Nguồn: Outnumbered Mexican army defeats French at Battle of Puebla, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1862, trong Chiến tranh Pháp-Mexico (1861-1867), đội quân Mexico bị áp đảo về số lượng đã đánh bại lực lượng xâm lược hùng mạnh của Pháp tại Puebla. Hành động rút lui của lính Pháp trong Trận Puebla đã tượng trưng cho một chiến thắng lớn về mặt tinh thần cho người dân Mexico, cho khả năng của đất nước này trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trước ngoại bang hùng mạnh.
Benito Juárez và Napoléon III
Năm 1861, Benito Juárez trở thành Tổng thống Mexico, một quốc gia đã sa sút tài chính và ông buộc phải tuyên bố vỡ nợ trước các chính phủ châu Âu. Để đáp trả, Pháp, Anh và Tây Ban Nha cho hải quân đến Veracruz để yêu cầu được bồi hoàn.
Anh và Tây Ban Nha sau khi đàm phán với Mexico đã đồng ý rút lui, nhưng Pháp, do Napoléon III cai trị, lại quyết định sử dụng cơ hội này để biến Mexico thành thuộc địa. Cuối năm 1861, một hạm đội tàu Pháp được vũ trang đầy đủ đã tiến vào Veracruz, mang theo một lượng lớn quân Pháp, khiến cho Tổng thống Juárez và chính phủ của ông phải rút lui.
Tin chắc rằng Pháp sẽ nhanh chóng chiến thắng ở Mexico, 6.000 lính Pháp dưới quyền Tướng Charles de Lorencez đã lên đường vào tháng 05/1862 để tấn công Puebla de Los Angeles. Từ căn cứ mới của mình ở phía bắc, Juárez đã tập hợp một lực lượng tàn quân gồm những người trung thành với mình và cử họ đến Puebla.
Zaragoza đánh bại quân xâm lược Pháp
Được chỉ huy bởi Tướng Ignacio Zaragoza, ước tính 2.000 đến 5.000 người Mexico đã tăng cường phòng thủ thị trấn và chuẩn bị đón đầu cuộc tấn công của lực lượng Pháp với vũ trang hùng mạnh. Ngày 05/05, hay Cinco de Mayo trong tiếng Tây Ban Nha, Lorencez đã tập hợp quân đội của mình và bắt đầu tấn công từ phía bắc Puebla. Trận chiến kéo dài từ sáng sớm đến chiều tối. Sau khi Lorencez nhận ra lính Pháp của mình đang thiệt mạng nhiều hơn người Mexico, ông ra lệnh cho toàn bộ đoàn quân của mình rút lui.
Trận Puebla và Cinco de Mayo
Dù không phải là một chiến thắng chiến lược lớn trong cuộc chiến tổng thể chống lại quân Pháp, nhưng chiến thắng của Zaragoza đã đem lại niềm tin phấn khởi cho phong trào kháng chiến của người Mexico, và sáu năm sau, Pháp đã rút lui. Cuối năm đó, Hoàng tử nước Áo, Ferdinand Maximilian, người được Napoléon đưa lên làm làm hoàng đế Mexico vào năm 1864, đã bị bắt và xử tử bằng súng.
Puebla de Los Angeles, địa điểm chiến thắng lịch sử của Zaragoza, sau được đổi tên thành Puebla de Zaragoza để vinh danh vị tướng. Ngày nay, người Mexico (và người Mỹ gốc Mexico) tổ chức lễ kỷ niệm Trận Puebla với tên gọi Cinco de Mayo, một ngày lễ chính thức ở bang Puebla.
