Nguồn: Impeachment trial of Andrew Johnson begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1868, lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ, phiên tòa luận tội một tổng thống được tiến hành tại Thượng viện. Bị Quốc hội do Đảng Cộng hòa chiếm đa số phản đối vì quan điểm về vấn đề Tái thiết miền Nam, Tổng thống Andrew Johnson bị cáo buộc đã vi phạm Đạo luật Nhiệm kỳ (Tenure of Office Act) gây tranh cãi, vốn được Quốc hội thông qua bất chấp sự phủ quyết của Tổng thống vào năm 1867.
Khi Nội chiến bùng nổ năm 1861, Johnson, một thượng nghị sĩ từ Tennessee, là thượng nghị sĩ duy nhất thuộc các bang ly khai nhưng vẫn trung thành với Liên minh miền Bắc. Sự nghiệp chính trị của Johnson được xây dựng trên cơ sở bảo vệ quyền lợi của những người miền Nam da trắng nghèo chống lại các tầng lớp địa chủ. Về quyết định phản đối việc ly khai, ông nói, “Tội nghiệp những người da đen; tôi chiến đấu chống lại những tên quý tộc phản bội, chủ nhân của họ.” Vì lòng trung thành của ông, Tổng thống Abraham Lincoln đã bổ nhiệm Johnson làm thống đốc quân sự của Tennessee vào năm 1862, và năm 1864, ông đắc cử phó tổng thống Mỹ.
Tuyên thệ nhậm chức tổng thống sau khi Lincoln bị ám sát vào tháng 04/1865, Johnson đã ban hành chính sách Tái thiết khoan dung cho miền Nam bị đánh bại, bao gồm: lệnh ân xá cho gần như là toàn bộ những thành viên cũ của Hợp bang, một chương trình nhanh chóng khôi phục địa vị tiểu bang cho các bang ly khai, và phê chuẩn thành lập các chính quyền địa phương miền Nam mới, vốn được phép thông qua các “bộ luật đen” nhằm duy trì chế độ nô lệ dù chỉ trên danh nghĩa. Quốc hội do Đảng Cộng hòa thống trị đã phản đối rất nhiều chương trình Tái thiết của Johnson và còn thông qua chương trình “Tái thiết Cấp tiến” (Radical Reconstruction) bằng cách liên tục hủy bỏ quyết định phủ quyết của tổng thống. Theo chương trình Tái thiết Cấp tiến, các chính quyền địa phương miền Nam nhường chỗ cho sự cai trị của quân đội liên bang, và nam giới người Mỹ gốc Phi ở miền Nam được trao quyền bầu cử theo hiến pháp.
Tháng 03/1867, nhằm tiếp tục làm suy yếu quyền lực của Johnson, Quốc hội đã thông qua Đạo luật Nhiệm kỳ bất chấp sự phủ quyết của ông. Đạo luật cấm tổng thống cách chức những người nắm giữ chức vụ liên bang, bao gồm cả các thành viên Nội các, những người đã được Thượng viện công nhận, nếu không có sự đồng ý của Thượng viện. Nó được thiết kế để bảo vệ cho các thành viên trong Nội các của Johnson như Bộ trưởng Chiến tranh Edwin M. Stanton, người được bổ nhiệm dưới thời chính quyền Lincoln và là đồng minh hàng đầu của cái gọi là Nhóm Cộng hòa Cấp tiến trong Quốc hội. Mùa thu năm 1867, Johnson đã cố gắng kiểm tra tính hợp hiến của đạo luật bằng cách thay thế Stanton bằng Tướng Ulysses S. Grant. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Mỹ từ chối ra phán quyết về vụ việc, và Grant đã phải trả lại ghế cho Stanton sau khi Thượng viện thông qua một biện pháp phản đối việc sa thải.
Ngày 21/02/1868, Johnson quyết định loại bỏ Stanton một lần và mãi mãi, sau đó bổ nhiệm Tướng Lorenzo Thomas, một cá nhân ít được Quốc hội ủng hộ hơn Grant, làm bộ trưởng chiến tranh. Stanton từ chối nhượng bộ, kiên quyết ở lỳ trong văn phòng của mình, và Hạ viện, nơi đã thảo luận về việc luận tội sau lần đầu tiên Johnson sa thải Stanton, đã bắt đầu các thủ tục luận tội chính thức chống lại tổng thống. Ngày 24/02, Hạ viện đã bỏ phiếu 11 điều khoản luận tội chống lại Johnson. Chín trong số này trích dẫn hành vi vi phạm Đạo luật Nhiệm kỳ của ông; trong khi một điều khoản nói về việc tổng thống phản đối Đạo luật Thẩm quyền Quân đội (Army Appropriations Act, 1867), được thiết kế để tước bỏ vị trí Tổng tư lệnh Quân đội Mỹ của tổng thống theo hiến định; và một điều khoản khác cáo buộc Johnson đã “làm ô nhục, chế giễu, thù hận, khinh thường, và sỉ nhục Quốc Hội Mỹ” thông qua một số bài phát biểu gây tranh cãi.
Ngày 13/03, theo các quy định tại Mục 3 Điều I của Hiến pháp Mỹ, phiên tòa luận tội Tổng thống Johnson bắt đầu tại Thượng viện. Chánh án Tối cao Pháp viện Salmon P. Chase chủ trì quá trình tố tụng, được mô tả như một vở kịch. Ngày 16/05, và một lần nữa vào ngày 26/05, Thượng viện đã bỏ phiếu về những cáo buộc chống lại tổng thống. Cả hai lần bỏ phiếu đều có kết quả 35 phiếu kết tội và 19 phiếu trắng án, với 7 đảng viên Cộng hòa ôn hòa cùng 12 đảng viên Dân chủ bỏ phiếu chống lại bản án luận tội chứa nhiều thiếu sót. Bởi cả hai lần bỏ phiều đều thiếu một phiếu – nhằm đạt 2/3 đa số cần thiết để kết tội Johnson, ông đã được tuyên không có tội và vẫn tại vị. Tuy nhiên, ông đã chủ động không tái tranh cử trong vai trò đại diện Đảng Dân chủ. Tháng 11, Ulysses S. Grant, người ủng hộ các chính sách Tái thiết Cấp tiến của Đảng Cộng hòa, được bầu làm tổng thống Mỹ.
Năm 1875, sau hai lần thất bại, Johnson đã thắng cử để trở lại Quốc hội với tư cách là thượng nghị sĩ đại diện bang Tennessee. Ông qua đời chưa đầy bốn tháng sau khi nhậm chức ở tuổi 66. Năm mươi mốt năm sau, Tối cao Pháp viện tuyên bố Đạo luật Nhiệm kỳ là vi hiến trong phán quyết vụ kiện Myers v. Nước Mỹ.
