Author: Kim Phụng

Trump làm nổi bật vai trò lãnh đạo thương mại tự do của Bắc Kinh

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Trump tariffs ironically cast spotlight on Beijing-led free trade,” Nikkei Asia, 17/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ đã đổi vai và hiện đang ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ theo kiểu Trung Quốc những năm 1990.

Một meme hài hước đen tối đang lan truyền trên mạng internet bị kiểm duyệt nghiêm ngặt của Trung Quốc, giải thích cách chính sách thuế cao của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm đảo ngược các cực chính trị toàn cầu.

Ở một cực là khối các quốc gia ký kết thỏa thuận do Bắc Kinh lãnh đạo, kêu gọi thương mại tự do và mở cửa. Ở cực kia là phe do Washington dẫn đầu, gồm các đồng minh của Mỹ, những người không có lựa chọn nào khác ngoài việc đồng ý với chính sách thương mại bảo hộ của Trump. Continue reading “Trump làm nổi bật vai trò lãnh đạo thương mại tự do của Bắc Kinh”

20/04/1914: Dân quân tàn sát người đình công tại Ludlow, Colorado

Nguồn: Militia slaughters strikers at Ludlow, Colorado, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, khi cố gắng kết thúc cuộc đình công gay gắt của các thợ mỏ than, dân quân Colorado đã tấn công một khu lều trại của những người đình công, giết chết hàng chục đàn ông, phụ nữ, và trẻ em.

Khi việc đuổi người không thể chấm dứt cuộc đình công, gia đình Rockefeller đã thuê thám tử tư tấn công các khu lều trại bằng súng trường và súng máy Gatling. Những người thợ mỏ đã chống trả và một số người đã thiệt mạng. Khi rõ ràng là những công nhân đình công sẽ tiếp tục kiên cường chống trả, nhà Rockefeller đã tiếp cận thống đốc Colorado, người đã cho phép sử dụng Vệ binh Quốc gia và phía Rockefeller đồng ý trả lương cho họ. Continue reading “20/04/1914: Dân quân tàn sát người đình công tại Ludlow, Colorado”

19/04/1824: Nam tước Byron qua đời tại Hy Lạp

Nguồn: Lord Byron dies in Greece, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1824, George Gordon Byron, Nam tước Byron thứ 6, đã qua đời tại nơi hiện là Hy Lạp. Ông đến nơi này để ủng hộ cuộc đấu tranh giành độc lập của Hy Lạp khỏi Thổ Nhĩ Kỳ. Cho đến ngày nay, ông vẫn được coi là anh hùng dân tộc Hy Lạp.

Cuộc đời đầy tai tiếng, những chuyến đi kỳ lạ, và lối sống xa hoa của Byron đã gây ấn tượng mạnh mẽ đến nỗi người ta đã đặt ra thuật ngữ “Byronic” (phong cách Byron) để chỉ những gì lãng mạn, kiêu ngạo, u tối, và hay hoài nghi. Byron sinh ra ở Aberdeen, Scotland, vào năm 1788. Bàn chân khoèo và hoàn cảnh nghèo khó khiến tuổi thơ của ông gặp nhiều khó khăn, nhưng năm lên 10 tuổi ông may mắn được thừa kế tước vị từ bác của bố mình. Continue reading “19/04/1824: Nam tước Byron qua đời tại Hy Lạp”

Tại sao quân bài của Tập lại mạnh hơn Trump?

Nguồn: Gideon Rachman, “Why Xi holds a stronger hand than Trump,” Financial Times, 14/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhà Trắng đã tính toán sai cán cân quyền lực trong cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc.

Nếu thấy nghi ngờ, hãy cứ viết hoa. “KHÔNG AI ‘thoát tội’” – Donald Trump nhấn mạnh vào Chủ nhật ngày 12/04 – trong một lời giải thích khó hiểu cho thông báo trước đó, rằng Mỹ sẽ miễn thuế cho điện thoại thông minh và đồ điện tử tiêu dùng. Bản thân sự miễn trừ này đã là một thay đổi đối với chính sách một tuần trước đó, khi Mỹ công bố mức thuế “đối ứng” 145% dành cho tất cả hàng hóa từ Trung Quốc – một sự gia tăng đáng kể so với mức thuế được công bố vài ngày trước nữa. Liệu bạn có hiểu nổi không? Continue reading “Tại sao quân bài của Tập lại mạnh hơn Trump?”

