Thế giới hôm nay: 28/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Vào tối Chủ nhật, cảnh sát Thượng Hải đã đụng độ với những người biểu tình phản đối các biện pháp chống dịch covid hà khắc của Trung Quốc. Biểu tình lẻ tẻ đã lan rộng khắp đất nước, bao gồm ở Bắc Kinh và Vũ Hán, để yêu cầu chấm dứt phong tỏa khắc nghiệt; một số người thậm chí hô khẩu hiệu đả đảo chủ tịch Tập Cận Bình. Vụ hỏa hoạn khiến mười người thiệt mạng ở Urumqi, thủ phủ tỉnh Tân Cương, càng làm gia tăng sự tức giận của người dân. Người biểu tình ở đó nói các hạn chế covid đã làm chậm chân các lực lượng phản ứng nhanh.

Thủ đô Kyiv của Ukraine đối mặt tuyết rơi và nhiệt độ đóng băng trong bối cảnh hàng triệu người bị thiếu điện, nước và nhiệt. Hiện tên lửa Nga đã phá hủy phần lớn cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Trong khi đó, người đứng đầu công ty năng lượng hạt nhân của nhà nước Ukraine nói có dấu hiệu cho thấy quân Nga đang chuẩn bị rời khỏi nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia mà họ chiếm giữ từ tháng 3. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/11/2022”

Thế giới hôm nay: 24/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đòn tấn công liên tiếp của Nga vào cơ sở hạ tầng Ukraine đã gây ra mất điện trên diện rộng và buộc các quan chức phải ngắt ba nhà máy điện hạt nhân khỏi lưới điện quốc gia như một biện pháp phòng ngừa. Theo thị trưởng Lviv, thành phố này đang “không có ánh sáng” và bị “gián đoạn” nguồn cung cấp nước. Tên lửa cũng đã giết chết ba người ở thủ đô Kiev. Ngoài ra Moldova, nước nằm giáp Ukraine về phía Tây, cũng bị mất điện trên hơn một nửa đất nước, theo chính phủ nước này.

Tòa Tối cao Anh quyết định quốc hội Scotland không có quyền thông qua luật kêu gọi trưng cầu dân ý về độc lập mà chưa có sự chấp thuận của chính phủ Anh. Lập luận của thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon là kết quả trưng cầu dân ý năm 2014, trong đó người Scotland từ chối độc lập, đã lỗi thời. Nhưng chính phủ Anh ở Westminster không muốn tổ chức trưng cầu dân ý. Bà Sturgeon tweet rằng một đạo luật như vậy “tạo cơ sở” cho độc lập. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/11/2022”

Thế giới hôm nay: 23/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổ chức Y tế Thế giới nói Ukraine đứng trước một “cuộc khủng hoảng năng lượng tàn khốc” trong mùa đông, đặt ra thử thách nghiêm trọng cho hệ thống y tế của một đất nước vốn đã thiếu nhiên liệu, điện và nước. Khoảng 10 triệu người, tức một phần tư dân số, bị mất điện vì các đợt không kích của Nga đã lấy đi một nửa công suất phát điện của Ukraine. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã yêu cầu người Ukraine tiết kiệm năng lượng, và dự kiến cắt điện ​​​​cho đến tháng 3. Khi nhiệt độ mùa đông ở Ukraine xuống dưới -20°C (-4°F), chính quyền địa phương nói với người dân ở Kherson, một thành phố mới được giải phóng, rằng họ có thể sẽ được sơ tán đến các khu vực khác.

Ủy ban châu Âu đề xuất áp giá trần đối với khí đốt tự nhiên được bán ở EU. Ở mức 275 euro (283 đô la) mỗi megawatt giờ cho các hợp đồng trước một tháng trên sàn giao dịch tiêu chuẩn, sẽ giúp ngăn giá tăng cao. Các bộ trưởng năng lượng EU sẽ thảo luận về đề xuất này vào thứ Năm. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/11/2022”

Thế giới hôm nay: 22/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bob Iger quay lại làm CEO của Disney chưa đầy một năm sau khi rời công ty. Iger, từng điều hành Disney từ năm 2005 đến 2020, sẽ thay thế Bob Chapek, người chỉ trụ được chưa đầy ba năm. Giá cổ phiếu của Disney giảm mạnh trong năm nay khi các nhà đầu tư lo ngại về bước lấn sân tốn kém của công ty vào mảng phát trực tuyến. Được biết quý vừa qua mảng này đã khiến công ty lỗ 1,5 tỷ đô. Trong nhiệm kỳ trước, ông Iger được ghi nhận là người đã đưa Disney trở thành một trong những gã khổng lồ nội dung-và-công nghệ đáng gờm nhất trên thế giới.

