Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một trợ lý của thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu hôm Chủ nhật xác nhận rằng nước này đã đồng ý với kế hoạch chấm dứt chiến tranh ở Gaza do tổng thống Joe Biden đưa ra, mặc dù vẫn còn “rất nhiều chi tiết cần được giải quyết.” Đề xuất này bao gồm ngừng bắn trong sáu tuần, rút lực lượng Israel khỏi các khu vực đông dân cư ở Gaza, và thả phụ nữ và con tin người già Israel để đổi lấy tù nhân Palestine. Tuy nhiên, hai bộ trưởng cực hữu của Israel đã đe dọa sẽ từ chức nếu thỏa thuận được tiến hành, điều sẽ gây nguy hiểm cho liên minh cầm quyền của ông Netanyahu.
Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cho biết sẽ không thay thế Cyril Ramaphosa, lãnh đạo đảng và là tổng thống Nam Phi, để thành lập liên minh. Mất đa số trong quốc hội với thành tích bầu cử tồi tệ nhất trong 30 năm qua, ANC giờ đây phải thành lập liên minh với các đảng đối lập để giữ quyền lực. Sau khi hầu hết các phiếu bầu đã được kiểm, ANC chỉ nhận được 40% số phiếu.
Năm năm sau đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (lớn nhất từ trước đến nay), Saudi Aramco đã tiến hành bán cổ phiếu thứ cấp. Công ty đang tìm cách huy động khoảng 12 tỷ USD bằng cách bán 0,64% cổ phần, với một số cổ phiếu dành riêng cho các nhà đầu tư bán lẻ. Chính phủ Ả Rập Saudi đang huy động tiền phần nào để tài trợ cho chương trình tái cơ cấu kinh tế đầy tham vọng nhằm giảm phụ thuộc vào dầu mỏ.
Jensen Huang, ông chủ của Nvidia, đã bất ngờ tiết lộ bộ xử lý trí tuệ nhân tạo thế hệ tiếp theo của công ty tại một hội thảo ở Đài Loan. Nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới có kế hoạch bắt đầu xuất xưởng chip “Rubin” mới vào năm 2026, ông cho biết. Rubin sẽ kế nhiệm Blackwell — một bộ xử lý cực kỳ mạnh mẽ dành cho các trung tâm dữ liệu — vốn được công bố rầm rộ hồi tháng 3.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi các nước châu Á tham dự hội nghị thượng đỉnh hòa bình ở Thụy Sĩ dự kiến diễn ra từ ngày 15 đến 16 tháng 6. Trong bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, một diễn đàn an ninh khu vực, ông Zelensky đã yêu cầu quốc tế hỗ trợ cho một kế hoạch hòa bình nhằm chấm dứt cuộc xâm lược của Nga. Vào thứ Sáu và thứ Bảy, Nga đã tấn công mạng lưới năng lượng của Ukraine, gây ra thiệt hại nặng nề nhất trong nhiều tuần.
Cũng tại Đối thoại Shangri-La, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân đã chỉ trích “các tuyên bố cuồng tín” của “những kẻ ly khai” Đài Loan và cam kết hòn đảo này sẽ không bao giờ độc lập. Trước đó, người đồng cấp Mỹ của ông, Lloyd Austin, đã nói rằng an ninh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ tiếp tục là trọng tâm của Mỹ.
Triều Tiên cho biết họ sẽ “tạm thời” ngừng thả những quả bóng bay chứa đầy rác – bao gồm tàn thuốc lá, giấy vụn và nhựa – vào Hàn Quốc. Hàn Quốc tuyên bố đã nhận được gần một nghìn quả bóng kể từ hôm thứ Ba. Triều Tiên mô tả những quả bóng bay này là “món quà chân thành” được gửi đi để trả đũa việc “tuyên truyền” chỉ trích chế độ của họ do các nhà hoạt động Hàn Quốc thả qua biên giới.
Con số trong ngày: 1,6%, là tỷ lệ các loài động vật có vú có nhau thai, bao gồm cả con người, có kinh nguyệt.
TIÊU ĐIỂM
Hôm nay Hunter Biden ra toà hình sự
Một số bị cáo hình sự đặc biệt – chẳng hạn như một cựu tổng thống và một thượng nghị sĩ đương nhiệm – gần đây đã xuất hiện ở các phòng xử án Mỹ. Hunter Biden sẽ gia nhập hàng ngũ của họ vào thứ Hai, trở thành đứa con đầu tiên của một tổng thống đương nhiệm phải hầu tòa vì các cáo buộc hình sự. Ông bị buộc tội khai man trên các tờ khai liên bang để mua súng. Các công tố viên cho biết Hunter khai ông không gặp vấn đề về ma túy, trong khi thực tế là ông nghiện nghiêm trọng. (Ông phủ nhận mọi hành vi sai trái.)
