Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, tuyên bố ông “hoàn toàn cam kết” với các cuộc đàm phán giữa Ukraine và Mỹ tại Ả Rập Saudi vào tuần tới nhằm chấm dứt chiến tranh. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sẽ dẫn đầu phái đoàn Mỹ. Trước đó, không kích của Nga vào Ukraine đã khiến ít nhất 20 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương, theo giới chức Ukraine. Tổng thống Latvia, Edgars Rinkevics, cho rằng một số quốc gia châu Âu nên áp dụng chế độ nghĩa vụ quân sự để đối phó Nga.
Nhà lãnh đạo mới của Syria, Ahmed al-Sharaa, kêu gọi hòa bình và “đoàn kết dân tộc” sau nhiều ngày xung đột bạo lực giữa lực lượng an ninh và những người ủng hộ cựu tổng thống Bashar al-Assad. Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria cho biết hơn 1.000 người đã thiệt mạng, bao gồm khoảng 700 thường dân Alawite bị lực lượng thân chính phủ hành quyết tại vùng ven biển — thành trì của ông Assad.
Thủ tướng sắp nhậm chức của Đức tuyên bố sẵn sàng đàm phán với Anh và Pháp về việc chia sẻ kho vũ khí hạt nhân của họ. Tuy nhiên, Friedrich Merz nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ chỉ “bổ sung” cho hệ thống phòng thủ hạt nhân của NATO do Mỹ bảo trợ, chứ không thay thế nó. Ông Merz cũng cho biết ông muốn hoàn tất các cuộc đàm phán thành lập chính phủ liên minh mới trước lễ Phục sinh, tức ngày 20 tháng 4.
Chính phủ Anh công bố kế hoạch cải tổ bộ máy hành chính. Bộ trưởng bội các Pat McFadden nói với BBC rằng các quan chức hoạt động kém sẽ được khuyến khích rời đi, và hệ thống lương thưởng dựa trên hiệu suất sẽ được áp dụng. Ông tuyên bố số lượng công chức “sẽ và có thể giảm bớt,” nhưng bác bỏ sự so sánh với cuộc cải tổ hành chính liên bang của Elon Musk ở Mỹ, khẳng định rằng ông chỉ muốn tối ưu hóa hiệu quả ngân sách.
Pháp, Anh, Đức, và Ý tuyên bố ủng hộ kế hoạch tái thiết Dải Gaza do các nước Ả Rập hậu thuẫn. Đề xuất đã bị Israel và Donald Trump bác bỏ, khi tổng thống Mỹ mong muốn biến vùng đất bị tàn phá bởi chiến tranh này thành “khu nghỉ dưỡng của Trung Đông.” Trong khi ấy, Israel và Hamas phát tín hiệu đang chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của các cuộc đàm phán ngừng bắn, trong lúc các bên trung gian tìm cách gia hạn thỏa thuận mong manh hiện tại.
Lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, tuyên bố ông sẽ không đàm phán dưới áp lực từ kẻ “bắt nạt.” Bình luận của ông được đưa ra sau khi Donald Trump gửi thư đề xuất đàm phán. Ông Khamenei cáo buộc Mỹ áp đặt các yêu cầu mới lên chương trình tên lửa của Iran. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, tổng thống Trump đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran vì cho rằng nó quá ưu đãi, nhưng không thể đạt được một thỏa thuận nghiêm ngặt hơn.
Bão Alfred càn quét qua bang Queensland của Australia, gây lũ quét và khiến hơn 300.000 người mất điện. Cơn bão, vốn hạ cấp thành “áp thấp nhiệt đới” vào thứ Bảy, đã đổ bộ gần thủ phủ Brisbane của bang. Ngoài ra ở bang New South Wales cũng có một người đàn ông thiệt mạng do lũ lụt. Các cơn bão nhiệt đới ngày càng gây thiệt hại nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu.
Con số trong ngày: 40%, là tỷ lệ ngân sách viện trợ của Anh bị cắt giảm để tăng chi tiêu quốc phòng.
TIÊU ĐIỂM
Zelensky thăm Ả Rập Saudi
Vào thứ Hai, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ đến Ả Rập Saudi trong chuyến thăm được lên kế hoạch từ lâu để gặp Thái tử Muhammad bin Salman. Ông Zelensky ban đầu định đến vương quốc này từ tháng trước nhưng đã hoãn lại sau khi Ả Rập Saudi tổ chức cuộc đàm phán hòa bình cấp cao đầu tiên giữa Mỹ và Nga kể từ khi Ukraine bị xâm lược. Ukraine không được mời tham dự.
