Thế giới hôm nay: 21/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA cho biết nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia của Ukraine đã bị pháo kích vào thứ Bảy và Chủ nhật, đồng thời cảnh báo các cuộc tấn công như vậy sẽ gây ra thảm họa hạt nhân. Nhà máy này nằm trong lãnh thổ do Nga kiểm soát, và hai bên đã đổ lỗi cho nhau. Rafael Grossi, người đứng đầu IAEA, cảnh báo “bất cứ ai đứng sau việc này” rằng “các anh đang đùa với lửa.”

Bộ Quốc phòng Trung Quốc thông báo sẵn sàng gặp Mỹ tại hội nghị thượng đỉnh về an ninh khu vực ở Campuchia trong tuần này. Cuộc gặp giữa bộ trưởng quốc phòng Mỹ Austin Lloyd và người đồng cấp của ông, Nguỵ Phượng Hoà, sẽ là cuộc đàm phán quân sự cấp cao đầu tiên kể từ khi Trung Quốc dừng các kênh liên lạc quân sự để phản đối chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi hồi tháng 8. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/11/2022”

Thế giới hôm nay: 18/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ trưởng tài chính Anh Jeremy Hunt công bố dự thảo ngân sách đến năm 2027-28 trị giá 62 tỷ bảng Anh (73 tỷ USD), tức 2,1% GDP, trong đó bao gồm các gói cắt giảm chi tiêu và tăng thuế. Ông kỳ vọng nó sẽ giúp khôi phục uy tín tài chính của Anh vốn bị người tiền nhiệm của ông làm cho sụp đổ bằng chương trình giảm thuế vô căn cứ. Nằm trong dự thảo là việc đóng băng các ngưỡng thuế đối với thuế thu nhập, bảo hiểm quốc gia và thuế thừa kế, đồng nghĩa người nộp thuế sẽ phải đóng cao hơn nếu được tăng lương. Lương hưu, phúc lợi và tín dụng thuế quốc gia sẽ tăng 10,1%, bằng với tỷ lệ lạm phát của tháng 9. Ngân sách của hầu hết các cơ quan chính phủ sẽ tăng chậm hơn lạm phát.

Nancy Pelosi từ chức vai trò lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ, vị trí mà bà đã giữ từ năm 2003. Bà Pelosi, người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo một trong hai đảng lớn ở Quốc hội Mỹ, sẽ tiếp tục là nghị sĩ đại diện cho California. Trước đó, phe Cộng hòa đã giành lại quyền kiểm soát Hạ viện, qua đó đẩy người thay thế bà Pelosi xuống vị trí lãnh đạo thiểu số. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/11/2022”

Thế giới hôm nay: 16/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngầm chỉ trích Nga khi mở đầu bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia với cụm từ “[thưa] các nhà lãnh đạo G19.” Trong bài phát biểu qua video, ông Zelensky đã kêu gọi “kết thúc trong công lý” cuộc “xâm lược” của Nga đối với nước ông. Hội nghị đang xem xét một bản dự thảo nghị quyết, trong đó nêu rõ “hầu hết các thành viên lên án mạnh mẽ” cuộc chiến ở Ukraine. Nga nói việc “chính trị hóa” hội nghị là không công bằng.

Tên lửa tầm xa của Nga dồn dập đánh xuống Ukraine, vào cả thủ đô Kiev và gây thiệt hại cho các cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng. Thị trưởng thành phố Vitali Klitschko cho biết ít nhất một nửa thành phố đã bị mất điện. Trong một diễn biến khác, quân đội Nga đã rút khỏi các thị trấn ở bờ đông sông Dnepr, đối diện thành phố Kherson, thủ phủ tỉnh phía nam mà họ đã từ bỏ vào tuần trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/11/2022”

Thế giới hôm nay: 15/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Joe Biden nói Mỹ sẽ “cạnh tranh quyết liệt” với Trung Quốc nhưng bác bỏ khái niệm “Chiến tranh Lạnh mới.” Ông đưa ra tuyên bố trên ngay sau cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình ở Bali trước thềm thượng đỉnh G20 ở Indonesia. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, trong cuộc gặp ông Tập đã cảnh báo ông Biden không vượt “lằn ranh đỏ” trong vấn đề Đài Loan.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến thăm thành phố Kherson và phát biểu trước đám đông tại quảng trường thành phố. Ông Zelensky nói Ukraine “sẵn sàng cho hòa bình.” Trước đó, ông cho biết các nhà điều tra đã ghi nhận hơn 400 tội ác chiến tranh do quân đội Nga gây ra xung quanh Kherson. Ukraine cũng cáo buộc Nga đặt mìn xung quanh các cơ sở hạ tầng quan trọng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/11/2022”

Thế giới hôm nay: 14/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đảng Dân chủ Mỹ giữ quyền kiểm soát Thượng viện sau khi Catherine Cortez Masto giữ ghế ở Nevada. Như vậy phe Dân chủ có 50 ghế ở thượng viện, trong khi cuộc đua ở bang Georgia sẽ bỏ phiếu vòng hai vào tháng tới. Bà Cortez Mastro đánh bại Adam Laxalt, một đảng viên Cộng hòa được Donald Trump hậu thuẫn, tiếp tục cho thấy một kỳ bầu cử khó khăn của các ứng viên do cựu tổng thống đưa lên.

