Nguồn: Nez Perce fight Battle of the Big Hole, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1877, sau khi từ chối yêu cầu của chính phủ về việc chuyển đến khu dành riêng cho người bản địa (reservation), một nhóm nhỏ người Nez Perce đã đụng độ với Quân đội Mỹ gần Sông Big Hole ở Montana.
Cuộc xung đột giữa chính phủ Mỹ và người Nez Perce là một trong những cuộc chiến bi thảm nhất trong số nhiều cuộc chiến của người bản địa ở thế kỷ 19. Kể từ cuộc tiếp xúc đầu tiên của bộ lạc với các nhà thám hiểm Meriwether Lewis và William Clark, người Nez Perce hiền hòa đã nhanh chóng kết bạn và hợp tác với người Mỹ. Thậm chí, khi hàng đoàn người định cư da trắng bắt đầu tràn vào quê hương của họ dọc theo Sông Snake (mà ngày nay là vùng biên giới giữa các tiểu bang Oregon, Washington, và Idaho), hầu hết người Nez Perce vẫn bình thản chuyển đến khu dành riêng.
Tuy nhiên, khoảng một phần tư người Nez Perce, hầu hết là những người chăn nuôi gia súc và săn trâu, đã từ chối chấp nhận việc bị giam giữ trong khu dành riêng. Áp lực của chính phủ nhằm buộc những người kháng cự này phải tuân theo họ cuối cùng đã dẫn đến sự bùng nổ của Chiến tranh Nez Perce năm 1877. Một nhóm nhỏ chiến binh – chưa bao giờ vượt quá 145 người, dù phải đi cùng khoảng 500 người không tham chiến – đã chiến đấu với binh lính Mỹ trong bốn trận đánh lớn.
Trận chiến thứ ba của Chiến tranh Nez Perce diễn ra vào ngày này năm 1877. Trong lúc chạy trốn về phía đông với hy vọng tìm đường sang Canada, người Nez Perce đã dựng trại ở lưu vực Sông Big Hole, ngày nay là miền tây Montana. Khoảng 3:30 sáng, Đại tá John Gibbon cùng lực lượng gồm 183 người bất ngờ tấn công nhóm người bản địa đang say ngủ. Những người lính càn quét lều trại của người bản địa bằng hỏa lực súng trường dữ dội, và tưởng như đã giành chiến thắng. Nhưng người Nez Perce đã sớm phản công từ các vị trí ẩn nấp trên những ngọn đồi xung quanh. Sau bốn ngày giao tranh lẻ tẻ, người Nez Perce cuối cùng đã rút lui.
Cả hai bên đều chịu thương vong nghiêm trọng. Phía Mỹ mất 29 người và 40 người khác bị thương. Quân đội đã tìm được xác chết 89 người Nez Perce, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em. Trận chiến đã giáng một đòn nặng nề, dù không đến mức chí tử, lên người Nez Perce. Những người bản địa còn lại đã trốn thoát và di chuyển về phía đông bắc hướng đến Canada. Hai tháng sau, vào ngày 05/10, Đại tá Nelson Miles đã đánh bại người Nez Perce một cách dứt khoát trong Trận Dãy núi Bear Paw. Những người không bị giết đã đầu hàng và miễn cưỡng đồng ý trở về khu dành riêng, khi đó họ chỉ còn cách biên giới Canada gần 65 km.
