Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nhà nước Hồi giáo, một nhóm khủng bố thánh chiến người Sunni từng kiểm soát các vùng rộng lớn ở Iraq và Syria, đã nhận trách nhiệm cho vụ đánh bom ở Iran hôm thứ Tư khiến ít nhất 84 người thiệt mạng. IS từ lâu đã nhắm mục tiêu vào Iran, một quốc gia có đa số người Shia. Hai vụ nổ xảy ra ở thành phố Kerman miền nam Iran trong buổi lễ tưởng niệm ngày mất của tướng Qassem Suleimani.
Một cuộc không kích của Mỹ vào Baghdad đã giết chết chỉ huy của lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn ở Iraq. Tại Lebanon, Hizbullah, một lực lượng dân quân khác cũng do Iran hỗ trợ, thông báo 4 thành viên của họ đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel gần biên giới hai nước. Căng thẳng trong khu vực ngày càng leo thang sau vụ sát hại quan chức cấp cao của Hamas bằng máy bay không người lái ở Beirut hôm thứ Ba.
Chính quyền quân sự Myanmar tuyên bố sẽ trả tự do cho hơn 9.000 tù nhân nhân Ngày Độc lập, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy những người này bao gồm bất kỳ ai trong số 17.000 tù nhân chính trị của đất nước. Chính quyền quân sự Myanmar đã phải chịu một loạt thất bại quân sự đáng kinh ngạc kể từ cuộc tấn công do liên minh các nhóm sắc tộc có vũ trang phát động từ tháng 10 năm ngoái.
Nông dân ở Ba Lan tiếp tục phong tỏa cửa khẩu biên giới Medyka với Ukraine sau khi tạm nghỉ đón Giáng sinh. Mục tiêu của họ bao gồm đảm bảo tăng trợ cấp cho ngô, ngăn tăng thuế và cấm một số sản phẩm nông nghiệp của Ukraine. Các nông dân sẽ tham gia cùng cánh tài xế xe tải Ba Lan, những người đang phản đối cái mà họ coi là cạnh tranh không công bằng từ các đối tác Ukraine, vốn xuất phát từ những thay đổi trong quy định của EU sau cuộc xâm lược của Nga.
Lạm phát năm của Đức đã tăng lên 3,8% trong tháng 12, từ mức 2,3% của tháng 11 và là mức cao nhất trong ba tháng. Mức tăng này, thấp hơn dự báo, đến từ việc chính phủ giảm trợ cấp thực phẩm và nhiên liệu. Nó có thể khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu xem xét trì hoãn cắt giảm lãi suất, mà một số người hy vọng sẽ bắt đầu ngay sau tháng 3.
Tập đoàn CMOC, một công ty khai thác mỏ của Trung Quốc, đã trở thành nhà sản xuất coban lớn nhất thế giới khi tăng sản lượng hơn 170% vào năm 2023 để vượt qua đối thủ Glencore từ Thụy Sĩ. Tuy vậy, sản lượng tăng và nhu cầu thiết bị điện tử tiêu dùng giảm đã khiến giá kim loại này, vốn rất quan trọng trong sản xuất pin, giảm 30% vào năm 2023.
Chuỗi siêu thị Carrefour cho biết sẽ ngừng bán sản phẩm của PepsiCo do “tăng giá không thể chấp nhận được.” Người mua hàng ở Bỉ, Pháp, Ý và Tây Ban Nha sẽ phải đi nơi khác để mua các sản phẩm như Trà đá Lipton, Yến mạch Quaker, và khoai tây chiên giòn Doritos. Giá thực phẩm ở Pháp ước tính đã tăng 7,1% trong năm 2023.
Con số trong ngày: 81, là tuổi của Joe Biden, tổng thống Mỹ và là người được đảng Dân chủ chọn để ngăn chặn Donald Trump.
TIÊU ĐIỂM
Nga tăng cường giao tranh ở Ukraine
Nga đang tăng cường hoạt động quân sự ở Ukraine. Theo một tướng cấp cao của Ukraine, giao tranh đang diễn ra nhiều gấp đôi so với vài tuần trước. Nga tiếp tục đe dọa 5 mặt trận chính ở miền Đông và miền Nam dù đang chịu tổn thất đáng kể và chưa tạo được đột phá chiến lược.
Nga cũng đã chuyển đổi chiến thuật trên không khi chuyển sang tấn công vào các cơ sở sản xuất quốc phòng thay vì cơ sở hạ tầng năng lượng. Trong các cuộc không kích vào sáng sớm ngày 29 tháng 12 và 2 tháng 1, Nga có thể đã sử dụng toàn bộ sản lượng tên lửa của họ trong gần hai tháng. Lực lượng phòng không của Ukraine đã chặn được ít nhất 159 quả, dù nhiều quả đã vượt qua được, gây ra hậu quả tàn khốc.
