Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Công ty mạng xã hội Meta sẽ từ bỏ chương trình kiểm chứng thông tin của mình để chuyển sang phương pháp kiểm chứng dựa trên cộng đồng. Community Notes, nơi người dùng có thể bổ sung các chỉnh sửa hoặc giải thích vào các bài đăng, đã được X (trước đây là Twitter) sử dụng từ năm 2021. Donald Trump từ lâu đã chỉ trích việc kiểm duyệt nội dung của Meta. Mark Zuckerberg, giám đốc của Meta, cũng đã quyên góp 1 triệu USD cho quỹ tổ chức lễ nhậm chức của ông Trump.
Một trận động đất mạnh đã xảy ra gần Shigatse, một trong những thành phố linh thiêng nhất của Tây Tạng và lớn thứ hai trong khu vực. Ít nhất 126 người thiệt mạng và 188 người khác bị thương trong trận động đất, mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ ghi nhận là có cường độ 7,1 độ richter. Dư chấn được cảm nhận trên khắp Nepal, Bhutan, và Ấn Độ. Động đất là hiện tượng phổ biến ở khu vực này vì nằm trên một đường đứt gãy.
Tòa án Hàn Quốc lại phát lệnh bắt tổng thống Yoon Suk Yeol. Ông Yoon đang bị điều tra với cáo buộc nổi loạn sau tuyên bố thiết quân luật ngắn ngủi hồi tháng 12. Tuần trước, nhà chức trách đã tìm cách bắt giữ ông nhưng bị ngăn chặn bởi đội bảo vệ tổng thống. Lệnh bắt giữ có thời hạn một tuần trước đó đã hết hạn vào thứ Hai.
Jean-Marie Le Pen, nhà sáng lập đảng cực hữu Mặt trận Quốc gia (RN) của Pháp, đã qua đời ở tuổi 96. Cựu lính dù này thành lập RN vào năm 1972 nhưng bị đảng từ bỏ vào năm 2015 vì những quan điểm cực đoan của mình. Năm ngoái, ông Le Pen bị cáo buộc tham ô tiền từ nghị viện châu Âu, nhưng được miễn tham dự phiên tòa. Con gái ông, Marine Le Pen, hiện là lãnh đạo RN, đảng đang có hiện diện đáng kể trong quốc hội Pháp.
Getty Images thông báo sẽ mua lại Shutterstock, tạo thành một công ty được định giá 3,7 tỷ USD. Cả hai công ty đều kinh doanh giấy phép hình ảnh và phương tiện truyền thông khác; hiện hình ảnh do AI tạo ra đang đe dọa ngành công nghiệp này. Craig Peters, CEO của Getty, cho biết ông “rất tự tin” rằng các cơ quan quản lý chống độc quyền sẽ phê duyệt thương vụ sáp nhập. Cổ phiếu của cả hai công ty đều tăng mạnh sau tin tức, với Getty tăng gần 50%.
Chính quyền Biden tuyên bố Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), một nhóm bán quân sự, đang thực hiện hành vi diệt chủng trong cuộc nội chiến tại Sudan. RSF đã chiến đấu với quân đội Sudan từ tháng 4 năm 2023, gây ra thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. Việc Mỹ đưa ra tuyên bố này không có ý nghĩa pháp lý, nhưng đi kèm với các lệnh trừng phạt đối với lãnh đạo RSF và bảy công ty liên quan đến tổ chức này tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Hussain Sajwani, tỷ phú đứng đầu DAMAC Properties, một nhà phát triển bất động sản của UAE, cam kết đầu tư 20 tỷ USD vào các trung tâm dữ liệu mới trên khắp nước Mỹ. Ông Sajwani, một người bạn của ông Trump, mô tả chiến thắng của tổng thống đắc cử vào tháng 11 là “tin tuyệt vời cho tôi và gia đình tôi.” Hồi tháng 12, Masayoshi Son, giám đốc của hãng công nghệ Nhật Bản Softbank, cũng đã công bố khoản đầu tư 100 tỷ USD để tạo ra việc làm mới ở Mỹ.
