Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Động đất lớn ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ và Syria đã khiến hơn 2.300 người thiệt mạng và làm nhiều người khác bị kẹt dưới đống đổ nát. Tâm chấn ban đầu nằm gần thành phố Gaziantep của Thổ Nhĩ Kỳ và mạnh 7,8 độ. Một dư chấn có cường độ tương tự ập đến chỉ vài giờ sau ở khu vực phía bắc. Đây là những trận động đất mạnh nhất trong khu vực kể từ động đất 1999 ở gần Istanbul khiến hơn 17.000 người thiệt mạng.
Hồng Kông bắt đầu mở phiên tòa xử các chính trị gia đối lập và các nhà vận động dân chủ. Bốn mươi bảy người, bao gồm các nhà hoạt động nổi tiếng như Joshua Wong, bị buộc tội tổ chức một vòng bầu cử sơ bộ để xác định ứng viên cho cuộc bầu cử lập pháp năm 2020. Đây là vụ việc lớn nhất được đưa ra xử theo luật an ninh quốc gia hà khắc của lãnh thổ. Các vụ bắt giữ đã xóa sạch mọi tiếng nói đối lập trong hội đồng lập pháp của Hồng Kông.
Chính phủ Nga công bố thâm hụt ngân sách ở mức 1,76 nghìn tỷ rúp (25 tỷ đô la) trong tháng 1. Doanh thu bán dầu khí giảm gần một nửa so với cùng kỳ năm trước xuống còn 426 tỷ Rúp, trong khi quốc phòng đẩy chi tiêu của chính phủ lên cao hơn 59% so với cùng kỳ 2021, đạt 3,1 nghìn tỷ Rúp. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây khiến dầu thô Nga hiện giao dịch ở mức khoảng 50 USD/thùng so với 80 USD của dầu Brent.
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Xie Feng đã đệ đơn phản kháng chính thức tới đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh về khinh khí cầu Trung Quốc bị Mỹ bắn rơi trên Đại Tây Dương hôm thứ Bảy. Ông cho rằng quyết định tiêu hủy thiết bị “vi phạm nghiêm trọng tinh thần của luật pháp quốc tế.” Trung Quốc phủ nhận rằng khinh khí cầu này, mà Lầu Năm Góc phát hiện có bay qua các địa điểm quân sự nhạy cảm, được dùng để do thám.
Hàng trăm người biểu tình xuống đường ở Delhi và các thành phố khác của Ấn Độ để kêu gọi điều tra Tập đoàn Adani. Nhiều người biểu tình có liên hệ với đảng Quốc đại, đảng đối lập chính của Ấn Độ. Khoảng 110 tỷ đô la đã bị xóa khỏi giá trị thị trường của các công ty thuộc tập đoàn này sau khi Hindenburg Research, một công ty bán khống Mỹ, đưa ra các cáo buộc vào ngày 24 tháng 1.
Premier League cáo buộc Manchester City, một trong những đội bóng thành công nhất của giải đấu trong những năm gần đây, vi phạm hơn 100 quy tắc tài chính. Cuộc điều tra cho biết câu lạc bộ đã không cung cấp thông tin chính xác về doanh thu và vi phạm các quy tắc “công bằng tài chính,” theo đó hạn chế các khoản lỗ được phép của câu lạc bộ. Kể từ khi được United Group của Abu Dhabi tiếp quản vào năm 2008, Manchester City đã chi hơn 2,1 tỷ euro để mua cầu thủ.
Con số trong ngày: 2,2%, là mức giảm GDP của Nga trong năm ngoái, dù nhiều nhà kinh tế dự đoán suy thoái năm tới 10% trở lên.
TIÊU ĐIỂM
Chất lượng xây dựng kém làm tăng thiệt hại động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ
Các trận động đất lớn ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria vào hôm thứ Hai đã giết chết hơn 2.300 người. Chúng là những trận động đất mạnh nhất trong khu vực kể từ động đất Istanbul năm 1999 khiến hơn 17.000 người thiệt mạng. Thảm họa đó, cùng với các nỗ lực tìm kiếm cứu hộ đầy lỗ hổng, đã phơi bày một mô hình phát triển đô thị nhiều khiếm khuyết, cũng như tham nhũng trong xây dựng và sự thiếu chuẩn bị ở Thổ Nhĩ Kỳ. Cho tới nay một số vấn đề vẫn tồn tại.
Dưới thời tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Recep Tayyip Erdogan, người nắm quyền từ năm 2003, công tác ứng phó thảm họa đã được cải thiện. Các đơn vị nhà ở trên 3m được cải tạo và củng cố. Song các khu chung cư giá rẻ hoặc được xây bất chấp quy tắc vẫn tiếp tục tràn ngập các thành phố và thị trấn của Thổ Nhĩ Kỳ. Trong tình cảnh đó, lệnh ân xá đối với công trình xây dựng chưa đăng ký, vốn được chính phủ Erdogan thông qua vào năm 2018 và đã thu hút tới 9 triệu đơn đăng ký, càng không giúp ích. Nó có nguy cơ biến các thành phố của Thổ Nhĩ Kỳ thành “nghĩa địa” trong động đất, chủ tịch Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Cemal Gokce cho biết một năm sau đó. Lời cảnh báo của ông đã trở thành hiện thực.
