Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Trước cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện Mỹ hôm thứ Tư, tổng thống Joe Biden đã kêu gọi các đảng viên Cộng hòa tại Quốc hội thông qua gói ngân sách viện trợ quân sự cho Ukraine, cáo buộc họ đang mặc cả trên an ninh quốc gia.” Ông nói sẵn sàng thỏa hiệp đáng kể về chính sách biên giới; trong khi đảng Cộng hòa nói sẽ hạn chế tài trợ trừ khi phe Dân chủ đồng ý bổ sung các biện pháp trấn áp tình trạng di cư ở biên giới Mỹ-Mexico. Trước đó, chánh văn phòng của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố nếu Mỹ hoãn viện trợ, Ukraine có “nguy cơ lớn” sẽ thua trong cuộc chiến với Nga.
Liên Hợp Quốc cho biết hơn 600.000 người đang được kêu gọi sơ tán ở miền nam Gaza – nơi đã trở thành trọng tâm trong chiến dịch quân sự của Israel. Song không có nơi nào an toàn để chứa họ vì các nơi trú ẩn đều đã đầy. Lực lượng Phòng vệ Israel gọi hôm thứ Ba là “ngày căng thẳng nhất” khi họ đụng độ với Hamas ở một số khu vực, bao gồm thành phố Khan Younis ở phía nam.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gặp Muhammad bin Salman, thái tử Ả Rập Saudi, trong khuôn khổ chuyến công du nước ngoài hiếm hoi. Dầu mỏ và cuộc chiến ở Gaza nằm trong chương trình nghị sự. Trước đó, ông Putin đã gặp Muhammad bin Zayed, người cai trị Abu Dhabi và là tổng thống của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Vào thứ Năm, tổng thống Iran Ebrahim Raisi cũng sẽ đến thăm ông ở Moscow.
Kevin McCarthy, nghị sĩ đảng Cộng hòa và cựu chủ tịch Hạ viện Mỹ, cho biết sẽ rời ghế vào cuối tháng 12. Ông đưa ra thông báo từ chức chỉ hai tháng sau khi bị loại khỏi vị trí chủ tịch và chưa đầy một năm sau khi ông giành được nó. Việc ông từ chức, khoảng một năm trước khi nhiệm kỳ kết thúc, sẽ kích hoạt một cuộc bầu cử bổ sung.
Cựu thủ tướng Anh Boris Johnson đã xin lỗi về “nỗi đau và mất mát” trong đại dịch covid-19, đồng thời thừa nhận chính phủ ông đã mắc sai lầm trong chính sách chống dịch. Ông Jonhson đưa ra lời xin lỗi trên trong cuộc thẩm vấn của các nhà điều tra về covid-19 của Anh, vốn bắt đầu từ đầu năm nay. Cuộc điều tra sẽ thẩm vấn các nhân chứng cho đến năm 2026, và cho đến nay đã vạch trần những hỗn loạn trong chính phủ Johnson giai đoạn đại dịch.
Để hỗ trợ các thợ máy Thụy Điển trong cuộc tranh đấu đòi quyền lợi từ Tesla, một công đoàn lớn ở Na Uy thông báo sẽ chặn các chuyến hàng của Tesla đến Thụy Điển. Một công đoàn Đan Mạch cũng đã ra tuyên bố tương tự vào thứ Ba. Các nhóm công nhân bến tàu, thợ điện, người dọn dẹp và nhân viên bưu điện ở Thụy Điển đã ngừng phục vụ Tesla. Nhà sản xuất ô tô Mỹ từ chối quyền thương lượng tập thể.
Tạp chí Time đã vinh danh Taylor Swift, ngôi sao nhạc pop người Mỹ, là Nhân vật của năm, gọi cô là “người kể chuyện bậc thầy của thời kỳ hiện đại.” Swift đã có một năm bận rộn; khi chuyến lưu diễn “Eras” của cô mang về lợi nhuận cao nhất trong lịch sử. Cũng lọt vào danh sách rút gọn của giải thưởng, vốn được tổ chức từ những năm 1920, còn có Tập Cận Bình, Vladimir Putin và Barbie.
Con số trong ngày: 12,5%, là tỷ lệ người dân Tây Ban Nha trong độ tuổi 15-29 không đi làm hoặc đi học vào năm 2022, giảm so với mức 22,5% của năm 2013.
