Nguồn: David French, “Yes, Biden’s Age Matters,” New York Times, 11/02/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Một trong những cuộc trò chuyện khó khăn nhất trong cuộc đời là khi chúng ta phải nói với cha mẹ hoặc người thân của mình rằng họ đã quá già và quá yếu để tiếp tục làm việc. Cho dù bệnh tật là về thể chất hay tinh thần, thường thì người thân của bạn sẽ là người cuối cùng nhận ra những khuyết điểm của mình, nên người ấy có thể hiểu nhầm sự quan tâm chân thành và đầy tôn trọng là sự công kích cá nhân.
Thật khó để tiến hành một cuộc trò chuyện như vậy dù trong riêng tư, chỉ có bạn bè và gia đình. Nhưng sẽ còn khó hơn nữa khi nó diễn ra trước công chúng và liên quan đến tổng thống Mỹ.
Kết luận hàng đầu trong báo cáo của công tố viên đặc biệt Robert Hur khi điều tra vụ phát hiện thông tin mật tại nhà Joe Biden là có lợi cho vị tổng thống. Báo cáo đã nói rõ rằng “không có cáo buộc hình sự nào được đưa ra trong vụ việc này”, và rằng việc truy tố sẽ không phù hợp “ngay cả khi chính sách của Bộ Tư pháp không hủy bỏ các cáo buộc hình sự nhắm vào một tổng thống đương nhiệm.” Báo cáo thậm chí còn giúp tách biệt một cách rõ ràng và dứt khoát vụ xử lý tài liệu mật của Biden với hành vi sai trái của Donald Trump trong vụ lưu giữ tài liệu mật của cựu tổng thống.
Tuy nhiên, báo cáo lại đưa ra một đánh giá còn tệ cho Biden hơn là phạm tội, đó là mô tả về lý do khiến ông không bị truy tố: Công tố viện đặc biệt nhận thấy rằng trường hợp của Biden không thể cấu thành sự cố ý phạm tội một phần là vì trí nhớ suy giảm của tổng thống. Báo cáo mô tả ông là một “người lớn tuổi, có thiện chí nhưng trí nhớ kém” và nói rằng ông “bị suy giảm năng lực khi tuổi cao.” Để củng cố khẳng định này, báo cáo đã cung cấp một số chi tiết gây tổn hại, bao gồm cả tuyên bố rằng Biden không thể nhớ những ngày tháng khi ông còn là phó tổng thống và không thể nhớ “quãng thời gian trong vòng vài năm” sau khi Beau, con trai ông, qua đời.
Cũng dễ hiểu khi bản báo cáo đã khiến Biden tức giận, nhưng trong một cuộc họp báo nảy lửa sau khi báo cáo được công bố, tổng thống Mỹ lại tiếp tục nhầm lẫn tổng thống Ai Cập với tổng thống Mexico. Thật ra đây cũng chỉ là lỗi nhỏ – chẳng hạn, nó ít nghiêm trọng hơn so với lần nhầm lẫn gần đây của Donald Trump giữa Nikki Haley với Nancy Pelosi – nhưng thời điểm nó xảy ra lại vô cùng bất lợi. Vụ việc này, xảy ra sau hai sự việc trong những ngày gần đây, khi Biden nhầm lẫn các nhà lãnh đạo Pháp và Đức với những người tiền nhiệm đã qua đời của họ, chỉ củng cố thêm kết luận của công tố viên đặc biệt.
Các đảng viên Dân chủ có thể tức giận vì công tố viên đặc biệt đã quá thẳng thắn về trí nhớ của Biden. Nhưng cố ý và chủ ý là những yếu tố cần thiết để cấu thành tội danh, và vì vậy, Hur buộc phải điều tra trạng thái tinh thần của Biden và trình bày các thông tin chi tiết để minh họa.
Các nhân chứng thường được hướng dẫn nói “Tôi không nhớ” nếu họ không thể nhớ lại tất cả các sự kiện liên quan một cách đầy đủ và chính xác. Tôi đã lấy vô số lời khai trong sự nghiệp của mình và “Tôi không nhớ” là một trong những câu trả lời phổ biến nhất mà tôi từng nghe. Trong những trường hợp như vậy, tôi sẽ không đánh giá rằng người này không có khả năng ghi nhớ. Tuy nhiên, bằng cách đưa ra các chi tiết về tình trạng mất trí nhớ của Biden, Hur đã chứng minh rằng phản ứng của tổng thống là khác với tiêu chuẩn thông thường. Điều đó không có nghĩa là mọi chi tiết đáng xấu hổ trong báo cáo đều phù hợp để đưa vào. Nhưng việc đưa vào một số chi tiết là cần thiết để hỗ trợ cho các kết luận pháp lý của báo cáo.
Tất nhiên, điều này không có nghĩa là Trump là ứng viên tổng thống tốt hơn Biden. Nhưng “tốt hơn Trump” quả là mức thấp nhất có thể tưởng tượng được. Trump là một người đàn ông 77 tuổi tham nhũng và mất phương hướng, người đang phải đối mặt với phiên tòa xét xử hàng chục tội nghiêm trọng trong bốn vụ án hình sự riêng biệt, và gần đây còn bị buộc tội lạm dụng tình dục và phỉ báng.