Trước đó ở bang Arizona, thượng nghị sĩ Dân chủ Mark Kelly đã đánh bại Blake Masters, một người cũng do Trump ủng hộ. Song ở Hạ viện, đảng Cộng hòa vẫn có khả năng thắng cao hơn, dù với cách biệt nhỏ hơn dự đoán ban đầu. Với tốc độ kiểm phiếu như hiện tại, sẽ phải mất vài ngày nữa mới có kết quả đầy đủ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/11/2022”

Thế giới hôm nay: 10/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Kết quả cho đến nay của cuộc bầu cử giữa kỳ của Mỹ cho thấy đảng Dân chủ có nhiều cơ hội kiểm soát Thượng viện. Trong đó, cuộc đua sít sao ở Georgia sẽ phải tổ chức vòng hai vào tháng 12. Nếu muốn đạt đa số, đảng Cộng hòa cần giành được bốn trên năm ghế chưa có kết quả. Còn ở Hạ viện, dù quyền kiểm soát sẽ chuyển từ đảng Dân chủ sang Cộng hòa, kết quả cho thấy không có bất kỳ “làn sóng đỏ” nào như nhiều người dự đoán.

Bên cạnh đó là các cuộc đua thống đốc. Ở Florida, Ron DeSantis của đảng Cộng hòa (một người có thể sẽ trở thành đối thủ của ông Trump vào năm 2024) dễ dàng thắng nhiệm kỳ thứ hai. Đương kim thống đốc Greg Abbott của Texas đánh bại ứng viên Dân chủ Beto O’Rourke, trong khi Brian Kemp, thống đốc Cộng hòa của Georgia, đánh bại Stacey Abrams, một ngôi sao của phe Dân chủ. Còn ở Pennsylvania, ứng viên Dân chủ Josh Shapiro đánh bại Doug Mastriano, một người không công nhận kết quả bầu cử năm 2020, để trở thành tân thống đốc. Maura Healey lấy lại Massachusetts cho đảng Dân chủ và Kathy Hochul tiếp tục làm thống đốc New York. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/11/2022”

Thế giới hôm nay: 09/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Người Mỹ bắt đầu đi bỏ phiếu để quyết định hàng trăm ghế ở Thượng viện và Hạ viện, với hầu hết kết quả sẽ được công bố vào tối thứ Ba. Cũng như năm 2020, Joe Biden và Donald Trump tiếp tục công kích lẫn nhau cho đến thời điểm cuối cùng. Ông Biden cảnh báo cử tri rằng một chiến thắng của đảng Cộng hòa (như được mong đợi) sẽ làm suy yếu các thể chế dân chủ của đất nước. Ở phía bên kia, ông Trump hứa đưa ra một thông báo lớn vào ngày 15 tháng 11, có lẽ là tuyên bố ra tranh cử trong năm 2024.

Một nhóm chuyên gia do Liên Hợp Quốc thành lập đã nói với các đại biểu dự COP27 là phải có quy định chặt chẽ hơn để ngăn các công ty thiếu trung thực về cam kết khí hậu của mình. Tổng thư ký LHQ António Guterres đã chỉ trích “sự gian dối” của các công ty nhiên liệu hóa thạch khi cam kết giảm lượng khí thải nhưng lại lợi dụng các lỗ hổng như “bù trừ carbon” (carbon offsetting) để tiếp tục đầu tư vào sản xuất dầu, than và khí đốt mới. Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/11/2022”

Thế giới hôm nay: 08/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cam kết trước các đại biểu tham dự hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP27 của Liên Hợp Quốc rằng cuộc chiến ở Ukraine (và cuộc khủng hoảng năng lượng phát sinh) sẽ không khiến nước ông quay đầu với các cam kết khí hậu. Phát biểu từ Ai Cập, ông Macron cũng nói lòng tin giữa các nước giàu và các nước nghèo đang bị xói mòn và kêu gọi “đoàn kết tài chính.”

