Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Luiz Inácio Lula da Silva đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống đầy gay cấn của Brazil với 50,9% số phiếu. Là một cựu tổng thống, ông Lula đánh bại tổng thống cánh hữu đương nhiệm Jair Bolsonaro và sẽ tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1 năm sau. Đây là màn trở lại đầy ngoạn mục của ông, người vốn bị bỏ tù vì tội tham nhũng vào năm 2018. Căng thẳng lên cao vào hôm Chủ nhật khi những người ủng hộ Lula cáo buộc cảnh sát liên bang dựng rào cản để ngăn cử tri đi bầu ở một số khu vực bầu cử. Ông Bolsonaro vẫn chưa nhận thua.
Đa số thẩm phán của Tòa Tối cao Hoa Kỳ tỏ ra hoài nghi về việc các trường đại học Mỹ dùng chủng tộc như một yếu tố trong quyết định tuyển sinh. Nguyên đơn của hai vụ kiện liên quan đến vấn đề này nói các quy định trên phân biệt đối xử người Mỹ gốc Á. Dù luôn bảo vệ tính hợp pháp của chúng, gần đây Tòa Tối cao đã cho thấy có thể sẽ loại bỏ tiền lệ hàng thập niên này. Phán quyết sẽ có vào tháng 6.
Theo cơ quan thống kê Eurostat của EU, lạm phát năm ở khu vực đồng euro đã lập kỷ lục mới vào tháng 10, lên 10,7%. Nguyên nhân một phần đến từ giá năng lượng cao, vốn tăng 41.9% theo năm, so với 40.7% hồi tháng 9. Dữ liệu mới sẽ tạo áp lực tăng lãi suất lên Ngân hàng Trung ương châu Âu vào kỳ họp tháng 12. Mới tuần trước ECB đã tăng 0,75 điểm phần trăm lãi suất.
Giới chức Ukraine nói Nga đã tấn công tên lửa vào nước này, bao gồm cả thủ đô Kyiv, gây ra tình trạng mất điện và nước. Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba đăng trên Twitter rằng “các cơ sở hạ tầng quan trọng” đã bị tấn công đồng thời cáo buộc Nga nhắm vào dân thường. Trong một diễn biến khác, bộ quốc phòng Anh nói nhiều quân nhân dự bị mới được điều động của Nga được trang bị kém, với súng trường ở tình trạng “hầu như không sử dụng được.”
Các quan chức Ukraine cho biết 12 tàu chở ngũ cốc đã rời các cảng của nước này theo kế hoạch vào thứ 2. Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ cam kết thực thi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen, bất chấp việc Nga bỗng nhiên trở mặt vì cho rằng máy bay không người lái Ukraine tấn công tàu Nga. Quyết định rút khỏi thỏa thuận của Nga gây ra làn sóng phẫn nộ khắp phương Tây và làm dấy lên lo ngại về nạn đói toàn cầu.
Các nhà quảng cáo đã cảnh báo Elon Musk, chủ sở hữu mới của Twitter, không nên nới lỏng quy định kiểm duyệt nội dung. Liên minh Quốc tế về Truyền thông Trách nhiệm, một tổ chức của ngành quảng cáo, nói các doanh nghiệp xem việc nới lỏng quy định là “không thể chấp nhận được.” Trong khi đó, ông Musk dự kiến có kế hoạch tính phí người dùng có dấu tích màu xanh lam.
Xuất hiện các đoạn video cho thấy công nhân chạy trốn khỏi một nhà máy lắp ráp iPhone khổng lồ ở Trịnh Châu, miền trung Trung Quốc, sau khi cơ sở này bị phong tỏa để ngăn covid-19 bùng phát. Reuters đưa tin đợt phong tỏa này có thể khiến sản lượng điện thoại thông minh được sản xuất tại đây giảm 30% trong tháng 11. Cho tới nay không có dấu hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ từ bỏ chính sách zero-covid, bất chấp những thiệt hại cho nền kinh tế.
Con số trong ngày: 1,2 triệu tấn, là lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng đang chờ được giao ở các bờ biển châu Âu, tăng so với 140.000 tấn hồi tháng 8.
TIÊU ĐIỂM
Chiến thắng của Lula có hàm ý gì cho Brazil?
Luiz Inácio Lula da Silva sẽ một lần nữa lãnh đạo Brazil sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử khốc liệt nhất kể từ khi nước này dân chủ hóa vào năm 1989. Sau hai nhiệm kỳ từ năm 2003 đến năm 2010, ông Lula, người thuộc Đảng Công nhân cánh tả, đã đánh bại người đương nhiệm Jair Bolsonaro để quay lại làm tổng thống. Trong cuộc bầu cử hôm Chủ nhật vừa qua, ông Lula thắng 50,9% so với 49,1% số phiếu của ông Bolsanaro, với chênh lệch chỉ hơn 2 triệu phiếu bầu.
