Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Giao tranh dữ dội tiếp diễn xung quanh Bakhmut, thành phố miền đông Ukraine bị Nga tấn công dữ dội trong gần 9 tháng qua. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết việc Ukraine chuẩn bị rút quân có thể chỉ đơn thuần nhằm sắp xếp lại đội hình chứ không phải một “thất bại.” Trước đó, Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu tập đoàn lính đánh thuê Wagner, đã cảnh báo việc thiếu đạn dược có thể khiến tiền tuyến Nga sụp đổ.
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn sẽ gặp chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy ở California, khả năng cao là vào tháng 4 tới. Ông McCarthy từng hứa đến thăm Đài Loan, nhưng giờ đây có vẻ miễn cưỡng nhằm tránh làm phật lòng Trung Quốc. Chuyến đi của người tiền nhiệm Nancy Pelosi vào tháng 8 năm 2022 đã khiến Trung Quốc lần đầu tiên bắn tên lửa trực tiếp qua không phận Đài Loan.
Svetlana Tikhanovskaya, lãnh đạo lưu vong của phe đối lập Belarus, đã nhận bản án 15 năm tù vì lãnh đạo cuộc biểu tình phản đối nhà độc tài Alexander Lukashenko sau khi ông này tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Bà Tikhanovskaya, người đã trốn sang Lithuania sau cuộc bầu cử, bị kết án vắng mặt với tội danh phản quốc và “âm mưu tiếm đoạt quyền lực.”
Ayatollah Ali Khamenei, lãnh đạo tối cao của Iran, gọi các vụ đầu độc nữ sinh gần đây là một “tội ác không thể tha thứ” và nói rằng, nếu được chứng minh, thủ phạm nên bị xử tử. Được biết, kể từ tháng 11 hàng trăm bé gái ở ít nhất 25 trên 31 tỉnh của Iran đã phải nhập viện. Các vụ đầu độc, có thể là nhằm tấn công vào giáo dục cho nữ giới, đã gây phẫn nộ ở một đất nước vốn còn chưa quên các cuộc biểu tình chống chế độ kéo dài nhiều tháng trước đây.
Cổ đông chính trước đây của Credit Suisse, Harris Associates, đã bán số cổ phần của họ tại ngân hàng Thụy Sĩ. Tại thời điểm tháng 8 năm ngoái, công ty đầu tư của Mỹ nắm khoảng 10% cổ phần trong Credit Suisse, nhưng đã dần thoái vốn khi ngân hàng này tiếp tục bị mất khách hàng và ghi nhận lỗ. Hồi tháng 2, Credit Suisse đã báo cáo khoản lỗ hàng năm lớn nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2008. Họ phản ứng bằng cách công bố kế hoạch đại tu lớn.
Kaja Kallas, thủ tướng Estonia và là người ủng hộ nhiệt thành của Ukraine, thắng đậm trong cuộc tổng tuyển cử ở nước này. Đảng Cải cách của bà thắng hơn 31% số phiếu, qua đó đánh bại EKRE, một đảng dân túy cực hữu muốn Estonia ngừng hỗ trợ Ukraine. Hơn một nửa số phiếu bầu đã được bỏ trực tuyến.
Hình ảnh đỉnh núi Matterhorn sẽ bị xóa khỏi bao bì Toblerone khi một số dây chuyền sản xuất loại kẹo sô cô la này được chuyển từ Thụy Sĩ sang Slovakia vào cuối năm. Được biết Thụy Sĩ cấm sử dụng biểu tượng quốc gia để quảng cáo các sản phẩm làm từ sữa không được sản xuất độc quyền trong nước. Mondelez, nhà sản xuất Toblerone, cho biết đỉnh Alpine sẽ được thay thế bằng hình ảnh một đỉnh núi bất kỳ.
Con số trong ngày: 400, là số lượng tàu mà hải quân Trung Quốc sẽ sở hữu cho tới năm 2025, lớn nhất thế giới.
TIÊU ĐIỂM
Bất cập dữ liệu xuất khẩu của Trung Quốc
Các thống kê kinh tế chính thức của Trung Quốc thường bị nghi ngờ là tâng bốc. Nhưng số liệu cán cân thanh toán của họ có thể đang đánh giá thấp quy mô bùng nổ xuất khẩu trong đại dịch. Năm ngoái, Trung Quốc công bố thặng dư tài khoản vãng lai đạt 2,3% GDP, cao nhất trong 14 năm. Tuy vậy dữ liệu hải quan của Trung Quốc lại cho thấy thặng dư thậm chí còn lớn hơn: hơn 3%, theo Adam Wolfe của hãng tư vấn Absolute Strategy Research.
