Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Theo thống kê của Đại học John Hopkins, hơn 2.800 người đã chết vì covid-19 ở Mỹ vào thứ Tư, con số hàng ngày cao nhất kể từ khi đại dịch bắt đầu. Lần đầu tiên số bệnh nhân mắc bệnh tại các bệnh viện vượt quá 100.000, giữa lúc các quan chức y tế cảnh báo hệ thống y tế của đất nước sẽ căng thẳng chưa từng có trong mùa đông này. Số ca nhập viện đã tăng hơn gấp đôi kể từ cuối tháng 10. California, Florida và Texas đều đã ghi nhận hơn 1 triệu ca kể từ đầu đại dịch. Thống đốc California Gavin Newsom cảnh báo lệnh ở nhà của bang có thể được gia hạn.
Brazil đã nhận được 1 triệu liều vắc-xin covid-19 thử nghiệm do Sinovac Biotech, một công ty Trung Quốc, phát triển. Lô này đến sau lô 120.000 liều trước đó hồi tháng 11. Thống đốc Sao Paulo João Doria cho biết Brazil sẽ có 40 triệu liều vào giữa tháng 1. Trong một diễn biến khác, Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận họ sẽ nhận được ít nhất 10 triệu liều vắc xin tương tự vào cuối tháng này.
Dữ liệu chỉ số quản lý mua hàng ở châu Âu cho thấy khu vực dịch vụ suy thoái ít hơn dự kiến ở phần lớn châu Âu sau khi các hạn chế chống coronavirus mới được áp đặt. Chỉ số hoạt động dịch vụ ở Anh giảm từ 51,4 trong tháng 10 xuống 47,6 vào tháng 11, nhưng không phải 45,8 như theo ước tính ban đầu. Dưới 50 cho thấy suy thoái. Hoạt động cũng giảm ít hơn dự kiến ở Pháp và Tây Ban Nha.
Cổ phiếu Boeing tăng sau khi nhà sản xuất máy bay kí đơn đặt hàng máy bay phản lực 737 Max đầu tiên kể từ khi dòng này bị cấm bay vào năm ngoái sau hai vụ tai nạn chết người. Một lỗ hổng thiết kế trong hệ thống chống chết máy của nó, được cho là nguyên nhân góp phần gây ra các vụ tai nạn khiến 346 người thiệt mạng, đã được thiết kế lại. Hãng hàng không giá rẻ Ryanair đã đặt đơn hàng trị giá vài tỷ đô la mua 75 chiếc.
Ít nhất chín người đã chết trong lũ quét ở Thái Lan. Các quan chức địa phương cho biết đây là thiên tai tồi tệ nhất trong 50 năm qua, ảnh hưởng tới khoảng 500.000 người. Gần 150.000 ha đất nông nghiệp bị ngập nước. Tình trạng khẩn cấp đã được ban bố tại tỉnh Nakhon Si Thammarat, miền nam đất nước. Sáu tỉnh khác vẫn còn đang ngập.
Hàng trăm cư dân của Quận Cam, California, đang phải sơ tán vì đám cháy rừng mất kiểm soát. Ngọn lửa “Bond Fire” đang cháy gần địa điểm xảy ra đám cháy Silverado, vốn khiến hàng chục nghìn người phải sơ tán hồi tháng 10. 34.000 người đã bị cắt điện để giảm thiểu rủi ro. Cháy rừng lớn sau tháng 11 là rất hiếm ở California, nhưng biến đổi khí hậu có thể kéo dài thời gian của mùa cháy.
Mitch McConnell, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ, cho biết đã có “chuyển động đúng hướng” xoay quanh gói cứu trợ covid-19. Đầu tuần này, một nhóm thượng nghị sĩ từ hai đảng đã công bố dự luật cứu trợ trị giá 908 tỷ đô la nhằm dung hòa gói 2 nghìn tỷ đô la do đảng Dân chủ thông qua tại Hạ viện và gói 500 tỷ đô la của đảng Cộng hòa. Ông McConnell không tán thành kế hoạch của nhóm nghị sĩ này; ông đã đưa ra một đề xuất kích thích nhỏ hơn.
TIÊU ĐIỂM
Dữ liệu việc làm hàng tháng của Mỹ
Hôm nay chứng kiến việc phát hành dữ liệu kinh tế được theo dõi sát sao nhất: báo cáo việc làm hàng tháng của Hoa Kỳ. Kể từ tháng 4, khi phong tỏa ở mức nghiêm trọng nhất và tỷ lệ thất nghiệp đạt gần 15%, trung bình Mỹ đã tạo thêm 2 triệu việc làm mỗi tháng, mặc dù hàng triệu người vẫn không có việc làm. Nếu so sánh, báo cáo mới nhất có thể là một sự thất vọng. Một số nhà kinh tế thậm chí còn dự đoán việc làm giảm.
Song dù là con số nào, báo cáo cũng sẽ không thể hiện chính xác tình hình hiện tại vì các cuộc khảo sát đã được thực hiện cách đây vài tuần. Các dữ liệu gần đây hơn, về mọi thứ, từ đặt nhà hàng, khách sạn đến chi tiêu thời gian thực của người tiêu dùng, cho thấy nền kinh tế đang chậm lại một lần nữa, giữa lúc số ca tử vong hàng ngày do coronavirus đạt mức kỷ lục mới. Vắc-xin đang sắp có và mang theo những hứa hẹn về hoạt động kinh tế tích cực hơn. Nhưng cho đến khi ấy Mỹ sẽ phải đối mặt với một vài tháng khó khăn.