Sau một mùa tranh cử chìm trong bạo lực với nhiều tin tức giả, ông Lula giờ đây phải hàn gắn một đất nước đầy rạn nứt. “Tôi sẽ làm việc vì 215 triệu người Brazil, không chỉ cho những người đã bỏ phiếu cho tôi,” ông nói trong bài phát biểu chiến thắng. Nhưng ông Bolsonaro, người đã nhiều lần cáo buộc vô căn cứ về gian lận bầu cử, vẫn chưa nhận thua. Tùy thuộc vào phản ứng của ông, những người ủng hộ Bolsonaro có thể sẽ đem bạo lực xuống đường phố. Một trong những mục tiêu của Lula là tăng chi tiêu để xóa đói giảm nghèo. Nhưng các đồng minh của ông Bolsonaro trong quốc hội có thể sẽ cản trở kế hoạch của ông. Lần nắm quyền này khó khăn hơn nhiều cho Lula.
Israel lại tổng tuyển cử
Vào thứ Ba Israel sẽ tổ chức cuộc bầu cử quốc hội lần thứ năm chỉ trong vòng chưa đầy bốn năm. Cũng như những lần trước, trọng tâm của cuộc bầu cử này tiếp tục là câu hỏi liệu cựu thủ tướng Binyamin Netanyahu, người bị mất chức vì một loạt bê bối hồi năm 2021 và giờ đây là lãnh đạo phe đối lập, có nên quay lại nắm quyền. Người Israel chia rẽ về vấn đề này. Các đảng cánh hữu và tôn giáo ủng hộ ông Netanyahu được dự báo thắng 60 ghế trong nghị viện gồm 120 thành viên. Số còn lại sẽ thuộc về các đảng trung dung và cánh tả phản đối ông.
Trong mô hình đại diện theo tỷ lệ của Israel, chưa có đảng nào từng giành được đa số hoàn toàn tại quốc hội. Do đó khó có thể có một chính phủ ổn định. Nếu khối của ông Netanyahu giành được đa số, ông sẽ phải thỏa thuận với các đảng cực hữu. Còn nếu ông Netanyahu thất bại, thủ tướng đương nhiệm Yair Lapid sẽ bị mắc kẹt với một liên minh nhiều chia rẽ vốn đã sụp đổ chỉ sau một năm. Tiếp tục tiến hành các cuộc bầu cử mới là viễn cảnh không hề xa vời.
Nhiều công ty công nghệ Mỹ liên tiếp lỗ
Uber sẽ công bố kết quả kinh doanh quý vào thứ Ba. Dù là công ty chia sẻ xe lớn nhất trên thế giới, hãng dự kiến sẽ lại một lần nữa báo lỗ. Song Uber không phải trường hợp duy nhất. Sau khi tăng giá suốt nhiều năm, các cổ phiếu công nghệ Mỹ đang đồng loạt giảm. Chỉ số công nghệ NASDAQ Composite đã giảm gần 30% trong 12 tháng qua. Crunchbase, một nhà cung cấp dữ liệu, ước tính các công ty công nghệ đã giảm hơn 45.000 việc làm trong năm nay.
Các công ty ra đời sau bong bóng dotcom năm 2001 trông đặc biệt nhạy cảm. Chúng bao gồm các công ty vận chuyển (như Uber), công ty phát trực tuyến (như Netflix) và công ty bán quảng cáo (như Snap, kiếm tiền bằng quảng cáo mục tiêu), vốn đồng loạt chứng kiến giá cổ phiếu giảm sút. Dù đa dạng, các doanh nghiệp này đều mắc sai lầm như nhau, bao gồm định giá quá cao giá trị của người dùng và đánh giá thấp nguy cơ bị sao chép.
Liên đoàn Ả Rập họp thượng đỉnh, đối mặt nhiều vấn đề
“Xin lỗi, đã xảy ra lỗi,” theo dòng chữ trên trang web của Liên đoàn Ả Rập. Nhiều trong số 22 quốc gia thành viên của liên đoàn sẽ đồng ý. Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên trong ba năm qua của nhóm sẽ khai mạc vào thứ Ba tại Algiers, thủ đô của Algeria, bất chấp việc lãnh đạo của hầu hết các nước vùng Vịnh, Maroc và Syria (đã bị đình chỉ từ năm 2011) không tham dự. Thái tử Muhammad bin Salman của Ả Rập lấy lý do bị đau tai để cáo lui. Riêng Lebanon bị khuyết lãnh đạo sau khi tổng thống từ chức hôm 30 tháng 10.
Không như các tổ chức khu vực khác, Liên đoàn không có thị trường hoặc tiền tệ chung, và không có lực lượng gìn giữ hòa bình. Các thành viên cũng thường hay tranh cãi, trên hầu như mọi vấn đề từ Iran, Libya, tranh chấp Tây Sahara cho đến quan hệ với Israel và Palestine. Để giúp các bên tìm ra điểm chung, chủ tịch Liên đoàn Ahmed Aboul Gheit đã đề xuất tập trung vào an ninh lương thực và các vấn đề khác gây ra bởi cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Song trong khi nhiều nước sản xuất dầu của khối đang ăn mừng giá dầu tăng cao, các nước tiêu thụ phải đối mặt với lạm phát khó chịu. Liên đoàn Ả Rập đang chia rẽ hơn bao giờ hết.
