Thế giới hôm nay: 27/06/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong một bài phát biểu ngắn trên truyền hình, tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết những người lính đánh thuê Wagner nếu không muốn gia nhập quân đội Nga có thể cùng lãnh đạo Yevgeny Prigozhin đến Belarus. Trước đó ông Prigozhin cũng đăng thông điệp đầu tiên của mình kể từ khi ngừng cuộc nổi dậy ngắn ngủi. Trong đoạn băng ghi âm dài 11 phút, ông Prigozhin nói mục đích của cuộc binh biến không phải để “lật đổ hệ thống lãnh đạo của Nga” mà là để “tránh cho Wagner bị hủy diệt.” Ông nói thêm rằng đội quân của ông vẫn chưa ký hợp đồng với bộ quốc phòng Nga.

Kết quả sơ bộ của cuộc bầu cử tổng thống Guatemala cho thấy Sandra Torres, lãnh đạo của đảng UNE trung tả, và Bernardo Arévalo, đại diện của Phong trào Hạt giống cánh tả, đang cùng dẫn đầu. Vòng bầu cử thứ hai sẽ diễn ra vào ngày 20 tháng 8. Chuỗi sự kiện đã tạo ra nhiều tranh cãi khi ứng viên dẫn đầu Carlos Pineda bị các cơ quan bầu cử cấm tranh cử.

Hizbullah, một tổ chức dân quân kiêm đảng chính trị của Lebanon, thông báo đã bắn hạ một máy bay không người lái của Israel trong không phận Lebanon. Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết chiếc máy bay không người lái đã “rơi” trong một hoạt động giám sát thông thường. Đây là diễn biến mới nhất trong một loạt sự cố dọc biên giới Lebanon-Israel. Hồi đầu tháng người biểu tình Lebanon đã ném đá vào binh lính Israel dọc biên giới; đáp trả họ là đạn hơi cay.

Bộ trưởng quốc phòng Đức Boris Pistorius tuyên bố nước ông sẽ cho đồn trú một lữ đoàn, với khoảng 4.000 binh sĩ, thường trực tại Litva. Động thái này phù hợp với những nỗ lực của NATO nhằm tăng cường bảo vệ sườn phía đông. Đức từng miễn cưỡng cam kết bảo vệ lâu dài: năm ngoái họ hứa cử một lữ đoàn tới Litva nhưng rồi chỉ gửi khoảng 20 binh sĩ đến thường trú.

Đồng nhân dân tệ trượt xuống mức thấp nhất trong bảy tháng qua khi thị trường mở cửa vào thứ Hai, đạt 7,2 tệ đổi 1 đô la. Đồng bản tệ của Trung Quốc dần mất giá kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bắt đầu tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Ngân hàng trung ương Trung Quốc có thể tăng lãi suất để ổn định, nhưng đã không làm vậy vì không muốn tạo thêm áp lực lên nền kinh tế đang chững lại của đất nước.

Chính phủ Nhật Bản thông báo mua JSR Corp, công ty sản xuất các hợp chất quan trọng cho chất bán dẫn, trong một thỏa thuận trị giá 6,3 tỷ USD. Đây là nhà sản xuất chất cản quang lớn nhất thế giới, và cũng sản xuất các vật liệu quan trọng khác. Động thái này sẽ giúp Nhật Bản duy trì quyền kiểm soát phần của mình trong chuỗi cung ứng chip toàn cầu, thứ mà Mỹ và Trung Quốc đều đang muốn vẽ lại.

Cineworld, chuỗi rạp chiếu phim lớn thứ hai thế giới, sẽ nộp đơn xin giám hộ tại Anh vào tháng 7 trong nỗ lực tái cấu trúc tài chính. Động thái này sẽ giúp cắt giảm 4,5 tỷ đô la khỏi đống nợ lớn của công ty. Cineworld gặp nhiều khó khăn từ đại dịch và bị cạnh tranh bởi các dịch vụ phát trực tuyến. Cổ phiếu của họ giảm gần 30% sau thông báo.

Con số trong ngày: 5 triệu đô la, là giải thưởng cho trận chung kết Hiệp hội Quần vợt Nữ vào năm 2022, so với 15 triệu đô la của giải nam.

TIÊU ĐIỂM

Điều gì sẽ diễn ra tiếp theo với Wagner và Prigozhin?

Vẫn chưa rõ thỏa thuận chấm dứt binh biến của Yevgeny Prigozhin có những điều khoản gì. Hôm 24 tháng 6, chỉ huy lính đánh thuê người Nga và quân đoàn Wagner của ông ta bỗng dưng dừng lại khi chỉ còn cách Moscow 200 km. Trong một thỏa thuận được cho là do nhà độc tài Belarus, Alexander Lukashenko, làm trung gian, ông Prigozhin được cam kết đến Belarus một cách an toàn và sẽ được ân xá. Hôm thứ Hai, Vladimir Putin nói các chiến binh Wagner chọn không gia nhập quân đội Nga cũng có thể đến Belarus.