Bắc Kinh yêu cầu 3,5 triệu cư dân của quận đông dân nhất ở nhà từ thứ Hai nhằm ngăn bùng dịch covid-19. Thủ đô của Trung Quốc báo cáo gần 1.000 ca nhiễm mới vào thứ Hai, một ngày sau khi lần đầu tiên ghi nhận có tử vong kể từ tháng 5. Một số nơi ở thành phố Quảng Châu phía nam cũng bị phong tỏa. Chính phủ gần đây đã nới lỏng một số quy định kiểm dịch covid. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/11/2022”

Thế giới hôm nay: 21/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA cho biết nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia của Ukraine đã bị pháo kích vào thứ Bảy và Chủ nhật, đồng thời cảnh báo các cuộc tấn công như vậy sẽ gây ra thảm họa hạt nhân. Nhà máy này nằm trong lãnh thổ do Nga kiểm soát, và hai bên đã đổ lỗi cho nhau. Rafael Grossi, người đứng đầu IAEA, cảnh báo “bất cứ ai đứng sau việc này” rằng “các anh đang đùa với lửa.”

Bộ Quốc phòng Trung Quốc thông báo sẵn sàng gặp Mỹ tại hội nghị thượng đỉnh về an ninh khu vực ở Campuchia trong tuần này. Cuộc gặp giữa bộ trưởng quốc phòng Mỹ Austin Lloyd và người đồng cấp của ông, Nguỵ Phượng Hoà, sẽ là cuộc đàm phán quân sự cấp cao đầu tiên kể từ khi Trung Quốc dừng các kênh liên lạc quân sự để phản đối chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi hồi tháng 8. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/11/2022”

Thế giới hôm nay: 18/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ trưởng tài chính Anh Jeremy Hunt công bố dự thảo ngân sách đến năm 2027-28 trị giá 62 tỷ bảng Anh (73 tỷ USD), tức 2,1% GDP, trong đó bao gồm các gói cắt giảm chi tiêu và tăng thuế. Ông kỳ vọng nó sẽ giúp khôi phục uy tín tài chính của Anh vốn bị người tiền nhiệm của ông làm cho sụp đổ bằng chương trình giảm thuế vô căn cứ. Nằm trong dự thảo là việc đóng băng các ngưỡng thuế đối với thuế thu nhập, bảo hiểm quốc gia và thuế thừa kế, đồng nghĩa người nộp thuế sẽ phải đóng cao hơn nếu được tăng lương. Lương hưu, phúc lợi và tín dụng thuế quốc gia sẽ tăng 10,1%, bằng với tỷ lệ lạm phát của tháng 9. Ngân sách của hầu hết các cơ quan chính phủ sẽ tăng chậm hơn lạm phát.

Nancy Pelosi từ chức vai trò lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ, vị trí mà bà đã giữ từ năm 2003. Bà Pelosi, người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo một trong hai đảng lớn ở Quốc hội Mỹ, sẽ tiếp tục là nghị sĩ đại diện cho California. Trước đó, phe Cộng hòa đã giành lại quyền kiểm soát Hạ viện, qua đó đẩy người thay thế bà Pelosi xuống vị trí lãnh đạo thiểu số. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/11/2022”

Thế giới hôm nay: 16/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngầm chỉ trích Nga khi mở đầu bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia với cụm từ “[thưa] các nhà lãnh đạo G19.” Trong bài phát biểu qua video, ông Zelensky đã kêu gọi “kết thúc trong công lý” cuộc “xâm lược” của Nga đối với nước ông. Hội nghị đang xem xét một bản dự thảo nghị quyết, trong đó nêu rõ “hầu hết các thành viên lên án mạnh mẽ” cuộc chiến ở Ukraine. Nga nói việc “chính trị hóa” hội nghị là không công bằng.

Tên lửa tầm xa của Nga dồn dập đánh xuống Ukraine, vào cả thủ đô Kiev và gây thiệt hại cho các cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng. Thị trưởng thành phố Vitali Klitschko cho biết ít nhất một nửa thành phố đã bị mất điện. Trong một diễn biến khác, quân đội Nga đã rút khỏi các thị trấn ở bờ đông sông Dnepr, đối diện thành phố Kherson, thủ phủ tỉnh phía nam mà họ đã từ bỏ vào tuần trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/11/2022”

