Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump đã đề cử Matt Gaetz, một nghị sĩ Cộng hòa cứng rắn trung thành với ông, làm bộ trưởng tư pháp. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, tổng thống đắc cử cho biết ông Gaetz, với tư cách là người đứng đầu bộ tư pháp Hoa Kỳ, sẽ chấm dứt “việc đảng phái hoá và vũ khí hóa hệ thống tư pháp của chúng ta.” Trước đó ông Trump đã chọn Tulsi Gabbard, một cựu nữ nghị sĩ Dân chủ ủng hộ ông tranh cử tổng thống, làm giám đốc tình báo quốc gia. Ông cũng xác nhận rằng ông đã chọn Marco Rubio làm ngoại trưởng mới.
Các thượng nghị sĩ Cộng hòa đã bầu John Thune, thượng nghị sĩ đại diện South Dakota, làm lãnh đạo tiếp theo của họ tại Thượng viện Mỹ. Ông Thune là đồng minh thân cận của Mitch McConnell, lãnh đạo sắp mãn nhiệm của phe Cộng hòa tại Thượng viện, và được coi là một thành viên của giới tinh hoa trong đảng. Ông dễ dàng vượt qua thách thức từ Rick Scott, một người trung thành với phong trào MAGA của Trump, ngay trong vòng bỏ phiếu đầu tiên.
Tỷ lệ lạm phát năm ở Mỹ đạt 2,6% vào tháng 10, tăng từ mức 2,4% của tháng 9. Lạm phát lõi, tức không tính giá thực phẩm và năng lượng, giữ nguyên mức 3,3% của tháng trước. Các con số này phù hợp với kỳ vọng của giới kinh tế. Cục Dự trữ Liên bang dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất tại cuộc họp chính sách tiền tệ tiếp theo vào tháng 12, có thể là một phần tư điểm phần trăm.
Mỹ cho biết sẽ tiếp tục gửi viện trợ quân sự cho Israel vì nước này đã cố gắng cải thiện tình hình nhân đạo ở Gaza. Trước đó Mỹ đã đặt ra tối hậu thư 30 ngày để Israel thực hiện “các hành động khẩn cấp và bền vững” nhằm cải thiện điều kiện ở Gaza hoặc bị hạn chế viện trợ quân sự. Cơ quan viện trợ của LHQ dành cho người Palestine nói Israel đã không đáp ứng được các yêu cầu của Mỹ, và vùng đất này đang bên bờ vực nạn đói.
Chính quyền Sudan đã đồng ý gia hạn việc sử dụng cửa khẩu biên giới Adre với Chad, hai ngày trước khi thỏa thuận của LHQ về cửa khẩu này hết hạn. Cửa khẩu Adre cho phép các cơ quan viện trợ đưa hàng tiếp tế vào để giúp đỡ dân thường bị ảnh hưởng bởi cuộc nội chiến thảm khốc ở Sudan. Một số thành viên chính phủ lập luận rằng các nhóm bán quân sự cũng sử dụng Adre để phân phối vũ khí.
Nga lần đầu tiên tấn công tên lửa vào Kyiv, thủ đô của Ukraine, kể từ tháng 8. Các vụ không kích đêm qua đã gây ra hỏa hoạn tại một nhà kho và làm một người bị thương, song không có ai thiệt mạng. Hơn 100 người đã phải xuống ẩn náu trong các nhà ga ngầm. Trước đây Nga từng tìm cách áp đảo hệ thống phòng không của Ukraine bằng các cuộc tấn công tương tự.
BioNTech, một công ty dược phẩm khổng lồ của Đức, đã đồng ý mua lại Biotheus, một công ty công nghệ sinh học của Trung Quốc, với giá khoảng 950 triệu đô la. Thỏa thuận này bao gồm “quyền toàn cầu” đối với một phương pháp điều trị ung thư tiên tiến, có tiềm năng cạnh tranh với Keytruda, loại thuốc điều trị ung thư bán chạy nhất thế giới. Các công ty dược phẩm lớn ngày càng hướng đến Trung Quốc để tìm kiếm cơ hội mua lại: chỉ trong năm qua, các công ty phương Tây đã mua năm công ty Trung Quốc như vậy.
Klarna, một công ty thanh toán đến từ Thụy Điển, đã yêu cầu nộp đơn xin IPO tại Mỹ. Công ty vẫn chưa quyết định về số lượng cổ phiếu sẽ chào bán và mức giá mong muốn. Giá trị của Klarna đã giảm còn khoảng 15 tỷ đô la kể từ khi được định giá ở mức cao kỷ lục 46 tỷ đô la vào năm 2021, do những rạn nứt trong đội ngũ lãnh đạo và bất ổn kinh tế.
Con số trong ngày: 45%, là mức tăng giá của Bitcoin kể từ giữa tháng 10.
TIÊU ĐIỂM
Người dân Sri Lanka đi bầu quốc hội
Sri Lanka vào năm 2022 gần như bên bờ vực sụp đổ. Nước này vỡ nợ, đồng tiền trượt giá, và lạm phát tăng vọt. Các cuộc biểu tình đã buộc tổng thống Gotabaya Rajapaksa phải từ chức. Kể từ đó nền kinh tế đã phục hồi, nhờ khoản cứu trợ 2,9 tỷ đô la của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Nhưng ổn định kinh tế và chính trị phụ thuộc vào cuộc bầu cử quốc hội vào thứ Năm này. Cuộc bỏ phiếu được triệu tập bởi tổng thống mới, Anura Kumara Dissanayake, một người ngoài cuộc đến từ một đảng có nguồn gốc Marxist và nổi loạn, người đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 9.