Chính phủ Hy Lạp tuyên bố sẽ cấm bán phần mềm gián điệp, sau khi một tờ báo đưa tin các bộ trưởng và doanh nhân đã bị nhà nước theo dõi bằng phần mềm có mã độc trên điện thoại cá nhân. Phát ngôn viên chính phủ cho biết tờ Documento đưa tin như vậy là “vô căn cứ” và phủ nhận việc mua phần mềm gián điệp. Hiện các quan chức từ Nghị viện châu Âu đang điều tra xem liệu đảng cầm quyền của Hy Lạp có theo dõi bất hợp pháp các chính trị gia và một nhà báo hay không. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/11/2022”

Thế giới hôm nay: 07/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP27 của Liên Hợp Quốc đã khai mạc tại Ai Cập với việc các đại biểu nhất trí bàn về vấn đề bồi thường cho các thiệt hại biến đổi khí hậu mà các nước nghèo phải chịu đựng. Đây là lần đầu tiên chủ đề gây tranh cãi này được chính thức đưa vào chương trình nghị sự của COP. Các nước giàu, những thủ phạm chính phát thải ra khí nhà kính, trước đây luôn lảng tránh vấn đề này.

Truyền thông nhà nước Iran đưa tin gần 230 nghị sĩ quốc hội đã ký một tuyên bố yêu cầu cơ quan tư pháp của nước này “xử lý dứt khoát” bất kỳ ai biểu tình chống chế độ. Tình trạng bất ổn tiếp tục diễn ra tại nhiều thành phố Iran hôm Chủ nhật, với các nhà hoạt động nói lực lượng an ninh đã nổ súng vào đám đông ở Marivan thuộc tỉnh Kurdistan, ngay sau đám tang của Nasrin Ghaderi, một người biểu tình thiệt mạng hôm thứ Bảy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/11/2022”

Thế giới hôm nay: 04/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Israel Yair Lapid đã nhận thua trước Binyamin Netanyahu, qua đó dọn đường cho ông Netanyahu trở lại ghế thủ tướng. Liên minh tôn giáo và cánh hữu của ông Netanyahu thắng 64 trên 120 ghế trong quốc hội, trong khi khối của ông Lapid có 51 ghế. Phần còn lại thuộc về một đảng Ả Rập trung lập. Để thành lập chính phủ, ông Netanyahu sẽ cần sự hỗ trợ của đảng cực hữu của Itamar Ben-Gvir, vốn trước đây thường bị xa lánh.

Các ngoại trưởng G7 đã đến Đức để thảo luận về việc viện trợ giúp Ukraine vượt qua mùa đông, nhất là khi Nga ồ ạt tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của nước này. Vào thứ Năm nhà máy hạt nhân Zaporizhia đã bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia. Còn trên mặt trận, hiện có tin đồn Nga đang rút khỏi Kherson về bờ đông sông Dnieper. Song Ukraine cho rằng đây là một cái bẫy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/11/2022”

Thế giới hôm nay: 03/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đúng như dự đoán, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã tăng 0,75 điểm phần trăm lãi suất cơ bản, qua đó đưa lãi suất liên bang lên phạm vi 3,75-4,0%. Chủ tịch Fed Jerome Powell cảnh báo còn “quá sớm” để nói về việc dừng tăng lãi suất, và nói thêm là lãi suất cuối cùng sẽ “cao hơn dự kiến ​​trước đây.” Fed đang ở trong một cuộc chiến dai dẳng với lạm phát, hiện ở quanh mức 8%.

Nga thông báo quay lại thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc từ các cảng của Ukraine trên Biển Đen. Hãng thông tấn nhà nước Nga Tass nói chính phủ nước này đã nhận được “văn bản bảo đảm” Ukraine sẽ không dùng hành lang ngũ cốc để tấn công quân sự vào Nga. Điện Kremlin đình chỉ thỏa thuận này từ thứ Bảy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 03/11/2022”

Thế giới hôm nay: 02/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong tuyên bố công khai đầu tiên kể từ khi kết quả bầu cử tổng thống Brazil được công bố, Jair Bolsonaro không đề cập đến thất bại của ông trước Luiz Inácio Lula da Silva, dù sau đó một phụ tá cho biết ông sẽ tuân thủ quy trình chuyển giao quyền lực. Ông Bolsonaro nói những người biểu tình ủng hộ ông muốn bày tỏ phản đối “sự bất công” của cuộc bỏ phiếu. Song ông không đưa ra cáo buộc có gian lận cử tri và đã kêu gọi người ủng hộ ông không “xâm phạm tài sản.”