Ukraine cũng đang thay đổi chiến thuật. Hôm thứ Ba, một trạm biến áp điện ở Moscow bốc cháy, rõ ràng là do máy bay không người lái tấn công. Tình báo quân sự Ukraine công bố đoạn phim về một chiếc máy bay ném bom bốc cháy ở Chelyabinsk, cách lãnh thổ Nga hơn 1.500 km. Tin này được họ công bố sau các vụ nổ ở Belgorod, một thành phố biên giới của Nga, và Sevastopol, một cảng ở Crimea.
Gió đổi chiều ở Sudan
Lãnh chúa khét tiếng nhất Sudan, Muhammad Hamdan Dagalo (hay còn gọi là Hemedti), đang trên đà thắng. Trong những tuần gần đây, Lực lượng Hỗ trợ Nhanh của ông đã liên tiếp giành thắng lợi trước quân đội Sudan. Sau chín tháng nội chiến, ông Dagalo dường như sắp trở thành người chiến thắng chung cuộc.
Những người hàng xóm của Sudan đang bắt đầu đối xử với ông theo cách tương ứng. Kể từ cuối tháng 12, ông Dagalo đã có một chuyến công du qua nhiều nước, khi Kenya, Djibouti, Ethiopia và Uganda lần lượt trải thảm đỏ. Hôm thứ Ba, lãnh chúa đã ký một thỏa thuận làm việc với các chính trị gia hàng đầu của Sudan, trong đó có một cựu thủ tướng. Tiếp theo trong chương trình nghị sự có thể là đàm phán trực tiếp với Tướng Abdel Fattah al-Burhan, tư lệnh quân đội của Sudan, điều mà một số người hy vọng sẽ dẫn đến một giải pháp cho xung đột.
Song không nên mong đợi có hội nghị thượng đỉnh trong thời gian tới. Tướng Burhan không muốn bị xem là đàm phán với nhà lãnh đạo bán quân sự. Và bản thân ông Dagalo cảm nhận được chiến thắng hoàn toàn. Ông có thể muốn đạt được nhiều thắng lợi quân sự hơn trước khi ngồi xuống bàn đàm phán.
Thị trường lao động Mỹ hạ nhiệt trong khi kinh tế tiếp tục tăng trưởng
Số liệu thất nghiệp công bố vào thứ Sáu dự kiến cho thấy kinh tế Mỹ đã bổ sung thêm khoảng 170.000 việc làm trong tháng 12. Con số này đủ cao để báo hiệu tăng trưởng kinh tế vững chắc vào cuối năm 2023, nhưng đủ thấp để cho thấy thị trường lao động đang hạ nhiệt. Tương tự, tỷ lệ thất nghiệp được dự báo sẽ tăng lên khoảng 3,8% trong tháng 12.
Cú hạ cánh chậm rãi như vậy có thể sẽ giúp làm chậm tốc độ tăng lương và giảm bớt áp lực lạm phát. Điều này có thể giúp Cục Dự trữ Liên bang có cơ hội cắt giảm lãi suất mà không cần phải chờ suy thoái kinh tế. Nhưng con đường phía trước không hề êm ả. Cho đến khi hoàn toàn tin tưởng lạm phát đã thực sự được kiểm soát, Fed sẽ không cắt giảm lãi suất.
Tình hình lạm phát ở khu vực đồng Euro
Sau khi giảm trong nhiều tháng, lạm phát ở khu vực đồng euro đang có một số biến động. Pháp đã công bố số liệu tháng 12 tạm thời vào thứ Tư. Chỉ số giá tiêu dùng tăng 4,1% so với cùng kỳ năm ngoái (từ mức 3,9% của tháng 11) do chi phí năng lượng tăng. Số liệu giá tiêu dùng của toàn khối trong tháng 12, được công bố vào thứ Sáu, có thể sẽ cho thấy lạm phát năm gia tăng. Điều đó có thể khiến các nhà đầu tư lo sợ Ngân hàng Trung ương châu Âu sẽ trì hoãn cắt giảm lãi suất.
Nhưng những con số này có thể là tin tốt hơn so với bề ngoài. Tỷ lệ lạm phát năm của Đức tăng từ 2,3% trong tháng 11 lên 3,8% trong tháng 12, nhưng lãi suất cơ bản, trong đó loại trừ giá năng lượng và lương thực, lại giảm. Lãi suất cơ bản cũng đang giảm ở Tây Ban Nha, dù lãi suất cơ bản năm vẫn ở mức khoảng 3%. Dữ liệu của khu vực đồng euro ngày nay có thể cho thấy mức tăng từ mức 2,4% trong tháng 11. Nhưng xu hướng giảm nhiều khả năng sẽ tiếp tục.