Thế giới hôm nay: 15/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Joe Biden nói Mỹ sẽ “cạnh tranh quyết liệt” với Trung Quốc nhưng bác bỏ khái niệm “Chiến tranh Lạnh mới.” Ông đưa ra tuyên bố trên ngay sau cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình ở Bali trước thềm thượng đỉnh G20 ở Indonesia. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, trong cuộc gặp ông Tập đã cảnh báo ông Biden không vượt “lằn ranh đỏ” trong vấn đề Đài Loan.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến thăm thành phố Kherson và phát biểu trước đám đông tại quảng trường thành phố. Ông Zelensky nói Ukraine “sẵn sàng cho hòa bình.” Trước đó, ông cho biết các nhà điều tra đã ghi nhận hơn 400 tội ác chiến tranh do quân đội Nga gây ra xung quanh Kherson. Ukraine cũng cáo buộc Nga đặt mìn xung quanh các cơ sở hạ tầng quan trọng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/11/2022”

Thế giới hôm nay: 14/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đảng Dân chủ Mỹ giữ quyền kiểm soát Thượng viện sau khi Catherine Cortez Masto giữ ghế ở Nevada. Như vậy phe Dân chủ có 50 ghế ở thượng viện, trong khi cuộc đua ở bang Georgia sẽ bỏ phiếu vòng hai vào tháng tới. Bà Cortez Mastro đánh bại Adam Laxalt, một đảng viên Cộng hòa được Donald Trump hậu thuẫn, tiếp tục cho thấy một kỳ bầu cử khó khăn của các ứng viên do cựu tổng thống đưa lên.

Trước đó ở bang Arizona, thượng nghị sĩ Dân chủ Mark Kelly đã đánh bại Blake Masters, một người cũng do Trump ủng hộ. Song ở Hạ viện, đảng Cộng hòa vẫn có khả năng thắng cao hơn, dù với cách biệt nhỏ hơn dự đoán ban đầu. Với tốc độ kiểm phiếu như hiện tại, sẽ phải mất vài ngày nữa mới có kết quả đầy đủ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/11/2022”

Tại sao giới doanh nhân Trung Quốc hoang mang sau Đại hội Đảng?

Nguồn: Li Yuan, “China’s Business Elite See the Country That Let Them Thrive Slipping Away.” The New York Times, 07/11/2022.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Vốn lâu nay xa lánh chính trị, tầng lớp doanh nhân Trung Quốc đang ngày càng lo lắng liệu họ có còn chỗ đứng trong hệ thống độc nhân trị của Tập Cận Bình hay không.

Nhiều thập niên qua, giới doanh nhân Trung Quốc về căn bản đã ký một hợp đồng bất thành văn với Đảng Cộng sản: để chúng tôi kiếm tiền và chúng tôi sẽ không quan tâm các vị dùng quyền lực của mình ra sao.

Như hầu hết người dân Trung Quốc, họ tin vào quan điểm của đảng rằng chế độ độc đảng mang đến một nền quản trị hiệu quả. Continue reading “Tại sao giới doanh nhân Trung Quốc hoang mang sau Đại hội Đảng?”

Thế giới hôm nay: 10/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Kết quả cho đến nay của cuộc bầu cử giữa kỳ của Mỹ cho thấy đảng Dân chủ có nhiều cơ hội kiểm soát Thượng viện. Trong đó, cuộc đua sít sao ở Georgia sẽ phải tổ chức vòng hai vào tháng 12. Nếu muốn đạt đa số, đảng Cộng hòa cần giành được bốn trên năm ghế chưa có kết quả. Còn ở Hạ viện, dù quyền kiểm soát sẽ chuyển từ đảng Dân chủ sang Cộng hòa, kết quả cho thấy không có bất kỳ “làn sóng đỏ” nào như nhiều người dự đoán.

Bên cạnh đó là các cuộc đua thống đốc. Ở Florida, Ron DeSantis của đảng Cộng hòa (một người có thể sẽ trở thành đối thủ của ông Trump vào năm 2024) dễ dàng thắng nhiệm kỳ thứ hai. Đương kim thống đốc Greg Abbott của Texas đánh bại ứng viên Dân chủ Beto O’Rourke, trong khi Brian Kemp, thống đốc Cộng hòa của Georgia, đánh bại Stacey Abrams, một ngôi sao của phe Dân chủ. Còn ở Pennsylvania, ứng viên Dân chủ Josh Shapiro đánh bại Doug Mastriano, một người không công nhận kết quả bầu cử năm 2020, để trở thành tân thống đốc. Maura Healey lấy lại Massachusetts cho đảng Dân chủ và Kathy Hochul tiếp tục làm thống đốc New York. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/11/2022”

Thế giới hôm nay: 09/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Người Mỹ bắt đầu đi bỏ phiếu để quyết định hàng trăm ghế ở Thượng viện và Hạ viện, với hầu hết kết quả sẽ được công bố vào tối thứ Ba. Cũng như năm 2020, Joe Biden và Donald Trump tiếp tục công kích lẫn nhau cho đến thời điểm cuối cùng. Ông Biden cảnh báo cử tri rằng một chiến thắng của đảng Cộng hòa (như được mong đợi) sẽ làm suy yếu các thể chế dân chủ của đất nước. Ở phía bên kia, ông Trump hứa đưa ra một thông báo lớn vào ngày 15 tháng 11, có lẽ là tuyên bố ra tranh cử trong năm 2024.