Chiến lược ba lớp của Trung Quốc cho cuộc thương chiến kéo dài

Nguồn: Lizzi C. Lee, “The Art of Not Dealing: China’s 3-Ring Strategy for a Prolonged Trade War,” The Diplomat, 15/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang thực hiện một kế hoạch ba lớp: củng cố mặt trận trong nước, gây sức ép với Mỹ, và tái định vị vị thế trên trường quốc tế.

Khi cuộc chiến thuế quan Trung-Mỹ bước vào giai đoạn leo thang mới, với việc Trump 2.0 đề xuất tăng thuế mới, đẩy gánh nặng thuế quan thực tế của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc lên mức đáng kinh ngạc là 145% và Bắc Kinh đáp trả bằng cách tăng thuế đối với hàng hóa Mỹ lên 125%, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã xóa bỏ mọi ảo tưởng còn sót lại về sự tan băng sắp xảy ra. Các tít báo có thể tập trung vào thuế quan trả đũa và sự chậm lại của hoạt động vận chuyển hàng hóa, nhưng nằm sâu bên dưới, một sự thay đổi quan trọng hơn đang diễn ra: một sự hiệu chỉnh chiến lược dài hạn không nhằm mục đích leo thang với Washington, mà là chịu đựng nó. Continue reading “Chiến lược ba lớp của Trung Quốc cho cuộc thương chiến kéo dài”

17/04/1970: Apollo 13 trở về Trái Đất

Nguồn: Apollo 13 returns to Earth, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1970, trong lúc cả thế giới nín thở theo dõi, Apollo 13, một tàu vũ trụ mặt trăng của Mỹ từng gặp trục trặc nghiêm trọng trong hành trình đến Mặt Trăng, đã trở về Trái Đất an toàn.

Trước đó, vào ngày 11/04, sứ mệnh hạ cánh lên Mặt Trăng có người lái thứ ba đã được phóng đi từ Florida, chở theo các phi hành gia James A. Lovell, John L. Swigert, và Fred W. Haise. Ba người hướng đến một cuộc hạ cánh trên vùng cao nguyên Fra Mauro của Mặt Trăng. Continue reading “17/04/1970: Apollo 13 trở về Trái Đất”

Tại sao Mỹ mới là bên yếu thế trong thương chiến với Trung Quốc?

Nguồn: Adam S. Posen, “Trade Wars Are Easy to Lose,” Foreign Affairs, 09/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang chiếm ưu thế trong cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đăng dòng tweet nổi tiếng này vào năm 2018, “Khi một quốc gia (Mỹ) để mất hàng tỷ đô la trong thương mại với hầu hết các quốc gia mà họ làm ăn cùng, thì thương chiến là điều tốt và dễ dẫn đến chiến thắng.” Và khi chính quyền Trump áp thuế hơn 100% đối với hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc, khơi mào cho một cuộc thương chiến mới thậm chí còn nguy hiểm hơn, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã đưa ra lời biện minh tương tự: “Tôi nghĩ hành động leo thang của Trung Quốc là một sai lầm lớn, bởi họ chỉ có một đôi hai trong ván bài này. Chúng ta mất gì khi Trung Quốc tăng thuế đối với chúng ta? Chúng ta xuất khẩu sang họ một phần năm những gì họ xuất khẩu sang chúng ta, nên đó là một ván bài thua đối với họ.” Continue reading “Tại sao Mỹ mới là bên yếu thế trong thương chiến với Trung Quốc?”

Tại sao Bắc Kinh lại cứng rắn đáp trả Trump?

Nguồn: Deng Yuwen (Đặng Duật Văn), “Why Beijing Is Standing Up to Trump,” Foreign Policy, 14/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng có lòng tự trọng của riêng mình.

Bất chấp những lời đe dọa từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc áp đặt thuế quan lên toàn thế giới, chỉ có Trung Quốc thực sự kiên định đối đầu. Liên minh châu Âu và Canada cũng đã thể hiện thái độ cứng rắn, nhưng chỉ có Bắc Kinh mới đáp trả bằng hai đợt thuế quan trả đũa đối với Mỹ, cùng nhiều biện pháp phi thuế quan như kiểm soát xuất khẩu, thêm các công ty Mỹ mới vào “danh sách thực thể không đáng tin cậy” của Trung Quốc, và tiến hành các cuộc điều tra chống độc quyền. Ngoài ra, Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng” chống lại cái mà họ gọi là chủ nghĩa đơn phương của Washington. Continue reading “Tại sao Bắc Kinh lại cứng rắn đáp trả Trump?”