Những rắc rối của Hunter không có gì là bí mật. Ông đã tiết lộ những chi tiết gây sốc về chứng nghiện cocaine và những chuyện sai trái của mình với tờ New Yorker vào năm 2019. Sau đó, ông viết trên báo rằng những lời thú nhận đó nhằm mục đích “tiêm ngừa để những người khác không phạm phải các sai lầm cá nhân của tôi.” Phiên tòa có thể sẽ khám phá thêm nhiều tiết lộ và có thể thu hút được chú ý đáng kể đúng vào thời điểm chiến dịch tái tranh cử của cha ông gặp khó khăn. Đảng Cộng hòa trong nhiều năm đã cố gắng lợi dụng lỗi lầm của Hunter để hạ bệ cha ông.
Ukraine được phép dùng vũ khí Mỹ tấn công Nga để bảo vệ Kharkiv
Lần đầu tiên, lực lượng vũ trang Ukraine hiện có thể triển khai các hệ thống của Mỹ – chẳng hạn như đạn được dẫn đường bằng vệ tinh và tên lửa cực kỳ chính xác – để phá vỡ cuộc tấn công của Nga nhằm vào Kharkiv, một thành phố phía đông chỉ cách biên giới chung giữa hai nước 20 dặm (30 km).
Đó là nhờ quyết định của chính quyền Biden dỡ bỏ một phần lệnh cấm Ukraine sử dụng vũ khí Mỹ chống lại các mục tiêu ở Nga, được công bố hôm thứ Năm tuần trước. Người Ukraine sẽ rất vui khi có cơ hội tấn công nơi đóng quân và thiết bị của Nga. Nhưng họ cũng thất vọng trước những lo ngại rõ ràng của ông Biden về việc Nga leo thang: quyền miễn trừ mới chỉ áp dụng cho một số loại thiết bị nhất định và chúng chỉ có thể được sử dụng để bảo vệ Kharkov.
Ở Crimea, Ukraine đã cho thấy những gì họ có thể làm khi được trao quyền tấn công. Với các tên lửa đạn đạo mới được Mỹ chuyển giao và các máy bay không người lái tinh vi của mình, nước này đang phá hủy một cách có hệ thống các mục tiêu quan trọng và làm suy yếu hệ thống phòng không của Nga. Kyiv mong muốn ông Biden sẽ cho họ nhiều thời gian hơn để làm điều tương tự ở những nơi khác trên mặt trận.
Cập nhật tình hình lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ
Ngay sau khi Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 5 năm 2023, ông đã có một bước chuyển biến ngoạn mục trong chính sách tiền tệ. Sau nhiều năm cắt giảm lãi suất – tin tưởng một cách kỳ lạ rằng điều này sẽ làm giảm giá tiêu dùng – ông đã chỉ định một nhóm mới tại ngân hàng trung ương để làm điều ngược lại.
Kể từ đó, các nhà đầu tư đã theo dõi cẩn thận số liệu lạm phát của Thổ Nhĩ Kỳ. Trong báo cáo mới nhất được công bố vào thứ Hai, lạm phát hàng năm dự kiến sẽ đạt 74,8% trong tháng 5, tăng từ 69,8% của tháng 4. Mặc dù vẫn còn nghiêm trọng nhưng tỷ lệ này được dự đoán sẽ đạt đỉnh trước khi giảm xuống 42,6% vào cuối năm nay.
Ngân hàng trung ương đã dành cả năm qua để cố gắng chống lạm phát một cách điên cuồng, chủ yếu bằng cách tăng lãi suất lên 50%. Song biện pháp này gây thêm áp lực lên người Thổ Nhĩ Kỳ, khi họ vốn đã bị chậm tăng lương và bị thu hẹp lựa chọn tín dụng khi giá cả tiếp tục tăng.
Đảo ở Mỹ Latinh phải di dời người dân vì nước biển dâng
Trong suốt tuần này, người dân bản địa Guna sẽ chia tay ngôi nhà của họ trên Gardi Sugdub — một hòn đảo nhỏ ngoài khơi bờ biển Caribe của Panama, với dân số 1.300 người — khi họ chuyển đến một khu định cư do chính phủ xây dựng trên đất liền cách đó không xa.
Việc di dời là nhằm ứng phó với tình trạng mực nước biển dâng cao, khiến cư dân trên đảo phải hứng chịu lũ lụt ngày càng thường xuyên kể từ những năm 1990. Ở cả châu Mỹ Latinh và các nơi khác, những dự án di cư theo kế hoạch như vậy có thể sẽ trở nên phổ biến hơn vì biến đổi khí hậu và băng tan làm các đại dương dâng cao hơn. Người ta dự đoán rằng hầu hết trong số 38 hòn đảo có người Guna sinh sống sẽ bị nhấn chìm hoàn toàn vào năm 2100, và Panama dự kiến sẽ mất 2% lãnh thổ cho tới năm 2050. Trên toàn khu vực, hơn 40 triệu người được cho là sống ở các vùng ven biển, những vùng thường xuyên bị bão và lũ lụt. Cuộc chia tay có lẽ đã bắt đầu.