Chính quyền Trung Quốc nói hai nguồn dữ liệu có cách tính khác nhau đối với một số giao dịch trong và ngoài các đặc khu thương mại. Nhưng ông Wolfe không nghĩ nó có thể dẫn đến khác biệt lớn như vậy.
Song con số chênh lệch trên có thể không ảnh hưởng nhiều. Nhờ nhu cầu toàn cầu yếu và nền kinh tế trong nước mạnh lên, thặng dư của Trung Quốc đang giảm dần. Số liệu hải quan công bố hôm thứ Ba dự kiến cho thấy xuất khẩu giảm trong hai tháng đầu năm so với một năm trước đó. Nếu vậy đây sẽ là lần giảm thứ tư liên tiếp.
Công nghiệp hydro xanh bắt đầu hình thành
Thứ ba này, công ty khởi nghiệp Sunfire của Đức sẽ khai trương dây chuyền sản xuất quy mô lớn đầu tiên ở châu Âu cho máy điện phân, loại thiết bị dùng điện để tách nước thành oxy và hydro, tại thành phố Solingen miền tây nước Đức. Hiện ngày càng có nhiều nhu cầu dùng hydro thay cho nhiên liệu hóa thạch, vì đây là một chất sạch có thể được tạo ra từ nhiều nguồn năng lượng sơ cấp khác nhau. Công nghiệp hóa các máy điện phân chạy bằng năng lượng tái tạo là chìa khóa để biến nền kinh tế hydro xanh này thành hiện thực.
Việc khai trương dây chuyền sản xuất của Sunfire cho thấy EU đang dẫn đầu lĩnh vực. Mục tiêu của họ là tăng sản lượng hydro xanh hàng năm từ gần như bằng không hiện nay lên 10 triệu tấn vào năm 2030. Nhưng các nước khác đang bắt kịp nhanh chóng. Nhờ Đạo luật Giảm Lạm phát, chính phủ Mỹ sẽ trợ cấp cho hydro xanh bằng các khoản tín dụng thuế với mức điều chỉnh lên tới 3 USD/kg, hứa hẹn giúp sản xuất tăng mạnh. Do đó sẽ không ngạc nhiên nếu Sunfire mở nhà máy tiếp theo ở bên kia bờ Đại Tây Dương.
Nam Phi suy thoái quý cuối năm
Số liệu GDP mới của Nam Phi vào thứ Ba dự kiến cho thấy nền kinh tế giảm khoảng 0,4% trong quý cuối năm 2022. Nếu thật vậy, thủ phạm sẽ là hai công ty nhà nước đang khủng hoảng vì tham nhũng và quản lý yếu kém. Eskom, công ty quản lý điện, đã phải cắt điện nhiều kỷ lục trong năm 2022. Còn Transnet, công ty vận chuyển hàng hóa, vận chuyển ít hàng hóa qua đường sắt hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ Thế chiến thứ hai.
Tác động kết hợp là làm giảm sản lượng tiềm năng của các mỏ, nhà máy và các doanh nghiệp khác. Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, người lên nắm quyền từ năm 2018 với lời hứa cải cách kinh tế, đã cam kết kiểm soát khủng hoảng. Cuộc cải tổ nội các vào thứ Hai có thể giúp đẩy các bộ trưởng kém năng lực đi, nhưng rõ ràng là chưa đủ để giúp Nam Phi thay đổi.
Thủ tướng Sunak vất vả đối phó với làn sóng người tị nạn vào Anh
Vào thứ ba, thủ tướng Anh Rishi Sunak sẽ công bố kế hoạch ngăn người di cư vượt Eo biển Manche trên những chiếc thuyền nhỏ. Số lượng người thực hiện hành trình đầy nguy hiểm này ngày càng tăng, đặc biệt là người đến từ Afghanistan và Iran, mang đến một vấn đề chính trị cực kì đau đầu cho chính phủ Sunak. Chỉ trong năm ngoái đã có tới 45.755 người đến Anh theo cách này, với nhiều người muốn xin tị nạn. Số liệu dự kiến tiếp tục tăng trong năm nay.
Ông Sunak có thể sẽ đề xuất luật không chấp nhận yêu cầu tị nạn từ những người di cư đến trên các con thuyền nhỏ. Thay vào đó, người yêu cầu tị nạn sẽ bị giam giữ và trục xuất. Nhưng cách tiếp cận này có hai vấn đề. Một là Anh không có khả năng nhốt hơn vài nghìn người di cư cùng một lúc. Hai là việc trục xuất họ đến các nước bị đánh giá không an toàn sẽ vi phạm luật pháp quốc tế. Trong khi đó kế hoạch gửi người xin tị nạn đến Rwanda, một quốc gia mà Anh coi là “an toàn” dù có chính phủ đàn áp, đang bị kẹt tại tòa án. Đây là vấn đề vô cùng nan giải cho ông Sunak.