Nhưng ngay cả khi biết rằng Biden sẽ giỏi hơn Trump rất nhiều, tôi vẫn lo rằng ông ấy không thể đương đầu với thách thức cầm quyền thêm 4 năm nữa. “Tốt hơn Trump” không có nghĩa là ông ấy sẽ tiếp tục ứng phó với những thách thức sâu rộng ở cả trong và ngoài nước một cách sáng suốt và năng động. “Tốt hơn Trump” không có nghĩa là chúng ta có thể tin tưởng ông ấy sẽ hoàn thành nhiệm kỳ thứ hai. “Tốt hơn Trump” thậm chí không nhất thiết có nghĩa là ông ấy có thể đánh bại Trump vào tháng 11.
Tệ hơn nữa, tuổi tác không phải là một thách thức có thể cải thiện theo thời gian. Có khả năng là trí nhớ và năng lượng của Biden trong năm nay tốt hơn so với năm sau, chứ chưa nói là 4 năm nữa. Thêm vào đó, hàng triệu triệu người Mỹ đang trực tiếp trải nghiệm thách thức của tuổi già – khi tâm trí và cơ thể của họ cuối cùng cũng chậm lại, hoặc khi họ chứng kiến điều đó xảy ra với bạn bè và người thân của mình. Trải nghiệm đó khiến người Mỹ miễn nhiễm với các mưu đồ chính trị về vấn đề tuổi tác. Cho dù bạn có giỏi thuyết phục đến đâu, bạn cũng không thể yêu cầu người Mỹ bỏ qua một mối lo hiển nhiên và dễ hiểu như vấn đề tuổi tác.
Biden đã phản hồi. Ông có thể sử dụng thành tích cá nhân. Ông sở hữu nền tảng tái tranh cử rất vững chắc nhờ những thành công trong nhiệm kỳ đầu tiên. Nhưng tôi là người bảo thủ, nên Biden, dù là lựa chọn tốt hơn Trump, cũng khó có thể là lựa chọn đầu tiên của tôi cho chức tổng thống. Nhưng tôi vẫn ấn tượng với cách ông xử lý các cuộc xung đột ở Ukraine và Israel. Và chúng ta đã chứng kiến đủ những thỏa hiệp về mặt lập pháp trong thời kỳ cầm quyền của ông để có thể hy vọng rằng Quốc hội đôi khi vẫn có thể hoạt động. Và nền kinh tế Mỹ, dù không hoàn hảo, nhưng lại khiến cả thế giới phải ghen tị.
Thành tích của Biden cũng bao gồm cả những sai lầm, đáng chú ý nhất là ở biên giới. Nhưng ông có thể nói với những người Mỹ đang lo lắng rằng cơ sở tốt nhất để dự đoán bốn năm tới chính là bốn năm vừa qua, và những sơ suất trong lời nói của ông chẳng là gì so với những thành tựu ông đã đạt được. Đó chắc chắn là một lập luận hợp lý. Nhưng Biden phải tự mình nói ra lập luận đó, nhắc đi nhắc lại nó một cách hùng hồn. Câu trả lời thực sự duy nhất cho cáo buộc ông mất trí nhớ là ông phải chứng minh một cách công khai rằng mình không như vậy.
Nếu viễn cảnh này của Biden khiến bạn cảnh giác – nếu bạn sợ rằng ông không thể phát biểu một cách nhất quán và lặp đi lặp lại trong quá trình vận động tranh cử, mà không gây ra hàng loạt sai lầm và hớ hênh khác khiến vấn đề càng phức tạp thêm – thì phải chăng đã đến lúc nên nghĩ về một lựa chọn khác. Liệu Biden có nên bước sang một bên?
Đề xuất này không chỉ cực kỳ tế nhị – như chúng ta đã chứng kiến trong cuộc họp báo hôm thứ Năm, Biden hiện khá tức giận và trở nên thách thức hơn – nó còn gây ra một loạt hậu quả hỗn loạn cho Đảng Dân chủ. Đảng này sẽ phải khởi động lại mùa bầu cử sơ bộ, đối đầu lẫn nhau trong loạt bầu cử cấp bang gây chia rẽ, rồi lại phải đoàn kết một lần nữa. Trong khi đó Trump và Đảng Cộng hòa đã chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử, góp quỹ, và công kích phe Dân chủ chia rẽ.
Đảng Dân chủ rõ ràng muốn tránh một kết cục như vậy. Nhưng mức độ ủng hộ dành cho Biden lại chẳng mấy khả quan. Có nhiều lý do chính đáng để nghĩ rằng mức độ ủng hộ dành cho ông ấy chỉ đang thấp, nhưng các tin tốt về kinh tế, kết hợp với tình trạng rối loạn liên tục của Đảng Cộng hòa, có thể đủ để đưa ông vượt qua Trump. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là điểm yếu lớn nhất của Biden lại là điều mà ông không thể thay đổi: tuổi tác.
David French là bình luận viên của New York Times, chuyên viết về chủ đề luật pháp, văn hóa, tôn giáo, và xung đột vũ trang. Ông là cựu binh trong Chiến tranh Iraq và là cựu luật sư tranh tụng hiến pháp. Cuốn sách gần đây nhất của ông là “Divided We Fall: America’s Secession Threat and How to Restore Our Nation.”