Nga đẩy mạnh “cuộc di tản” khỏi miền nam Ukraine. Vladimir Saldo, nhà lãnh đạo do Nga đưa lên ở vùng Kherson, đã yêu cầu 70.000 người sống trong phạm vi 15 km từ bờ đông sông Dnepr đi lánh nạn. Chính phủ Ukraine nói cuộc di tản chẳng qua chỉ là biện pháp bắt buộc di cư trên quy mô lớn của Nga. Nga cáo buộc Ukraine đang lên kế hoạch phá đập để làm ngập lụt các khu vực của Kherson. Trong khi đó, tên lửa Nga tiếp tục dội xuống Ukraine, khiến ít nhất một dân thường thiệt mạng ở thành phố Mykolaiv miền nam. Continue reading “Thế giới hôm nay: 02/11/2022”

Thế giới hôm nay: 01/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Luiz Inácio Lula da Silva đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống đầy gay cấn của Brazil với 50,9% số phiếu. Là một cựu tổng thống, ông Lula đánh bại tổng thống cánh hữu đương nhiệm Jair Bolsonaro và sẽ tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1 năm sau. Đây là màn trở lại đầy ngoạn mục của ông, người vốn bị bỏ tù vì tội tham nhũng vào năm 2018. Căng thẳng lên cao vào hôm Chủ nhật khi những người ủng hộ Lula cáo buộc cảnh sát liên bang dựng rào cản để ngăn cử tri đi bầu ở một số khu vực bầu cử. Ông Bolsonaro vẫn chưa nhận thua.

Đa số thẩm phán của Tòa Tối cao Hoa Kỳ tỏ ra hoài nghi về việc các trường đại học Mỹ dùng chủng tộc như một yếu tố trong quyết định tuyển sinh. Nguyên đơn của hai vụ kiện liên quan đến vấn đề này nói các quy định trên phân biệt đối xử người Mỹ gốc Á. Dù luôn bảo vệ tính hợp pháp của chúng, gần đây Tòa Tối cao đã cho thấy có thể sẽ loại bỏ tiền lệ hàng thập niên này. Phán quyết sẽ có vào tháng 6. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/11/2022”

Thế giới hôm nay: 28/10/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Kinh tế Mỹ tăng trưởng 2,6% trong quý ba, đạt tốc độ theo năm cao nhất kể từ năm ngoái. Nhưng nguyên nhân chủ yếu do nhập khẩu giảm và xuất khẩu tăng mạnh; trong khi nhu cầu trong nước chỉ tăng 0,5%. Chi tiêu tiêu dùng đã giảm tốc, còn lãi suất trung bình cho thế chấp kỳ hạn 30 năm tăng lên 7,08%, lần đầu tiên sau 20 năm. Việc Fed tăng lãi suất đang khiến thị trường nhà đất hạ nhiệt.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố “sự thống trị của phương Tây đối với các vấn đề thế giới sắp kết thúc” trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Thảo luận Valdai, một diễn đàn ở Moscow. Trong khi đó, Nhà Trắng cảnh báo bất kỳ cuộc tấn công nào vào các vệ tinh của Mỹ sẽ bị trả đũa, sau khi một quan chức cấp cao của Nga gọi chúng là các mục tiêu “hợp pháp” nếu chúng liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/10/2022”

Thế giới hôm nay: 27/10/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các nước đang không thể đáp ứng được các cam kết khí hậu của mình, theo báo cáo được công bố hôm thứ Tư trước thềm hội nghị thượng đỉnh COP27 của Liên Hợp Quốc tại Ai Cập vào tháng 11. Cơ quan khí hậu của LHQ cho biết chỉ 24 trên 193 quốc gia tăng mục tiêu chống biến đổi khí hậu trong năm nay dù tất cả đều đã hứa trước đó. Nếu các quốc gia đều thực hiện tốt cam kết hiện tại, thế giới vào năm 2100 sẽ ấm hơn khoảng 2,5°C so với mức tiền công nghiệp. Trong khi đó, tạp chí y khoa Lancet cho thấy biến đổi khí hậu sẽ dẫn đến nguy cơ sức khỏe cao hơn vì làm gia tăng nạn đói, các bệnh liên quan đến nắng nóng và bệnh truyền nhiễm. Các trường hợp tử vong do nắng nóng ở người trên 65 tuổi đã tăng 2/3 trong 20 năm qua.

Chính phủ mới của Anh hoãn công bố dự thảo ngân sách — một dự thảo sẽ phải tiết kiệm ít nhất 40 tỷ bảng Anh (46 tỷ đô la) — cho đến ngày 17 tháng 11. Trong khi đó, người đứng đầu Văn phòng Quản lý Nợ Robert Stheeman đã nói trước nghị viện rằng nguyên nhân dẫn đến tình trạng hỗn loạn trên thị trường trái phiếu vừa qua “không có gì nghi ngờ” là do yếu tố trong nước – chứ không phải chấn động toàn cầu như lời một số bộ trưởng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/10/2022”