Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump chào mời các công ty quốc tế với mức thuế “thuộc hàng thấp nhất thế giới” nếu họ sản xuất hàng hóa tại Mỹ — và cảnh báo ông sẽ áp thuế nếu họ không làm vậy. Trong một bài phát biểu từ xa tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, ông Trump cũng kêu gọi Ả Rập Saudi và OPEC hạ giá dầu, trước khi yêu cầu các ngân hàng trung ương trên thế giới hạ lãi suất “ngay lập tức.”
Các nhà lập pháp Ireland đã bầu Micheál Martin làm thủ tướng sau một ngày bế tắc. Chính phủ liên minh trung hữu đang chuẩn bị đối mặt căng thẳng thương mại với Mỹ. Ông Trump đang đe dọa tăng thuế doanh nghiệp và áp thuế đối với Ireland, nước đang là trụ sở của nhiều công ty đa quốc gia. Ông Martin đã cam kết bảo vệ mô hình kinh tế của đất nước.
Một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn sắc lệnh của ông Trump nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, một thông lệ được đảm bảo tại Mỹ bởi Tu Chính án thứ 14. Thẩm phán đồng ý với đơn kiện từ bốn bang Dân chủ, và gọi sắc lệnh hành pháp của ông Trump là “rõ ràng vi hiến.” Sắc lệnh của ông quy định quyền công dân chỉ dành cho trẻ sơ sinh có một cha mẹ là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân (thẻ xanh).
Nhà sản xuất thuốc OxyContin, Purdue Pharma, và gia đình Sackler, chủ sở hữu công ty, đã đề nghị giải quyết kiện tụng liên quan đến vai trò của họ trong việc gây ra dịch opioid tại Mỹ với số tiền 7,4 tỷ USD. Gia đình Sackler sẽ đóng góp 6,5 tỷ USD; trong đó 800 triệu USD sẽ được dành cho các chi phí pháp lý. Tòa án Tối cao đã bác bỏ một thỏa thuận trước đó, theo đó bảo đảm gia đình này được miễn trừ khỏi mọi vụ kiện dân sự trong tương lai.
Karim Khan, công tố viên trưởng của Tòa án Hình sự Quốc tế, cho biết ông đã nộp đơn xin lệnh bắt giữ hai lãnh đạo Taliban ở Afghanistan. Ông Khan cáo buộc Haibatullah Akhundzada, lãnh đạo tối cao của Taliban, và Abdul Hakim Haqqani, chánh án tối cao của họ, về tội ác chống lại loài người, cụ thể là “đàn áp trẻ gái và phụ nữ Afghanistan” kể từ khi nhóm thánh chiến kiểm soát Afghanistan vào năm 2021.
Những người mắc ADHD sống ngắn hơn, theo một bài báo được công bố trên Tạp chí Tâm thần học Anh. Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu hồ sơ sức khỏe của hơn 300.000 người ở Anh và phát hiện tuổi thọ trung bình của nam giới mắc tình trạng này ngắn hơn 6,8 năm, và của phụ nữ ngắn hơn 8,6 năm. Những người mắc ADHD có xu hướng ăn uống vô độ, hút thuốc, và tham gia vào các hoạt động nguy hiểm nhiều hơn, điều có thể giải thích sự khác biệt về tuổi thọ.
Chính phủ mới của Iceland đang kêu gọi ý kiến cộng đồng về cách tiết kiệm ngân sách công. Liên tiếp các chính phủ trước đã phải vật lộn với thâm hụt ngân sách. Lạm phát cao làm chi phí vay nợ trở nên đắt đỏ hơn — Iceland hiện có chi phí vay cao nhất Tây Âu, ở mức 8,5%. Đến nay, khoảng 3.500 người đã gửi đề xuất qua cổng thông tin trực tuyến của chính phủ, tương đương gần 1% dân số.
Con số trong ngày: 27%, là độ dài tăng thêm của mùa cháy rừng trên toàn thế giới từ năm 1979 đến năm 2019.
TIÊU ĐIỂM
Tổng thống Trump thăm California
Chặng công du đầu tiên trong nhiệm kỳ hai của Donald Trump sẽ bao gồm một chuyến thăm tới Los Angeles vào thứ Sáu. Ông sẽ khảo sát thiệt hại của các vụ cháy rừng đã tàn phá California trong tháng này. Các đám cháy vẫn đang lan rộng gần Los Angeles, và thảm họa lở đất đang rình rập khi mưa sắp đến.
