Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Prabowo Subianto, cựu tướng 72 tuổi có một hồ sơ chính trị nhiều điều tiếng, đã tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Indonesia. Từ lâu được coi là ứng viên hàng đầu để kế nhiệm Joko Widodo, ông Prabowo vượt lên dẫn trước ngay khi những lá phiếu đầu tiên ở nền dân chủ lớn thứ ba thế giới được kiểm. Phát biểu tại một cuộc mít tinh ở Jakarta, ông hứa sẽ “bảo vệ” người dân Indonesia và lãnh đạo một chính phủ gồm những người “tốt nhất.” Các đối thủ của ông vẫn chưa thừa nhận thất bại.
Israel không kích Lebanon. Người phát ngôn của Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết quân đội đã tiến hành một “lượt không kích rộng khắp” ở Lebanon sau khi một tên lửa bắn từ nước này rơi xuống thành phố Safed ở miền bắc Israel, khiến một phụ nữ thiệt mạng và những người khác bị thương. Hizbullah, lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn có trụ sở ở miền nam Lebanon, được cho là chịu trách nhiệm về vụ tấn công nhưng chưa nhận trách nhiệm.
Nvidia đã vượt qua Alphabet để trở thành công ty lớn thứ ba của Mỹ theo vốn hóa thị trường, khi hai gã khổng lồ công nghệ đổi chỗ cho nhau trong phiên giao dịch thứ Tư. Cuộc soán ngôi xảy ra chỉ một ngày sau khi Nvidia đóng cửa với giá trị thị trường cao hơn cả Amazon. Là nhà sản xuất chip bán dẫn tiên tiến hàng đầu, Nvidia đang bay cao nhờ cuộc bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI).
Lạm phát năm của Anh vẫn ở mức 4% trong tháng 1, bất chấp dự đoán tăng của giới quan sát. Những số liệu này có thể tiếp thêm tự tin cho Ngân hàng Anh sớm hạ lãi suất để khắc phục tăng trưởng kinh tế yếu. GDP chỉ tăng 1,5% kể từ năm 2019. Lạm phát cơ bản, vốn không bao gồm các danh mục dễ biến động như thực phẩm và năng lượng, đã lên mức đỉnh 7,1% so với cùng kỳ vào tháng 5 năm ngoái.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã có chuyến thăm đầu tiên tới Ai Cập sau hơn một thập niên. Ông được chào đón bởi tổng thống Abdel-Fattah el-Sisi, người mà ông sẽ thảo luận về cuộc chiến Israel-Gaza và các vấn đề khu vực khác. Cuộc gặp cho thấy quan hệ hai bên đã nồng ấm hơn: ông Erdogan từ lâu đã bất bình về việc ông Sisi lật đổ Muhammad Morsi, một chính trị gia của đảng Anh em Hồi giáo, vào năm 2013.
Hai đảng thân quân đội là Liên đoàn Hồi giáo Pakistan-N và Đảng Nhân dân Pakistan cho biết họ sẽ thành lập một chính phủ liên minh sau cuộc bầu cử tuần trước. Nawaz Sharif, lãnh đạo của PML-N, sẽ đề cử Shehbaz Sharif, anh trai ông và là cựu thủ tướng, cho vị trí thủ tướng. Đảng Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) của Imran Khan — bên giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử dù bị cấm — đã từ chối thành lập liên minh với cả PPP và PML-N.
Ukraine tuyên bố đánh chìm tàu chiến Caesar Kunikov của Nga ngoài khơi bờ biển Crimea. Theo quân đội nước này, con tàu đã bị máy bay không người lái tấn công khi đang di chuyển trong vùng biển Ukraine. Thành công này là dấu hiệu cho thấy Ukraine ngày càng nắm ưu thế ở Biển Đen sau khi một tàu khác của Nga là Ivanovets bị phá hủy cách đây hai tuần.
Con số trong ngày: 14%, là thị phần của các nhà sản xuất công cụ chế tạo wafer trong nước ở Trung Quốc vào năm ngoái.
TIÊU ĐIỂM
Dân chủ suy thoái trên toàn cầu
Theo chỉ số dân chủ hàng năm do EIU công bố, xung đột và phân cực chính trị đều có tác động ăn mòn lên dân chủ. EIU xếp hạng 167 quốc gia và vùng lãnh thổ theo thang điểm 10 dựa trên sức mạnh của thể chế và văn hóa dân chủ. Điểm trung bình đã giảm xuống mức thấp mới là 5,23. Những sự kiện như chiến tranh, đảo chính và đàn áp độc tài ở các nước phi dân chủ là nguyên nhân chính.
Những khu vực có mức giảm mạnh nhất là Mỹ Latinh và Caribe, Trung Đông và Bắc Phi cũng như châu Phi cận Sahara. Tất cả đều đối mặt tình trạng tội phạm gia tăng, bất an xã hội và bạo lực. Tây Âu được coi là khu vực dân chủ nhất và là khu vực duy nhất có tiến bộ so với năm trước (mặc dù chỉ tăng 0,01 điểm). Trong số 68 quốc gia thoái lui vào năm 2023, nhiều nước bị suy thoái về “tiến trình bầu cử và đa nguyên.” Điều đó thật đáng lo ngại vì năm 2024 là năm bầu cử lớn nhất trong lịch sử thế giới.