Kinh tế Ấn Độ quý ba vừa vui vừa buồn
Kinh tế Ấn Độ ra sao trong quý ba? Nó suy thoái 7,5% hay tăng 117%? Kỳ lạ thay, cả hai câu trả lời này đều đúng. GDP Ấn Độ tăng mạnh trở lại sau phong tỏa mùa xuân, đạt hơn 21% trong quý ba (tốc độ năm là 117%). Nhưng con số đó vẫn nhỏ hơn 7,5% so với cùng kỳ năm 2019. Do đó, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ sẽ hạn chế tăng lãi suất tại cuộc họp tuần này (kết thúc vào ngày hôm nay) mặc dù lạm phát cao hơn mức mục tiêu. Lãi suất chuẩn của Ấn Độ là 4%, một trong những mức cao nhất trong nhóm các nền kinh tế lớn của G20. Nhưng sau khi điều chỉnh theo lạm phát, lãi suất là -3,6%, thấp thứ hai trong G20.
TikTok có thể được gia hạn
Hôm nay TikTok lại hết thời hạn. Tổng thống Donald Trump vào tháng 8 đã ký một sắc lệnh hành pháp yêu cầu công ty mẹ ở Trung Quốc của nó, ByteDance, bán các hoạt động của TikTok ở Mỹ cho các nhà đầu tư địa phương, hoặc đối mặt lệnh cấm đối với ứng dụng video ngắn phổ biến này. Chính quyền ông viện dẫn những lo ngại an ninh quốc gia về việc chính phủ Trung Quốc sử dụng TikTok để theo dõi công dân Mỹ — một rủi ro mà ByteDance chối bỏ.
Thời hạn bán đầu tiên là 12 tháng 11. Hồi tháng 9, ByteDance đã ký một thỏa thuận bán hầu hết các hoạt động toàn cầu của TikTok cho Oracle và Walmart, hai công ty Mỹ. Nhưng ba công ty đã tranh cãi xem chính xác thì các đối tác Mỹ sẽ nhận được phần tài sản nào. Thời hạn đã được kéo dài đến ngày 27 tháng 11 và một lần nữa đến 4 tháng 12. Thương vụ sẽ sớm hoàn thành. Lựa chọn còn lại — một lệnh cấm — dường như không thể xảy ra. Các vụ kiện chống lại lệnh cấm cho đến nay đều thành công. Có thể lại thêm một lần gia hạn.
Venezuela bầu quốc hội
Bầu cử quốc hội sẽ được tổ chức tại Venezuela vào Chủ nhật. Nó sẽ là một việc đã rồi. Chế độ của Tổng thống Nicolás Maduro kiểm soát cơ quan bầu cử kiểm đếm phiếu bầu. Hầu hết các đảng đối lập hợp lệ đang tẩy chay quá trình này. Nhưng cuộc bỏ phiếu vẫn quan trọng. Đó là cơ hội cho ông Maduro giành quyền kiểm soát Quốc hội từ tay Juan Guaidó. Vị trí của lãnh đạo phe đối lập với tư cách người đứng đầu cơ quan lập pháp làm cơ sở cho tuyên bố tổng thống hợp pháp của ông [Guaidó], và rằng ông Maduro đã gian lận trên con đường lên nắm quyền.
Mỹ và 56 quốc gia khác ủng hộ ông Guaidó. Họ cho biết sẽ không đổi ý sau cuộc bầu cử, nhưng một số có thể sẽ đánh giá lại chính sách của họ nếu ông Guaidó mất chức. Hy vọng của phe đối lập là lượng cử tri đi bầu rất thấp như một hình thức phản đối. Nhưng các chiến thuật ép buộc của chế độ có thể sẽ đảm bảo nhiều người tham gia. Ngay cả những con số cử tri đi bầu cũng khó mà tin được.
Romania tổng tuyển cử
Cuộc bầu cử quốc hội gần đây nhất của Romania bốn năm trước đã không khép lại tốt đẹp cho đất nước này. Đảng Dân chủ Xã hội chiến thắng khi ấy đã dành phần lớn thời gian đương nhiệm để tấn công nền pháp quyền, trước khi chứng kiến lãnh đạo đảng bị bỏ tù vì lạm dụng chức vụ. Chính phủ cuối cùng đã bị lật đổ bởi một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Thay thế họ, một liên minh do Đảng Tự do Quốc gia lãnh đạo, đã phải vật lộn vì chỉ đạt thiểu số ở nghị viện. Tuy nhiên, cuộc bầu cử Chủ nhật này sẽ tạo cho họ một nền tảng ổn định hơn.
Mặc dù các cuộc thăm dò cho thấy kết quả sít sao, nhưng Đảng Tự do Quốc gia dự kiến sẽ tạo được liên minh đa số với một đảng trung hữu ôn hòa khác. Romania, quốc gia bị ảnh hưởng nặng bởi covid-19, đã áp đặt các biện pháp phong tỏa, dẫn đến tình cảm không hài lòng với chính quyền hiện tại, đặc biệt là các cử tri nông thôn. Nhưng điều này chắc chắn không đủ để đảo ngược cuộc bầu cử. Việc củng cố vị thế của Đảng Tự do Quốc gia sẽ giúp Romania tiếp tục con đường rời bỏ mô hình dân chủ phi tự do mà Hungary và Ba Lan đang theo đuổi.