Ngày mai tổng thống Mỹ đọc thông điệp liên bang
Tổng thống Joe Biden sẽ đọc thông điệp liên bang hàng năm trước Quốc hội vào thứ Ba. Với đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện, cơ hội để ông Biden thông qua các dự luật quan trọng đã đóng lại. Cho nên thay vì đưa ra một chương trình nghị sự táo bạo, bài phát biểu của ông sẽ nhắc lại những thắng lợi chính sách cho đến nay.
Để chuẩn bị cho cuộc tái tranh cử vào năm tới — sẽ sớm được công bố chính thức — tổng thống có thể sẽ muốn nhắc người Mỹ về các nỗ lực tạo việc làm cũng như các dự luật lớn về cơ sở hạ tầng và khí hậu. Chính sách đối ngoại là một trọng tâm khác. Trung Quốc đang ám ảnh tâm trí người Mỹ sau vụ bắn hạ chiếc khinh khí cầu bị phát hiện bay qua các địa điểm quân sự nhạy cảm. Và sự ủng hộ dành cho Ukraine vẫn dẫn đầu chương trình nghị sự trước kỷ niệm một năm cuộc xâm lược của Nga, ngày 24 tháng 2. Nhưng ông Biden cũng biết rằng nhiều người sẽ xem xét kỹ lưỡng cách ông truyền tải bài phát biểu. Tuổi tác của ông (80) tiếp tục là mối quan tâm lớn của cử tri trong năm 2024.
Ngành dầu mỏ sẽ tiêu số tiền lời khổng lồ ra sao?
Các công ty dầu mỏ lớn đang ngồi trên núi tiền. Shell đã công bố lợi nhuận ròng năm 2022 gần 40 tỷ đô la, ExxonMobil kiếm được khoản lãi ròng kỷ lục 55,7 tỷ đô la, trong khi lãi của Chevron tăng gấp đôi. Thứ Ba này đến lượt BP còn TotalEnergies là thứ Tư. Tổng cộng, năm “ông lớn” dầu mỏ có thể đã thu về khoảng 200 tỷ đô la lợi nhuận.
Một phần của số tiền này sẽ quay về với các cổ đông, trong khi phần còn lại được tái đầu tư. Cách tiêu số tiền này đang thay đổi. Họ cần các loại năng lượng có thể được nhanh chóng tung ra thị trường, có ít rủi ro hơn khi phát triển, sản xuất sạch hơn và gần thị trường mẹ hơn. Sau khi bị buộc phải từ bỏ tài sản ở Nga sau cuộc xâm lược Ukraine, một số đang chuyển hướng đầu tư sang châu Mỹ, vốn có các mỏ tương đối ít rủi ro cùng chi phí thấp. Các công ty dầu mỏ cũng đang đáp ứng yêu cầu của các nhà hoạt động và giới hoạch định chính sách để giảm carbon trong danh mục đầu tư. Chẳng hạn, BP cam kết dành 40% ngân sách đầu tư cho các dự án carbon thấp cho tới năm 2025.
Úc cân nhắc đà tăng lãi suất
Trước áp lực lạm phát cao, ngân hàng trung ương Úc đã tăng lãi suất 8 lần kể từ tháng 5. Nhưng cuộc chiến của họ vẫn chưa kết thúc. Lạm phát giảm chậm hơn so với ở châu Âu hay châu Mỹ, đạt tỷ lệ năm lên tới 7,8% trong tháng 12, cao nhất kể từ năm 1990. Ngân hàng Dự trữ Úc dự kiến sẽ phản ứng bằng cách tăng thêm 0,25 điểm phần trăm lãi suất vào thứ Ba, lên 3,35%.
Nhưng sau đó họ có thể phải thay đổi chiến thuật. Các hộ gia đình Úc có tỉ lệ nợ thuộc hàng cao nhất thế giới, đặc biệt nghiêm trọng khi lãi suất tăng. Theo ngân hàng AMP, nếu ngân hàng trung ương tăng lãi suất như dự kiến, người Úc sẽ phải trả thêm gần 1.000 đô la Úc (692 đô la) mỗi tháng để trả khoản thế chấp trị giá 500.000 đô la Úc, so với thời điểm tháng 4 năm ngoái. Kể từ đó giá nhà đã giảm gần 9%, và hứa hẹn giảm tiếp khi các khoản vay lãi suất cố định kết thúc. Để tránh suy thoái, các nhà hoạch định chính sách tiền tệ Úc có thể sẽ phải nhẹ tay.