Ông Dissanayake thề sẽ bảo vệ nền dân chủ, chống tham nhũng, và thu hồi các khoản tiền bị cáo buộc là do các nhà lãnh đạo trước đây biển thủ – những cải cách có thể bị các đảng kỳ cựu phản đối. Để thực hiện những mục tiêu này, ông cần có đa số trong quốc hội. Liên minh của ông chỉ có ba ghế trước khi quốc hội bị giải tán để bầu lại, nhưng có thể thắng vì người dân khinh thường phe đối lập. Chương trình nghị sự của ông Dissanayake, ít nhất là cho đến nay, không chứa các biện pháp cấp tiến có thể khiến giới đầu tư quốc tế lo ngại. Cuộc bầu cử sẽ quyết định liệu Sri Lanka có tìm thấy sự ổn định hay không.
Tăng trưởng yếu ở châu Âu
Ít người ở châu Âu lạc quan về nền kinh tế của lục địa này, ngay cả trước khi Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tăng trưởng đã yếu kể từ khi đại dịch Covid bắt đầu vào năm 2020. Và giá năng lượng tăng mạnh sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga vào năm 2022 chỉ càng khiến tình hình tồi tệ hơn. Các số liệu của khu vực đồng euro, được công bố vào thứ năm, dự kiến sẽ xác nhận GDP chỉ tăng 0,4% trong quý 3 năm nay. Điều đó có nghĩa là GDP chỉ tăng 0,9% trong năm qua.
Nhưng cũng có những khác biệt trên khắp lục địa. Nền kinh tế Đức dự kiến sẽ suy thoái trong năm thứ hai liên tiếp; trong khi kinh tế Tây Ban Nha vẫn mạnh mẽ. Nhưng hiểm hoạ về một cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ đã khiến các nhà phân tích cắt giảm ước tính của họ về tăng trưởng của châu Âu trong năm 2025. Tuần trước, ngân hàng Goldman Sachs giảm dự báo vốn đã bi quan của họ, rằng sản lượng trong năm 2025 sẽ chỉ tăng 0,8% so với mức tăng 1,1% dự báo trước đó.
Một thương vụ IPO khổng lồ ở Trung Đông
Đợt lên sàn lớn nhất tại vùng Vịnh năm nay không phải là một công ty công nghệ hào nhoáng. Lulu, một trong những chuỗi siêu thị lâu đời nhất trong khu vực, sẽ ra mắt thị trường chứng khoán tại Abu Dhabi vào thứ năm. Công ty đã thu hút được 37 tỷ đô la cho đợt IPO của mình từ các nhà đầu tư toàn cầu. Với nhu cầu cao như vậy, Lulu đã huy động được 1,7 tỷ đô la, nhiều hơn khoảng một phần năm so với kế hoạch ban đầu. Con số này cao hơn nhiều so với 375 triệu đô la mà Spinneys, công ty điều hành các siêu thị cao cấp trong khu vực, huy động được khi lên sàn hồi tháng 5.
Tầng lớp thượng lưu đang phát triển của vùng Vịnh có thể muốn mua Lulu, nhưng họ có lẽ sẽ không mua sắm ở đó (họ đến Spinneys). Nhà bán lẻ này phát triển bằng cách thu hút những người tiêu dùng trẻ tuổi, chủ yếu là tầng lớp lao động nước ngoài đang làm động cơ cho cuộc bùng nổ ở vùng Vịnh. Lulu cung cấp nhiều loại sản phẩm nhập khẩu, từ gia vị Ấn Độ đến đồ ăn nhẹ của Philippines. Sức hấp dẫn rộng rãi của Lulu đã thúc đẩy doanh số bán hàng tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái tính đến tháng 3. Xem ra đôi khi khiêm tốn cũng có lợi.
Paris căng thẳng trước trận Pháp-Israel
Paris sẽ căng thẳng vào thứ Năm trước trận đấu bóng đá giữa Pháp và Israel tại Stade de France. Trận đấu diễn ra một tuần sau khi những người ủng hộ Maccabi Tel Aviv, một đội bóng Israel, bị tấn công sau một trận đấu ở Amsterdam. Israel đã thuê riêng các chuyến bay để sơ tán người hâm mộ khỏi Hà Lan. Dick Schoof, thủ tướng Hà Lan, đã lên án “bạo lực bài Do Thái trắng trợn”. (Cảnh sát Amsterdam cho biết những người ủng hộ Maccabi đã phá hoại một chiếc taxi và hô vang các khẩu hiệu chống người Ả Rập.)
Pháp là nơi có cộng đồng người Hồi giáo và Do Thái lớn nhất EU. Số vụ việc bài Do Thái ở Pháp đã tăng vọt kể từ ngày 7 tháng 10 năm 2023. Chính quyền Pháp đang nghiêm túc xem xét rủi ro bạo lực, và đã triển khai hơn 4.000 cảnh sát tại thủ đô. Tổng thống Emmanuel Macron và thủ tướng Michel Barnier sẽ tham dự trận đấu để thể hiện sự đoàn kết với người Israel. Chính quyền Israel đã khuyến cáo người ủng hộ không nên đến xem; và sân vận động sẽ chỉ được lấp đẩy một nửa. Nhưng điều đó có thể không ngăn chặn được rắc rối ở những nơi khác.