Một nhóm chuyên gia do Liên Hợp Quốc thành lập đã nói với các đại biểu dự COP27 là phải có quy định chặt chẽ hơn để ngăn các công ty thiếu trung thực về cam kết khí hậu của mình. Tổng thư ký LHQ António Guterres đã chỉ trích “sự gian dối” của các công ty nhiên liệu hóa thạch khi cam kết giảm lượng khí thải nhưng lại lợi dụng các lỗ hổng như “bù trừ carbon” (carbon offsetting) để tiếp tục đầu tư vào sản xuất dầu, than và khí đốt mới. Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/11/2022”

Thế giới hôm nay: 08/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cam kết trước các đại biểu tham dự hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP27 của Liên Hợp Quốc rằng cuộc chiến ở Ukraine (và cuộc khủng hoảng năng lượng phát sinh) sẽ không khiến nước ông quay đầu với các cam kết khí hậu. Phát biểu từ Ai Cập, ông Macron cũng nói lòng tin giữa các nước giàu và các nước nghèo đang bị xói mòn và kêu gọi “đoàn kết tài chính.”

Chính phủ Hy Lạp tuyên bố sẽ cấm bán phần mềm gián điệp, sau khi một tờ báo đưa tin các bộ trưởng và doanh nhân đã bị nhà nước theo dõi bằng phần mềm có mã độc trên điện thoại cá nhân. Phát ngôn viên chính phủ cho biết tờ Documento đưa tin như vậy là “vô căn cứ” và phủ nhận việc mua phần mềm gián điệp. Hiện các quan chức từ Nghị viện châu Âu đang điều tra xem liệu đảng cầm quyền của Hy Lạp có theo dõi bất hợp pháp các chính trị gia và một nhà báo hay không. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/11/2022”

Thế giới hôm nay: 07/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP27 của Liên Hợp Quốc đã khai mạc tại Ai Cập với việc các đại biểu nhất trí bàn về vấn đề bồi thường cho các thiệt hại biến đổi khí hậu mà các nước nghèo phải chịu đựng. Đây là lần đầu tiên chủ đề gây tranh cãi này được chính thức đưa vào chương trình nghị sự của COP. Các nước giàu, những thủ phạm chính phát thải ra khí nhà kính, trước đây luôn lảng tránh vấn đề này.

Truyền thông nhà nước Iran đưa tin gần 230 nghị sĩ quốc hội đã ký một tuyên bố yêu cầu cơ quan tư pháp của nước này “xử lý dứt khoát” bất kỳ ai biểu tình chống chế độ. Tình trạng bất ổn tiếp tục diễn ra tại nhiều thành phố Iran hôm Chủ nhật, với các nhà hoạt động nói lực lượng an ninh đã nổ súng vào đám đông ở Marivan thuộc tỉnh Kurdistan, ngay sau đám tang của Nasrin Ghaderi, một người biểu tình thiệt mạng hôm thứ Bảy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/11/2022”

Thế giới hôm nay: 04/11/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Israel Yair Lapid đã nhận thua trước Binyamin Netanyahu, qua đó dọn đường cho ông Netanyahu trở lại ghế thủ tướng. Liên minh tôn giáo và cánh hữu của ông Netanyahu thắng 64 trên 120 ghế trong quốc hội, trong khi khối của ông Lapid có 51 ghế. Phần còn lại thuộc về một đảng Ả Rập trung lập. Để thành lập chính phủ, ông Netanyahu sẽ cần sự hỗ trợ của đảng cực hữu của Itamar Ben-Gvir, vốn trước đây thường bị xa lánh.

Các ngoại trưởng G7 đã đến Đức để thảo luận về việc viện trợ giúp Ukraine vượt qua mùa đông, nhất là khi Nga ồ ạt tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của nước này. Vào thứ Năm nhà máy hạt nhân Zaporizhia đã bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia. Còn trên mặt trận, hiện có tin đồn Nga đang rút khỏi Kherson về bờ đông sông Dnieper. Song Ukraine cho rằng đây là một cái bẫy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/11/2022”