15/04/1947: Cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi cho Giải Bóng chày Nhà nghề

Nguồn: Jackie Robinson becomes first African American player in Major League Baseball, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1947, Jackie Robinson, 28 tuổi, đã trở thành cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên trong kỷ nguyên hiện đại của Giải Bóng chày Nhà nghề (Major League Baseball) khi ông bước vào Sân vận động Ebbets ở Brooklyn để thi đấu cho Brooklyn Dodgers. Robinson đã phá vỡ rào cản về màu da trong một môn thể thao đã bị phân biệt chủng tộc suốt hơn 50 năm. Đúng 50 năm sau, vào ngày 15/04/1997, sự nghiệp đột phá của Robinson đã được vinh danh và số áo đấu của ông, 42, đã được Ủy viên Bud Selig cho “nghỉ hưu” khỏi Giải Bóng chày Nhà nghề trong một buổi lễ có sự tham dự của hơn 50.000 người hâm mộ tại Sân vận động Shea của Thành phố New York. Số áo của Robinson là số áo đầu tiên được tất cả các đội trong giải đấu cho “nghỉ hưu”. Continue reading “15/04/1947: Cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi cho Giải Bóng chày Nhà nghề”

Đánh giá đội tàu vùng cực của Trung Quốc

Nguồn: Trym Eiterjord, “Taking Stock of China’s Polar Fleet,” The Diplomat, 05/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Năng lực hàng hải của Trung Quốc ở Bắc Cực vẫn còn hạn chế, nhưng các hoạt động nghiên cứu trong nước cho thấy một nỗ lực chung nhằm tăng cường sự hiện diện của nước này ở các vùng cực.

Sự hiện diện của Trung Quốc đang dần được cảm nhận ở Bắc Cực. Dù đã rút lui khỏi khu vực này trong những năm gần đây, sau khi bị phản kháng chính trị và chứng kiến một loạt các dự án cơ sở hạ tầng và khai thác thất bại, các hoạt động hàng hải của Bắc Kinh – hay các hoạt động được nhận thức của họ – trong khu vực này vẫn tiếp tục gây sợ hãi trong các chính phủ Tây Bắc Cực và cung cấp bằng chứng cho các chuyên gia cảnh báo về một Bắc Cực đang gặp nguy hiểm. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã minh họa điều này trong một cuộc họp báo vào tháng 1, nơi ông giải thích lý do tại sao ông muốn mua hoặc thâu tóm quốc đảo Greenland ở Bắc Cực: “Cứ nhìn ra bên ngoài, bạn sẽ thấy tàu của Trung Quốc ở khắp mọi nơi.” Continue reading “Đánh giá đội tàu vùng cực của Trung Quốc”

Tập Cận Bình phát động cuộc chiến phe phái để sinh tồn

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping kicks off a factional battle for survival,” Nikkei Asia, 10/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ảnh hưởng của các đảng viên lão thành đằng sau cuộc cải tổ nhân sự bất thường.

Tiếng súng lệnh đã vang lên, và các thành viên trong phe phái chính trị của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đang chạy đua để sinh tồn về mặt chính trị.

Chính Chủ tịch Tập đã tạo tiền đề cho cuộc đua này bằng cách thăng chức cho nhiều người ủng hộ ông lên các chức vụ quan trọng trong Đảng Cộng sản Trung Quốc và chính phủ, nhiều đến mức phe cánh của ông trở nên phình to, từ đó làm nảy sinh nhu cầu thỏa hiệp với các thế lực chính trị không thân cận với ông. Continue reading “Tập Cận Bình phát động cuộc chiến phe phái để sinh tồn”

13/04/1873: Thảm sát Colfax

Nguồn: The Colfax Massacre, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1873, một nhóm vũ trang theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng đã tấn công một tòa án được bảo vệ bởi lực lượng dân quân chủ yếu là người da đen tại thị trấn Colfax, Louisiana. Một cuộc tắm máu đã xảy ra sau đó, khi nhóm dân quân đầu hàng và những kẻ da trắng thượng đẳng bắt đầu một chiến dịch khủng bố kéo dài cả ngày được gọi là Thảm sát Colfax.