Các quan chức địa phương hy vọng ông Trump sẽ suy nghĩ lại về gợi ý của mình, được một số đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện ủng hộ, về việc rút quỹ phục hồi liên bang khỏi California. Đây là một khởi đầu đầy tranh cãi trong mối quan hệ của chính quyền ông với tiểu bang đông dân nhất nước Mỹ. Trong một sắc lệnh hành pháp có tên châm biếm là “Đặt Con Người lên trên Cá,” ông Trump đã chỉ đạo các cơ quan liên bang thay đổi các quy định bảo vệ môi trường của California để chuyển thêm nước tới phía nam tiểu bang. Trong khi đó, California đã cùng 21 bang Dân chủ khác kiện chính quyền mới vì nỗ lực chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh. Cuộc cãi vã giữa ông Trump và bang California chỉ mới bắt đầu.
Bước đi tiếp theo của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
Kể từ khi tăng lãi suất vào tháng 7, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã tỏ ra thận trọng. Hồi tháng 12, ngân hàng đã giữ nguyên lãi suất mặc dù thị trường dự đoán tăng. Nhưng khi kết thúc cuộc họp kéo dài hai ngày vào thứ Sáu, ngân hàng trung ương dường như sẵn sàng tăng lãi suất chính sách từ 0,25% lên 0,5%. Hai yếu tố bất định lớn đã rõ. Thị trường vẫn giữ bình tĩnh kể từ khi Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ, vì ông không ngay lập tức áp đặt thuế quan.
Trong khi ấy triển vọng tiền lương ở Nhật Bản đã sáng sủa hơn. Các cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân (shunto) có thể đưa mức tăng lương vượt 5,1%, mức cao nhất trong 34 năm. Điều này vô cùng quan trọng đối với một quốc gia đang cố gắng thoát khỏi mấy chục năm lạm phát thấp và giảm phát. Các công ty cuối cùng cũng đang tăng giá và người lao động nhận được lương cao hơn. Lạm phát, không tính giá thực phẩm biến động, đã vượt mục tiêu 2% của ngân hàng trong suốt 32 tháng liên tiếp. Như phó thống đốc Himino Ryozo tuyên bố vào tuần trước, lạm phát “một cách bền vững và ổn định” hiện đã nằm trong tầm tay.
Kinh tế châu Âu ốm yếu
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã cảm thấy nhẹ nhõm khi Donald Trump không ngay lập tức nhắm vào lục địa này với các mức thuế mới và những chính sách kinh tế gây bất lợi khác. Nhưng khu vực đồng euro vẫn đang trì trệ, và tăng trưởng khó có thể sớm cải thiện. Hơn nữa, ông Trump có thể sẽ không để yên cho châu Âu trong thời gian dài. Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của khu vực đồng euro cho tháng 1, được công bố vào thứ Sáu, sẽ cho thấy gợi ý đầu tiên về năm mới.
Hồi tháng 12, chỉ số này đã tăng nhẹ từ 48,3 lên 49,6 — nhưng vẫn dưới ngưỡng 50. Sự cải thiện nhẹ phần lớn là nhờ vào hiệu suất mạnh mẽ của ngành dịch vụ và tăng trưởng ổn định ở các quốc gia như Tây Ban Nha. Đức và Pháp là thủ phạm kéo chỉ số xuống. Sự yếu kém ở trung Âu là một bất lợi khi đàm phán với một lãnh đạo mạnh như ông Trump. Đáng tiếc là cả hai quốc gia đều không có chính phủ ổn định để thực hiện các cải cách cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng. Sự đình trệ kinh tế có thể sẽ kéo dài.
Ngành hàng xa xỉ đã thoát khỏi khó khăn?
Burberry sẽ công bố lợi nhuận quý 3 vào thứ Sáu. Các nhà đầu tư sẽ theo dõi sát sao để xem liệu kế hoạch xoay chuyển tình hình của tập đoàn xa xỉ của Anh có đang đạt được kết quả hay không. Hầu hết các công ty xa xỉ đều gặp khó khăn trong những năm gần đây, khi nhu cầu từ Trung Quốc giảm và người tiêu dùng hạn chế chi tiêu sau đại dịch. Nhưng Burberry cũng đã mắc sai lầm, bao gồm việc thúc đẩy bán các mặt hàng cao cấp hơn; giá tăng mạnh khiến khách hàng quay lưng. Doanh số do đó giảm mạnh ở tất cả các khu vực.
Joshua Schulman, người trở thành giám đốc điều hành của Burberry vào tháng 7, đã tìm cách định hình lại trọng tâm của thương hiệu vào các sản phẩm cốt lõi của mình, đặc biệt là trang phục ngoài trời. Vào tháng 11, ông đã công bố một kế hoạch cắt giảm chi phí trị giá 40 triệu bảng Anh (50 triệu USD) để ngăn chặn tổn thất. Lợi nhuận của Burberry cũng sẽ là một chỉ báo cho khả năng phục hồi của toàn ngành. Các kết quả gần đây của Richemont, chủ sở hữu thương hiệu Cartier, cho thấy giới giàu vẫn sẵn sàng chi tiêu. Cổ phiếu của Burberry đã tăng giá sau báo cáo đó, làm dấy lên hy vọng doanh số của họ cũng có thể đã ổn định.
