Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Khi các nhà lãnh đạo thế giới kỷ niệm vụ tấn công ngày 7 tháng 10, giao tranh tiếp tục nổ ra dữ dội trong khu vực. Cả Hamas và Hezbollah đều bắn tên lửa về phía Israel, bên tiếp tục tấn công miền nam Lebanon và dải Gaza. Israel cho biết họ sẽ sớm lên kế hoạch tấn công Hezbollah từ biển, cảnh báo người dân miền nam Lebanon tránh xa các bãi biển gần đó. Houthi, một nhóm phiến quân Yemen, đã nhận trách nhiệm cho hai tên lửa bắn về phía Israel, mà Tel Aviv cho biết đã chặn được.
Victor Rambros và Gary Ruvkin giành giải Nobel y sinh cho khám phá của họ về micro-RNA và “vai trò của nó trong quá trình điều hòa gen sau phiên mã.” Hội đồng Nobel của Viện Karolinska tại Stockholm cho biết micro-RNA rất quan trọng “đối với cách các sinh vật phát triển và hoạt động.” Hai nhà khoa học Mỹ sẽ cùng chia nhau giải thưởng trị giá 11 triệu SKr (1,1 triệu đô la).
Đơn đặt hàng nhà máy tại Đức đã giảm nhiều hơn dự kiến vào tháng 8, làm tăng thêm lo ngại về đà phục hồi kinh tế của đất nước. Cơ quan thống kê Đức, Destatis, cho biết số đơn đặt hàng công nghiệp đã giảm 5,8% so với tháng trước (có điều chỉnh theo mùa). Các nhà phân tích dự đoán mức giảm khoảng 2%. Theo cơ quan này, các đơn đặt hàng thiết bị vận tải giá trị lớn vào tháng 7 là phần nào nguyên nhân của sự sụt giảm.
Chủ tịch quốc hội Georgia cho biết đảng cầm quyền sẽ tìm cách luận tội tổng thống Salome Zourabichvili, với cáo buộc đi nước ngoài trái phép. Bà Zourabichvili nhậm chức với sự ủng hộ của đảng Giấc mơ Georgia nhưng kể từ đó đã chỉ trích đảng này. Đảng sẽ hướng tới việc thông qua bản luận tội nếu giành được đủ số ghế trong cuộc bầu cử vào cuối tháng.
Bão Milton đã mạnh lên thành bão cấp 5 trên Vịnh Mexico với tốc độ gần như phá kỷ lục vào thứ Hai. Dự kiến bão sẽ đổ bộ vào bờ biển phía tây Florida vào tối thứ Tư; và giới chức bang đã kêu gọi người dân bắt đầu sơ tán. Florida và một số tiểu bang đông nam khác ở Mỹ vẫn đang phục hồi sau bão Helene, một cơn bão cấp 4 đổ bộ vào ngày 26 tháng 9 đã giết chết ít nhất 227 người.
Thị trưởng Chilpancingo, một thành phố ở tây nam Mexico, đã bị sát hại chỉ sáu ngày sau khi nhậm chức. Vụ ám sát Alejandro Arcos xảy ra sau vụ ám sát một viên chức thành phố chỉ ba ngày trước. Chilpancingo là thủ phủ của bang Guerrero, nơi bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng bởi bạo lực băng đảng ma túy. Thống đốc bang, Evelyn Salgado Pineda, cho biết tội ác này “khiến chúng tôi phẫn nộ.”
Giữ gìn hình ảnh có thể rất quan trọng trong chính trị. Hãy hỏi Ishiba Shigeru, thủ tướng mới của Nhật Bản. Chính phủ của ông thừa nhận đã “chỉnh sửa nhỏ” một bức ảnh chụp nội các của đất nước, nhằm cải thiện diện mạo của các bộ trưởng. Tuyên bố được đưa ra sau khi có đồn đoán trên mạng xã hội là những hình ảnh này đã bị chỉnh sửa. Một phát ngôn viên của chính phủ cho biết điều này “thường được thực hiện” trên các bức ảnh chính thức.
Con số trong ngày: 67, là số nước đã tổ chức bầu cử quốc gia trong năm nay.
TIÊU ĐIỂM
Quyền lực xói mòn của đảng cầm quyền Ấn Độ
Trong cuộc bầu cử toàn quốc hồi tháng 6, cử tri Ấn Độ đã khiển trách Narendra Modi khi tước bỏ đa số ghế trong quốc hội của Đảng Bharatiya Janata (BJP). Ông Modi khẳng định rằng cầm quyền trong liên minh không làm thay đổi kế hoạch của đảng ông. Nhưng chính phủ mới của ông đã rút bỏ một loạt các sáng kiến quan trọng về mặt chính trị dưới áp lực từ phe đối lập. Vào thứ Ba, đảng BJP có thể phải đối mặt với nhiều thất bại hơn nữa khi kết quả từ các cuộc bầu cử khu vực ở Haryana và Jammu & Kashmir được công bố.