Trong những năm sau Nội chiến Mỹ, một số nô lệ được giải phóng và ứng viên da trắng ủng hộ sự nghiệp bình đẳng chủng tộc đã được bầu vào nhiều chức vụ trên khắp miền Nam. Bước tiến này đã gây phẫn nộ sâu sắc trong số những người da trắng miền Nam khác, những kẻ cay đắng vì thất bại trong Nội chiến, và mong muốn một lần nữa đưa quyền tối cao của người da trắng vào luật pháp. Continue reading “13/04/1873: Thảm sát Colfax”

Tại sao Singapore không miễn viện phí cho toàn dân?

Nguồn: Salma Khalik, “Healthcare financing in Singapore: 10 questions for DPM Gan and Health Minister Ong,” Strait Times, 10/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Singapore nổi tiếng với hệ thống y tế tốt, góp phần giúp người dân nơi đây có tuổi thọ thuộc hàng cao nhất thế giới, với tuổi thọ trung bình vượt quá 83 tuổi.

Tuy nhiên, với việc dân số già đi làm tăng nhu cầu y tế và chi phí cũng tăng lên qua từng năm, liệu Singapore có thể tiếp tục cung cấp dịch vụ y tế tốt với giá cả phải chăng không?

Mới đây, Straits Times đã có cuộc phỏng vấn với Phó Thủ tướng Gan Kim Yong, người từng lãnh đạo Bộ Y tế trong một thập kỷ, và Bộ trưởng Y tế Ong Ye Kung, xoay quanh vấn đề tài trợ cho y tế. Continue reading “Tại sao Singapore không miễn viện phí cho toàn dân?”

12/04/1770: Vua Anh chấp thuận bãi bỏ Đạo luật Townshend

Nguồn: British king approves repeal of the hated Townshend Acts, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1770, một dự luật của Quốc hội Anh nhằm bãi bỏ Đạo luật Townshend không được lòng dân đã nhận được sự chấp thuận từ Nhà Vua. Được thông qua lần đầu tiên vào ngày 29/06/1767, Đạo luật Townshend là nỗ lực của chính phủ Anh nhằm củng cố quyền lực tài khóa và chính trị đối với các thuộc địa ở Mỹ, bằng cách đánh thuế nhập khẩu đối với nhiều sản phẩm của Anh mà người Mỹ mua, bao gồm chì, giấy, sơn, thủy tinh, và trà. Continue reading “12/04/1770: Vua Anh chấp thuận bãi bỏ Đạo luật Townshend”

Nước Mỹ dưới thời Trump là cuộc thử nghiệm lớn của chủ nghĩa hiện thực

Nguồn: Raphael S. Cohen, “America Under Trump Is the Realists’ Grand Experiment,” Foreign Policy, 08/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chính quyền này sẽ để lại dấu ấn không thể phai mờ trong cách giảng dạy quan hệ quốc tế cho thế hệ tương lai.

Hãy thử ngồi vào bất kỳ lớp nhập môn quan hệ quốc tế nào tại một trường đại học Mỹ, và có lẽ bạn sẽ được nghe bài giảng mở đầu về “Đối thoại Melos,” trích từ cuốn sách lịch sử nổi tiếng của Thucydides về Chiến tranh Peloponnesse. Trong cuộc đối thoại này, người Athens đưa ra một đề xuất đơn giản cho người Melos trung lập: Đầu hàng hoặc đối mặt với sự hủy diệt. Những người Melos yếu hơn đã viện dẫn đủ loại lập luận – về liên minh, đạo đức, và các vị thần – với hy vọng thay đổi suy nghĩ của người Athens, nhưng vô ích. Cuối cùng, người Melos chọn cách kháng cự và chấp nhận số phận của mình. Từ đó, Thucydides rút ra câu châm ngôn nổi tiếng: “Kẻ mạnh làm bất cứ những gì mình có thể, còn kẻ yếu chấp nhận những gì họ phải chấp nhận.” Continue reading “Nước Mỹ dưới thời Trump là cuộc thử nghiệm lớn của chủ nghĩa hiện thực”