TIÊU ĐIỂM
Thượng đỉnh EU – Trung Quốc
Vào thứ Năm tại Bắc Kinh, các quan chức Trung Quốc và EU sẽ tổ chức thượng đỉnh trực tiếp lần đầu tiên kể từ năm 2019. Charles Michel, chủ tịch Hội đồng Châu Âu, và Ursula von der Leyen, người đứng đầu Ủy ban Châu Âu, dự kiến sẽ có một cuộc thảo luận “thẳng thắn” với chủ tịch Tập Cận Bình và các quan chức Trung Quốc khác. Những bất đồng giữa hai bên chủ yếu là về thương mại và địa chính trị.
EU đang điều tra xem liệu các khoản trợ cấp mà chính phủ Trung Quốc trả cho các nhà sản xuất xe điện có gây tổn hại cho các nhà sản xuất châu Âu hay không. Tiếp đó sẽ là trợ cấp cho các nhà sản xuất thép. Nhưng thay vì “tách rời” khỏi Trung Quốc bằng cách cắt đứt quan hệ thương mại, bà von der Leyen ủng hộ việc “giảm thiểu rủi ro” một cách thận trọng bằng cách thay Trung Quốc bằng các nhà cung cấp khác. Giới chức Trung Quốc cũng không muốn xảy ra chiến tranh thương mại vào thời điểm nền kinh tế đang chậm lại.
Người châu Âu khó chịu với việc Trung Quốc giúp đỡ Nga trong cuộc xâm lược Ukraine, và đã nói một cách mơ hồ về việc áp trừng phạt lên các công ty Trung Quốc đang tiếp tay cho cuộc chiến của Nga. Cuối cùng, cả hai bên sẽ tự hỏi, ít nhất là trong riêng tư, rằng mối quan hệ của họ sẽ ra sao nếu Donald Trump quay lại làm tổng thống Mỹ vào năm tới, và một lần nữa làm xáo trộn trật tự quốc tế.
Liệu đào tạo các mô hình AI có vi phạm bản quyền?
Vào thứ Năm, một tòa án ở San Francisco sẽ tổ chức điều trần để quyết định xem có nên bác bỏ vụ kiện bản quyền chống lại OpenAI, nhà sản xuất của ChatGPT, hay không. Sarah Silverman, một tác giả và diễn viên hài người Mỹ, đã thay mặt một số người khác đệ đơn kiện tập thể công ty này, với cáo buộc OpenAI vi phạm tác quyền của họ khi dùng các cuốn sách do họ viết, cùng nhiều tác phẩm khác, để huấn luyện các mô hình AI. OpenAI đã bác bỏ hầu hết các vụ việc.
Bà Silverman và các đồng nguyên đơn có một cuộc chiến khó khăn phía trước. Hồi tháng 11, một tòa án khác đã bác bỏ hầu hết một vụ kiện tương tự đối với Meta, chủ sở hữu Facebook. Nhưng tranh cãi về vấn đề bản quyền của AI vẫn chưa kết thúc. Thẩm phán trong vụ Meta không hề bác bỏ tuyên bố chính: rằng việc đào tạo mô hình bằng tác phẩm của bà Silverman là vi phạm bản quyền — và không phải là “sử dụng hợp pháp” như các công ty AI tuyên bố.
Thượng đỉnh Thổ Nhĩ Kỳ – Hy Lạp
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đến Athens hôm thứ Năm để hội đàm xây dựng lòng tin với thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis và chính phủ của ông. Bất chấp lịch sử đầy biến động của hai quốc gia, nhìn chung cuộc họp sẽ diễn ra trong tinh thần lạc quan một cách thận trọng.
Dù là đồng minh NATO, hai nước này vẫn có tranh chấp ở biển Aegean cũng như nguồn dầu khí bên dưới nó. Quan hệ song phương đặc biệt trở nên căng thẳng từ năm 2020 khi tàu khu trục của hải quân Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp vô tình va chạm trong vùng biển tranh chấp.
Một cuộc họp cấp cao của các bộ trưởng nội các hai nước dự kiến sẽ hoàn tất các thỏa thuận về ngăn chặn người di cư vượt biển Aegean, cũng như về du lịch và thương mại. Ông Erdogan và ông Mitsotakis sẽ tập trung vào các vấn đề phức tạp hơn – từ quyền khai thác khoáng sản dưới đáy biển đến tình trạng suy giảm của nhóm dân tộc thiểu số Thổ Nhĩ Kỳ ở Hy Lạp. Ông Erdogan đã nói đến việc hình thành mối quan hệ “đôi bên cùng có lợi” với Hy Lạp. Nhưng để đạt được điều đó sẽ phải đàm phán nhiều hơn nữa.