Nhưng người ta thậm chí còn không rõ ông Prigozhin hiện đang ở đâu, mặc dù có báo cáo ông đang ở một khách sạn ở Minsk. Ở Belarus độc tài, ông Prigozhin khó có thể đảm nhận bất kỳ vai trò chính trị nổi bật nào chứ chưa nói đến vai trò quân sự. Ông Lukashenko sẽ không đồng ý nếu ý đồ của Điện Kremlin là chia để trị. Một nhà phân tích người Belarus cho biết: “Lukashenko quá nhạy cảm về các vấn đề an ninh nội bộ để trao quyền lực cho một kẻ nổi loạn.”

Một tuần bận rộn của Toà Tối cao Mỹ

Một năm sau khi loại bỏ quyền phá thai và mở rộng quyền mang vũ khí, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ sẽ khép lại một mùa phán quyết quan trọng nữa với một loạt các vụ kiện nóng. Dù một số thành viên của đa số bảo thủ đã tỏ ra trung dung trong các phán quyết gần đây về các biện pháp bảo vệ quyền bầu cử và người Mỹ bản địa, họ khó có thể lặp lại điều đó với các phán quyết còn lại.

Bốn thập niên cho phép các trường đại học xem xét chủng tộc trong tuyển sinh đang treo lơ lửng. Kế hoạch giảm nợ sinh viên lên tới 20.000 đô la của tổng thống Joe Biden cũng có thể bị hủy bỏ, nếu các thẩm phán cho rằng các nguyên đơn đủ điều kiện để phản đối chương trình. Nhà thiết kế web Cơ đốc giáo từ chối làm trang web đám cưới cho các cặp đồng tính nam dường như sẽ được toà ủng hộ, cũng như một nhân viên bưu điện Cơ đốc giáo phản đối việc phải đi làm vào Chủ nhật. Tổng cộng có mười vụ kiện được giải quyết trong tuần này, với các phán quyết đầu tiên sẽ có vào sáng thứ Ba.

Giai đoạn bước ngoặt của công ty đầu tư công nghệ Prosus

Vào thứ ba, Prosus, một công ty đầu tư công nghệ của Hà Lan với định giá 130 tỷ euro (205 tỷ đô la), dự kiến ​​sẽ báo cáo thu nhập năm trên mỗi cổ phiếu sẽ giảm hơn 40% trong năm tài chính đến tháng 3 vừa rồi. Lãi suất tăng phần nào lý giải vì sao giá trị vốn hóa thị trường của công ty lớn thứ mười châu Âu giảm kể từ mức đỉnh của tháng 2 năm 2021. Hồi tháng 1, Prosus và công ty mẹ — Naspars, một tập đoàn Nam Phi — thông báo đã cùng nhau sa thải gần một phần ba lực lượng lao động.

Prosus có 26% cổ phần trong gã khổng lồ internet Trung Quốc Tencent. Khoản đầu tư đó, được thực hiện từ năm 2001, chính là cơ sở cho công ty bứt lên. Nhưng rồi lợi nhuận Tencent giảm làm lợi nhuận của Prosus giảm theo, và cổ đông đã đặt dấu hỏi về sự phụ thuộc của Prosus vào một công ty duy nhất. Mặc dù đợt phục hồi gần đây của cổ phiếu công nghệ xoay quanh AI đã giúp Prosus phục hồi 1/3 khoản lỗ đỉnh điểm, nhưng hãng này đang dần bán cổ phiếu Tencent để tài trợ cho việc mua lại cổ phần. Các nhà đầu tư sẽ muốn biết liệu công ty có thể tái tạo được diện mạo mới hay không.

Donald Trump muốn chuyển vụ Stormy Daniels lên toà liên bang

Các luật sư bận rộn của Donald Trump sẽ trở lại tòa án vào thứ Ba. Họ hy vọng sẽ thuyết phục được một thẩm phán tại tòa án quận ở New York chuyển một trong những vụ án của cựu tổng thống – về cáo buộc che đậy các khoản thanh toán cho nữ diễn viên phim người lớn Stormy Daniels, người tuyên bố đã ngủ với ông Trump – lên cấp tòa liên bang.

Hồi tháng Tư, các công tố viên Manhattan buộc tội ông Trump với 34 tội làm giả hồ sơ kinh doanh. Bản cáo trạng cáo buộc ông trả các khoản tiền bịt miệng do các luật sư của ông thực hiện cho cô Daniels ngay trước cuộc bầu cử 2016. Séc của ông Trump, được thanh toán vào năm 2017, khi ấy được ghi là chi phí pháp lý. Các luật sư của ông Trump khẳng định “âm mưu như cáo buộc” (mà họ phủ nhận) chỉ có thể vi phạm luật liên bang chứ không phải luật tiểu bang, và rằng vì là tổng thống, một “chức vụ liên bang,” ông Trump nên bị xét xử tại tòa án liên bang.

Nếu được chuyển, vụ án sẽ mở rộng nhóm bồi thẩm đoàn từ Manhattan, nơi chủ yếu là đảng viên Dân chủ, để bao gồm thêm một số vùng ngoại ô có nhiều đảng viên Cộng hòa hơn. Và phiên tòa có thể sẽ bị chậm tiến độ. Nếu vẫn ở Manhattan, nó sẽ bắt đầu vào ngày 25 tháng 3 năm 2024 — ngay cao điểm của mùa tranh cử sơ bộ.