Lần này mọi thứ có thể khác. Ông Zelensky cho biết nhóm của ông sẽ gặp các quan chức Mỹ do Ngoại trưởng Marco Rubio dẫn đầu tại Ả Rập Saudi để thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh. Đặc phái viên của ông Donald Trump, Steve Witkoff, tuyên bố các phái đoàn sẽ thảo luận về một “khuôn khổ” cho hòa bình. Song ông Zelensky sẽ không tham gia các cuộc đàm phán này mà tập trung vào việc tăng cường quan hệ kinh tế giữa Ukraine và Ả Rập Saudi. Ông cũng dự kiến ký kết một loạt thỏa thuận kinh tế với các quốc gia khác trong khu vực. Và nếu ông có thể tiếp cận một thỏa thuận hòa bình khả thi, chuyến đi này có lẽ sẽ mang về nhiều kết quả tích cực.
Đức thấp thỏm lo bị Trump áp thuế
Vào thứ Hai, cơ quan thống kê Destatis của Đức sẽ công bố số liệu về cán cân thương mại của nước này trong tháng 1. Dữ liệu có thể cho thấy Đức tiếp tục có thặng dư thương mại, nhưng các doanh nghiệp nước này đang lo lắng về việc Donald Trump đe dọa áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ châu Âu. Mỹ là đối tác thương mại quan trọng nhất của Đức, và việc Mỹ trì hoãn một tháng đối với mức thuế áp lên Canada và Mexico vào tuần trước cũng không mang lại nhiều an ủi.
Thặng dư thương mại năm ngoái của Đức với Mỹ đạt mức cao kỷ lục do xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm — hệ quả từ nhu cầu trong nước yếu kém của Đức. Ông Trump đã nhiều lần chỉ trích ngành công nghiệp ô tô của Đức, vốn chiếm phần lớn lượng xuất khẩu sang Mỹ. Viện Kinh tế Thế giới Kiel ước tính mức thuế mà ông Trump đề xuất có thể khiến sản lượng ô tô của Đức giảm 4%, một cú sốc lớn giữa lúc ngành ô tô nước này gặp nhiều khó khăn.
Tình hình đàm phán giữa Israel và Hamas
Một phái đoàn Israel sẽ đến Doha vào thứ Hai để tham gia đàm phán với Hamas (do bên thứ ba làm trung gian) về khả năng gia hạn lệnh ngừng bắn tại Gaza. Các cuộc đàm phán này lẽ ra đã diễn ra từ vài tuần trước, nhưng chính phủ Israel khẳng định bất kỳ giải pháp nào cho cuộc chiến cũng phải bao gồm việc trục xuất Hamas khỏi dải đất ven biển.
Phương án thay thế của Israel đối với việc gia hạn lệnh ngừng bắn kéo dài hai tháng là một chiến dịch quân sự mới, mà theo các tướng lĩnh của nước này sẽ gây cho Hamas tổn thất nghiêm trọng hơn cả lần trước. Song trước khi ra lệnh tấn công, thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, đang chịu áp lực từ Donald Trump để trở lại bàn đàm phán với Hamas. Tổng thống Mỹ đặc biệt quan tâm đến số phận của 59 con tin Israel vẫn bị giam giữ ở Gaza và khăng khăng yêu cầu ông Netanyahu cũng như Hamas đạt được thỏa thuận trao trả trước khi giao tranh tiếp tục.
Những ngày tháng tươi đẹp của BioNTech đã qua đi
Công ty công nghệ sinh học BioNTech của Đức sẽ công bố báo cáo tài chính năm vào thứ Hai. Nổi lên trong đại dịch nhờ hợp tác với Pfizer để phát triển vắc-xin covid-19 đầu tiên, công ty này đang trở về mặt đất khi nhu cầu tiêm chủng giảm mạnh. Từ năm 2022, giá cổ phiếu của BioNTech đã giảm 27%, trong khi chỉ số chung của các hãng dược phẩm lớn tăng 20%. Để vực dậy tình hình, BioNTech đang đặt cược vào các ứng dụng mới của công nghệ mRNA, nền tảng cho vắc-xin covid-19 của họ.
Nhưng quá trình chuyển đổi khỏi vắc-xin covid-19 đang gặp nhiều trở ngại. Hôm 4 tháng 3, giới chức Mỹ đã đình chỉ thử nghiệm đối với vắc-xin sốt rét mới của BioNTech. Một ngày sau, tòa án Đức phán quyết rằng BioNTech và Pfizer đã vi phạm bằng sáng chế vắc-xin covid-19 của Moderna, một đối thủ đến từ Mỹ. Ngoài ra chính quyền Trump cũng là một mối lo ngại. Bộ trưởng y tế, Robert F. Kennedy Jr., là một người hoài nghi vắc-xin. Tuy vậy, các nhà phân tích tin rằng ông không thể đơn phương thay đổi các hướng dẫn về vắc-xin nếu không có sự chấp thuận của Quốc hội. BioNTech và các nhà đầu tư của công ty này chắc chắn sẽ hy vọng điều đó là đúng.