Cập nhật diễn biến các rắc rối pháp lý của ông Trump
Hiếm khi có một bị cáo trong phiên tòa hình sự nào bị buộc tội ở hai khu vực pháp lý khác nhau. Và rất ít người nào phải đối mặt với bốn cáo trạng đồng thời như Donald Trump. Vào thứ Năm, cựu tổng thống sẽ tham dự một phiên điều trần ở Manhattan, nơi ông bị cáo buộc làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu số tiền bịt miệng mà ông đã trả cho một ngôi sao khiêu dâm vào năm 2016. Ông Trump phủ nhận các cáo buộc và muốn vụ việc bị toà bác. Song, thẩm phán có thể sẽ xác nhận ngày xét xử, dự kiến vào tháng 3.
Trong khi đó, tại Georgia, các luật sư của ông Trump sẽ lật ngược tình thế với Fani Willis, một công tố viên đã cáo buộc ông 13 trọng tội vì cố gắng đảo ngược kết quả bầu cử 2020 ở Georgia. Những người ủng hộ ông Trump sẽ chất vấn bà về mối quan hệ lãng mạn của bà với một luật sư trong nhóm của mình. Ông Trump và các đồng phạm cho rằng bà đã hưởng lợi không chính đáng khi thuê người này (điều mà bà phủ nhận) và muốn thẩm phán loại bà khỏi vụ kiện. Nếu họ thành công, phiên tòa sẽ bị trì hoãn nghiêm trọng.
Airbus bay cao khi Boeing liên tiếp vướng vào rắc rối
Hai nhà cung cấp máy bay chở khách cỡ lớn cho các hãng hàng không trên thế giới không bao giờ hả hê một cách công khai về những rắc rối của đối thủ. Cả hai đều biết ngày mai hoàn toàn có thể tới lượt mình. Tuy vậy, Airbus vẫn có thể mỉm cười trước những bất hạnh của Boeing khi công bố kết quả thường niên vào thứ Năm. Doanh thu và lợi nhuận của Airbus nhiều khả năng đã tăng vọt trong năm ngoái. Cổ phiếu của hãng cũng tăng (trong khi cổ phiếu của Boeing sụt giảm) vào tháng 1, sau khi một tấm chặn lối thoát hiểm trên máy bay Boeing bị bung giữa chuyến bay. Đây là vụ tai nạn mới nhất trong hàng loạt tai nạn của máy bay Boeing. Các rắc rối với nhà chức trách có thể cản trở kế hoạch tăng sản lượng máy bay của Boeing để đáp ứng nhu cầu đang bùng nổ.
Airbus dự định tiếp tục tăng sản lượng. Dù vậy, những khách hàng hiện đã đặt mua máy bay một lối đi của Airbus (loại phổ biến nhất) vẫn sẽ không có hàng cho đến cuối thập niên này. Vì vậy, các hãng hàng không chẳng còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục mua hàng của Boeing, bất chấp những rắc rối của hãng.
Hy Lạp sẽ hợp pháp hoá hôn nhân đồng giới
Quốc hội Hy Lạp sẽ bỏ phiếu về việc hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới vào thứ Năm. Dự luật do thủ tướng trung hữu Kyriakos Mitsotakis đưa ra có vẻ sẽ được thông qua bất chấp sự phản đối của những người bảo thủ trong đảng của ông. Sự ủng hộ của hai đảng cánh tả, Pasok và Syriza, dự kiến sẽ giúp dự luật đạt số phiếu cần có.
Nếu vậy, Hy Lạp sẽ trở thành quốc gia có đa số người theo Chính thống giáo đầu tiên cho phép hôn nhân đồng giới. Song người dân Hy Lạp không thống nhất về vấn đề này. Một cuộc thăm dò gần đây của tờ Proto Thema cho thấy tỷ lệ ủng hộ hôn nhân đồng giới chỉ là 55%. Một tỉ lệ nhỏ hơn ủng hộ quyền nhận con nuôi của cha mẹ đồng giới, điều cũng sẽ trở thành hợp pháp. Tổng Giám mục Ieronymos, giáo sĩ cao cấp nhất của đất nước, đã lên tiếng phản đối đồng tính luyến ái và lập luận rằng dự luật lẽ ra phải được đưa ra trưng cầu dân ý.
Nhưng ông Mitsotakis rất kiên quyết. Ông hứa sẽ ủng hộ dự luật này sau khi tái đắc cử vào mùa hè năm ngoái. Ông gọi đó là “vấn đề bình đẳng.” Ông Mitsotakis nói không thể chấp nhận được việc Hy Lạp “có hai tầng lớp công dân.”