Thăm dò ý kiến cho thấy đảng BJP có thể thua cả hai bang. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên ở J&K: một đảng theo chủ nghĩa dân tộc Hindu khó có thể được ưa chuộng ở khu vực đa số người Hồi giáo. Nhưng những dấu hiệu cho thấy đảng Quốc đại có thể thắng ở Haryana sẽ gây lo ngại lớn hơn nhiều. Đảng BJP đã nắm quyền ở đây suốt một thập niên qua. Việc mất quyền lực sẽ là một tín hiệu khác cho thấy sự ủng hộ của đảng đang suy yếu và phe đối lập đang mạnh lên.
Brazil có thống đốc ngân hàng trung ương mới
Vào thứ Ba, Thượng viện Brazil sẽ xác nhận Gabriel Galipolo là thống đốc tiếp theo của ngân hàng trung ương nước này. Việc tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đề cử ông Galipolo, giám đốc chính sách tiền tệ của ngân hàng, ban đầu đã gây lo lắng trong một số nhà phân tích. Lula cáo buộc người đứng đầu hiện tại của ngân hàng trung ương, Roberto Campos Neto, cản trở tăng trưởng kinh tế bằng cách giữ lãi suất cao.
Nhiều nhà kinh tế phản bác rằng chính sách của chính phủ đang khiến việc cắt giảm lãi suất trở nên khó khăn hơn. Tăng trưởng mạnh một phần là do chi tiêu công không bền vững. Lula đã tăng lương tối thiểu cao hơn lạm phát, cùng với những lợi ích khác. Thị trường lao động cũng đang thắt chặt, gây áp lực lên lạm phát với tỷ lệ theo năm lên tới 4,2%. Mục tiêu của ngân hàng trung ương chỉ là 3%.
Ngân hàng do đó đã thoát khỏi xu hướng chung trong khu vực. Ngân hàng đã tăng lãi suất thêm một phần tư điểm lên 10,75% vào tháng 9, và báo hiệu sẽ tiếp tục tăng. Ông Galipolo bỏ phiếu ủng hộ tăng lãi suất, cho thấy sự độc lập của ông đối với chính phủ — ít nhất là cho đến lúc này.
Phó tổng thống Kenya bị luận tội
Hậu quả chính trị từ các cuộc biểu tình lớn của thế hệ gen Z ở Kenya đã lan đến các cấp cao nhất của chính phủ. Phó tổng thống Rigathi Gachagua sẽ có mặt tại quốc hội vào thứ Ba để tự bào chữa trước các cáo buộc luận tội do chính các đồng nghiệp của ông đưa ra. Cho đến gần đây, ông Gachagua vẫn là đồng minh thân cận của tổng thống William Ruto. Hiện ông bị đổ lỗi là đã kích động các cuộc biểu tình vào tháng 6, khiến ít nhất 40 người thiệt mạng và làm tổn hại nghiêm trọng đến vị thế quốc tế của chính quyền.
Động thái chống lại phó tổng thống, do các thành viên trong liên minh của ông Ruto soạn thảo và được 83% số nghị sĩ ủng hộ, cáo buộc ông kích động thù hận sắc tộc, tham nhũng, và phá hoại chính phủ. Cử tri đang bị cuốn vào vở kịch này, và trong những ngày gần đây, nhiều người trên khắp đất nước đã tham gia tranh luận về động thái luận tội tại các diễn đàn công khai do chính quyền tổ chức. Nhưng đối với một chính phủ đang vật lộn để giải quyết khoản nợ quốc gia khổng lồ, thì câu chuyện trông có vẻ như chỉ là một tình huống đánh lạc hướng đáng ngờ.
Bầu cử quốc hội Philippines và hai gia tộc Marcos, Duterte
Thứ Ba là hạn chót để đăng ký ứng viên cho cuộc bầu cử quốc hội Philippines. Cuộc bỏ phiếu vào tháng 5 năm 2025 sẽ diễn ra vào giữa nhiệm kỳ sáu năm của tổng thống Ferdinand “Bongbong” Marcos. Quốc hội đang do đảng của ông Marcos thống trị. (Ông là con trai của nhà độc tài cùng tên Ferdinand Marcos.) Danh sách ứng cử viên cuối cùng sẽ cho thấy liệu những người ủng hộ phó tổng thống Sara Duterte, con gái của cựu tổng thống Rodrigo Duterte, có ý định pha loãng quyền lực của ông Marcos hay không.
Vào năm 2022, hai triều đại đã hình thành một liên minh kém bền vững: bà Duterte ứng cử vào chức phó tổng thống, được bỏ phiếu riêng, với tin đồn là bà sẽ tranh cử chức vụ cao nhất vào năm 2028. Giờ đây họ đang dần xa nhau. Thăm dò ý kiến cho thấy bà Duterte có thể thắng cử mà không cần sự giúp đỡ của ông Marcos. Nhưng bà vẫn cần ông Marcos bảo vệ cha bà khỏi bị truy tố về việc các nghi phạm ma túy bị giết (không qua xét xử) khi ông còn là tổng thống.