10/04/1953: Ra mắt bộ phim 3D màu đầu tiên

Nguồn: First color 3-D film opens, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1953, bộ phim kinh dị The House of Wax (Ngôi nhà bằng Sáp), với sự tham gia của Vincent Price, đã được công chiếu tại Rạp Paramount ở New York. Được phát hành bởi Warner Brothers, đây là bộ phim đầu tiên của một hãng phim lớn được quay bằng quy trình kỹ thuật ba chiều (3D), hay nhìn nổi (stereoscopic), và là một trong những bộ phim kinh dị đầu tiên được quay bằng phim màu. Continue reading “10/04/1953: Ra mắt bộ phim 3D màu đầu tiên”

Thuế quan toàn cầu của Mỹ: Tác động đối với phát triển kinh tế của Việt Nam

Nguồn: Vũ Minh Khương, “United States global trade tariffs: What it means for Vietnam’s economic development,” LKYSPP, 08/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc Mỹ áp dụng thuế quan thương mại toàn diện đối với khoảng 90 quốc gia trên thế giới đã làm bùng nổ cuộc tranh luận về khả năng phục hồi kinh tế và vai trò chiến lược của ngoại giao trong việc định hình tăng trưởng trong tương lai. Việt Nam hiện đang đứng trước ngã ba của cả rủi ro và cơ hội – đặc biệt là trong lĩnh vực kỹ thuật số.

Đối với Việt Nam, thách thức nằm ở việc vượt qua hậu quả tiềm tàng trong khi vẫn định vị mình là nền kinh tế hướng đến xuất khẩu hàng đầu ở Đông Nam Á. Dưới đây, Giáo sư Kinh tế Vũ Minh Khương – Giáo sư Thực hành tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore – khái quát ba kịch bản thương mại có thể xảy ra và ý nghĩa của chúng đối với chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam. Ông cũng giải thích cách đàm phán thông minh, chủ động với Mỹ có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi lâu dài. Continue reading “Thuế quan toàn cầu của Mỹ: Tác động đối với phát triển kinh tế của Việt Nam”

Thuế quan thực sự có thể có tác dụng, nếu Trump hiểu đúng về nó

Nguồn: Michael Hirsh, “Tariffs Can Actually Work – if Only Trump Understood How,” Foreign Policy, 03/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chính sách thương mại thông minh có thể giúp khôi phục việc làm, nhưng cách tiếp cận kiểu ném bom rải thảm của tổng thống lại báo hiệu thảm họa.

Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc thương chiến toàn cầu mới vào thứ Tư ngày 02/04 – sự kiện mà ông gọi là “tuyên ngôn độc lập kinh tế” – ông đã phát biểu những lời có lẽ là câu chuyện hoang đường nhất về lịch sử kinh tế hiện đại từng được truyền đi từ Nhà Trắng. Continue reading “Thuế quan thực sự có thể có tác dụng, nếu Trump hiểu đúng về nó”

08/04/1944: Nga tấn công Đức tại Crimea

Nguồn: Russians attack Germans in drive to expel them from Crimea, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, quân đội Nga do Nguyên soái Fyodor Tolbukhin chỉ huy đã tấn công quân đội Đức nhằm giành lại Crimea ở miền Nam Ukraine, khi đó đang do phe Trục chiếm đóng. Cuộc tấn công đã phá vỡ tuyến phòng thủ của Đức chỉ trong bốn ngày, cuối cùng buộc quân Đức phải rút lui. Continue reading “08/04/1944: Nga tấn công Đức tại Crimea”

Bí ẩn xoay quanh sự mất tích của các vị tướng ‘tin cậy’ của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Mystery deepens over disappearances of Xi’s ‘trusted’ generals,” Nikkei Asia, 03/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc họp mới nhất của ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc cung cấp một số manh mối.

“Và rồi chẳng còn ai nữa?” Những gì đang diễn ra ở Trung Quốc không phải là truyện trinh thám của Agatha Christie, mà là trò chơi quyền lực của Tập Cận Bình.

Một số vị tướng của Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), quân đội của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã lần lượt biến mất khỏi tầm mắt của công chúng trong thời gian gần đây và tung tích của họ vẫn chưa được xác định. Tướng hiện là cấp bậc cao nhất trong PLA. Continue reading “Bí ẩn xoay quanh sự mất tích của các vị tướng ‘tin cậy’ của Tập Cận Bình”