ông phục vụ cho đến khi được đưa vào Tối cao Pháp viện năm 2017. Gorsuch là một người tuân thủ hiến pháp như Antonin Scalia, nhưng được cho là còn bảo thủ hơn cả người mà mình kế nhiệm.

CA NGỢI:

“Ông tin vào luật pháp và trật tự, và ông  có sức mạnh và ý chí để làm đất nước này an toàn hơn.” – Jeff Sessions,  lúc còn là Thượng nghị sĩ bang Alabama (8/2016)

“Trump  sẽ  là một Ronald  Reagan mới.”  – Nigel Farage, cựu lãnh đạo Đảng Độc lập Anh, Đảng đã dẫn đến cuộc đấu tranh rời khỏi Liên minh châu Âu (8/2016)

“Có một vị tổng thống là doanh nhân chuyên nghiệp như thế chính là tài sản thực sự cho đất nước.” – Kevin Plank, Giám đốc điều hành Công ty trang phục thể thao Under Armour (2/2017)

CHỈ TRÍCH:

“Không nói thật là bản chất thứ nhì của ông ta. Hơn bất kỳ ai tôi đã từng gặp, Trump có khả năng tự thuyết phục mình rằng bất kỳ những gì ông ta nói ở bất kỳ thời điểm nào đều đúng, hay đại loại là đúng, hoặc ít nhất phải đúng.” – Tony Schwartz, đồng tác giả với Trump viết cuốn The Art of the Deal (Nghệ thuật thương thảo) (7/2016)

“Điều đầu tiên mà các nhà độc tài thường làm là cấm cửa báo chí.” – Cố Thượng nghị sĩ John McCain (Arizona) nói về các vụ tấn công của Trump đối với truyền thông (2/2017)

“[Trump] vẫn là người khá ích kỷ, bất ổn, thiếu tập trung chú ý. Tệ hơn, ông ta bị bao quanh bởi những người có cùng những khuyết điểm như mình – có lẽ vì họ là loại người mà ông ta cảm thấy thoải mái.” – Paul Krugman, giữ chuyên mục cho tờ New York Times, đoạt giải Nobel Kinh tế (1/2017)

TÁC PHẨM CỦA TRUMP:

Ông xuất bản một số sách của mình bằng cách nhờ người chấp bút và đứng tên chung. Trong đó có:

• • Trump: The Art of the Deal (Nghệ thuật thương thảo) viết chung với Tony Schwartz. New York: Random House, 1987.
  • Trump: How to Get Rich (Làm giàu thế nào) viết chung với Meredith McIver. New York: Tổ hợp xuất bản Random House, 2004.
  • Think Big: Make it Happen in Business and Life (Nghĩ lớn: Biến thành hiện thực trong kinh doanh và đời sống) viết chung với Bill Zanker. New York: Harper Business, 2007.
  • Great again: How to Fix Our Crippled America (Vĩ đại trở lại: Làm thế nào để hàn gắn nước Mỹ què quặt của chúng ta). New York: Thresholds Editions, in lại 2016.

TÁC PHẨM VỀ TRUMP:

• • Barett, Wayne. Trump: The Deals  and the Downfall. New York: HarperCollins, 1992.
  • Johnston, David Cay. The Making of Donald Trump by. Brooklyn, N.Y.: Melville House, 2016.
  • O’Brien, Timothy. TrumpNation: The Art of Being The Donald. New York: Warner Books, 2005.
  • O’Donnell, John and James Rutherford. Trumped!: The Inside Story of the Real Donald Trump – His Cunning  Rise and Spectacular Fall. New York: Simon & Schuter, 1991.
  • Slater, Robert. No  Such Thing as  Over-exposure:   Inside the Life and Celebrity of Donald Trump. New Jersey: Prentice Hall, 2005. Và nhiều cuốn khác.

Bài viết trích từ cuốn “45 đời Tổng thống Hoa Kỳ” do Omega+ dịch và xuất bản. Trong ấn bản mới nhất của cuốn sách, tác giả William A. Degregorio đã bổ sung nội dung về Tổng thống Donald Trump ở chương 45 và cập nhật thêm các số liệu mới ở phần mục lục giúp độc giả có cái nhìn toàn diện và chuyên sâu hơn bất kỳ tài liệu đơn lẻ nào khác về các tổng thống của Hoa Kỳ, từ George Washington đến người chiến thắng trong chiến dịch bầu cử năm 2016. Qua đó, tác phẩm cho người đọc thấy bối cảnh rộng hơn của lịch sử nước Mỹ qua từng thời kỳ.