Nguồn: Italian government seeks aid for fixing Leaning Tower of Pisa, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1964, chính phủ Ý tuyên bố rằng họ đang chấp nhận các đề xuất về cách cứu Tháp nghiêng Pisa nổi tiếng khỏi bị đổ. Đỉnh của tòa tháp cao 55m này bị nghiêng về phía nam cách chân tháp 5m, và các nghiên cứu cho thấy độ nghiêng đã tăng lên một chút qua mỗi năm. Các chuyên gia cảnh báo rằng tòa nhà có từ thời trung cổ này – một trong những điểm thu hút khách du lịch hàng đầu của Ý – có nguy cơ bị đổ sập trong một trận động đất hoặc một cơn bão.
Các đề xuất cứu Tháp nghiêng Pisa đã đổ về từ khắp nơi trên thế giới, nhưng phải đến năm 1999 công việc phục hồi mới thực sự đạt được thành công.
Vào ngày 09/08/1173, người ta đã bắt đầu xây dựng công trình Tháp nghiêng, nơi đặt những chiếc chuông của nhà thờ lớn Piazza dei Miracoli (Quảng trường Phép lạ). Vào thời điểm đó, Pisa là một trung tâm thương mại quan trọng và là một trong những thành phố giàu có nhất thế giới, và tháp chuông sẽ là công trình tráng lệ nhất mà châu Âu từng chứng kiến. Tuy nhiên, khi chỉ mới xây được hơn ba tầng, công trình này đã bị dừng lại vì một lý do không rõ. Có thể là do xung đột kinh tế hoặc chính trị, hoặc ngay từ khi đó, các kỹ sư đã nhận ra rằng tòa tháp đã bắt đầu lún xuống đất ở một bên.
Trong những năm gần đây, người ta xác định rằng tháp Pisa bị nghiêng là do tàn tích của một cửa sông cổ nằm bên dưới tòa nhà. Phần lớn mặt đất được tạo thành từ nước và cát bùn, nên một bên của tòa nhà bằng đá cẩm thạch nặng này đã bắt đầu chìm dần xuống đất ngay khi nền móng vừa được đặt.
Việc tạm dừng xây dựng trong 95 năm đã giúp tòa nhà ổn định phần nào, và vị kỹ sư trưởng mới đã tìm cách bù đắp cho độ nghiêng có thể nhìn thấy bằng mắt thường của tòa tháp bằng cách làm cho các tầng mới cao hơn một chút ở phía tháp bị nghiêng. Vào năm 1278, việc xây dựng lại bị dừng một lần nữa dù các công nhân đã xây đến đỉnh tầng thứ bảy. Tính đến thời điểm đó, độ nghiêng về phía nam đã là gần 1m.
Sang năm 1360, phòng để chuông cùng với tầng thứ tám, cũng là tầng cuối cùng của tòa tháp, đã được xây dựng, và các công nhân đã cố gắng bù đắp cho độ nghiêng bằng cách xây dựng căn phòng hơi nghiêng so với phần còn lại của tòa tháp. Tòa tháp chính thức được hoàn thành vào khoảng năm 1370. Dù nó càng ngày càng nghiêng, Pisa vẫn được ca ngợi là một kỳ quan kiến trúc và mọi người từ khắp nơi đã đến đây để chiêm ngưỡng 200 cây cột và sáu mái vòm bên ngoài của tòa tháp.
Độ nghiêng tăng lên một chút mỗi năm, nhưng điều này chỉ khiến du khách quan tâm nhiều hơn đến tòa tháp. Một phép đo được thực hiện năm 1550 cho thấy đỉnh tháp nghiêng 3.6m về phía nam so với chân tháp. Vào năm 1838, một kiến trúc sư đã được cấp phép khai quật phần chân tháp, một phần trong số đó đã chìm xuống đất. Trong lúc ông đào, nước đã phun ra từ mặt đất và tòa tháp lại nghiêng thêm vài cm về phía nam.
Vào năm 1934, nhà độc tài Ý Benito Mussolini đã quyết định rằng Tháp nghiêng Pisa không phù hợp làm biểu tượng cho nước Ý phát xít. Trong nỗ lực đảo ngược độ nghiêng, các kỹ sư đã khoan xuống nền móng của tòa tháp và đổ khoảng 200 tấn bê tông vào đó, nhưng việc này chỉ khiến tòa tháp đột ngột nghiêng thêm vài cm về phía nam.
Vào thập niên 1950, những chiếc chuông nặng thời trung cổ trong tòa tháp đã bị khóa chặt. Năm 1964, chính phủ Ý đã công khai yêu cầu đưa ra các đề xuất về cách cứu tòa tháp vì họ tin rằng nó sắp sụp đổ. Hai năm sau, một nỗ lực phục hồi liên quan đến việc khoan tháp đã bị hủy bỏ khi tòa tháp nghiêng thêm một phần về phía nam. Năm 1985, một nỗ lực khoan khác cũng khiến độ nghiêng tăng thêm. Năm 1990, chính phủ Ý quyết định đóng cửa Tháp nghiêng đối với công chúng vì lo ngại về an toàn và bắt đầu xem xét các đề xuất quyết liệt hơn để cứu tòa tháp.
Năm 1992, trong nỗ lực để giúp Pisa ổn định tạm thời, các gân thép phủ nhựa đã được xây dựng xung quanh tòa tháp cho đến tầng hai. Năm sau, một nền móng bê tông đã được xây dựng xung quanh tòa tháp, trong đó các khối đối trọng đã được đặt ở phía bắc. Việc sử dụng các khối nặng này đã giúp giảm độ nghiêng khoảng 2.5cm. Năm 1995, ủy ban giám sát quá trình phục hồi đã tìm cách thay thế các khối đối trọng xấu xí bằng cáp ngầm. Các kỹ sư đã đông lạnh mặt đất bằng nitrogen lỏng để chuẩn bị, nhưng đề xuất này hóa ra lại khiến độ nghiêng tăng đáng kể và dự án đã bị hủy bỏ.
Cuối cùng, vào năm 1999, các kỹ sư đã bắt đầu quá trình đào đất dưới mặt tháp phía bắc và trong vòng vài tháng đã đem lại kết quả tích cực. Đất được đào lên với tốc độ rất chậm, không quá 3-4 kg mỗi ngày và một dây cáp lớn đã được gắn vào để giữ tòa tháp phòng khi mất ổn định đột ngột. Trong vòng sáu tháng, độ nghiêng đã giảm hơn 2.5cm và đến cuối năm 2000 là gần 30cm. Tòa tháp được mở cửa trở lại cho công chúng vào tháng 12/2001, sau khi độ nghiêng đã giảm được khoảng 45cm. Người ta cho rằng độ nghiêng mới này sẽ giúp Pisa tồn tại thêm 300 năm nữa.