Con số trong ngày: 80%, là tỷ lệ người nghèo trên thế giới có thể là người châu Phi vào năm 2030, tăng từ 14% của năm 1990.
TIÊU ĐIỂM
Đảng Cộng hoà Mỹ thảo luận về chiến lược lập pháp
Ngay cả trước khi tái đắc cử tổng thống, Donald Trump đã biết cách gây chấn động Quốc hội chỉ bằng một bài đăng trên mạng xã hội. Vào tháng 2 năm ngoái, trước khi giành được đề cử của Đảng Cộng hòa, ông đã làm đổ vỡ các cuộc đàm phán cho một thỏa thuận lưỡng đảng về vấn đề nhập cư. Giờ đây những tuyên bố mâu thuẫn của ông về các ưu tiên lập pháp đang khiến các nghị sĩ Cộng hòa phải cảnh giác.
Vào thứ Tư, ông Trump sẽ gặp các thượng nghị sĩ Cộng hòa tại Washington, DC, để thảo luận về chiến lược. Các lãnh đạo Cộng hòa tại cả hai viện đồng ý về các dự luật mà họ muốn thông qua, bao gồm về vấn đề nhập cư, năng lượng, và gia hạn các khoản cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Điều chưa rõ ràng là cách họ sẽ thực hiện điều đó. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson ủng hộ việc gom các nội dung này vào một dự luật duy nhất; trong khi John Thune, lãnh đạo đa số tại Thượng viện, lại muốn giải quyết vấn đề biên giới trước khi bàn tới dự luật thuế. Cuối tuần qua, ông Trump đã ủng hộ “một dự luật mạnh mẽ.” Nhưng trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Hai, ông lại tỏ ý sẵn sàng chia thành hai dự luật. Các thượng nghị sĩ Cộng hòa sẽ phải khéo léo trình bày lập luận của mình.
Áo có thể có chính phủ cực hữu
Lần đầu tiên trong lịch sử hậu chiến của Áo, nước cộng hòa nhỏ trên dãy Alps này có khả năng sẽ được lãnh đạo bởi một người thuộc phe cực hữu, bài ngoại, ủng hộ Kremlin, và hoài nghi châu Âu. Vào thứ Hai, tổng thống Alexander van der Bellen của Áo đã yêu cầu Herbert Kickl, lãnh đạo đảng Tự do Áo (FPÖ), thành lập chính phủ. FPÖ giành được nhiều phiếu bầu nhất trong cuộc bầu cử quốc hội hồi tháng 9.
Trong nhiều tháng qua, Karl Nehammer, lãnh đạo đảng Nhân dân trung hữu (ÖVP), đã cố gắng thành lập một liên minh “đèn giao thông” theo phong cách Đức. Song đàm phán đã sụp đổ vào thứ Sáu, và ông Nehammer đã từ chức thủ tướng. Ông van der Bellen buộc phải chuyển sang ông Kickl, người sẽ bắt đầu đàm phán liên minh với ÖVP. Báo Die Presse vào thứ Ba viết rằng sự kiện này có thể khiến Áo “từ bỏ chính trị trung dung.” Các diễn biến tại Áo là một lời cảnh báo cho nước Đức láng giềng, nơi sẽ tổ chức bầu cử sớm vào ngày 23 tháng 2.
Liệu Fed có ngừng cắt giảm lãi suất?
Việc cắt giảm lãi suất thường cho thấy ngân hàng trung ương muốn nới lỏng các điều kiện tài chính. Tuy nhiên khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) thực hiện điều này vào tháng 12, họ lại tỏ ra “diều hâu” hơn khi ra tín hiệu có thể ngừng cắt giảm lãi suất trong một thời gian. Vào thứ Tư, Fed sẽ có cơ hội giải thích quyết định của mình khi công bố biên bản cuộc họp tháng 12. Trọng tâm sẽ là cách các quan chức Fed thảo luận về các rủi ro phát sinh từ nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump.
Chủ tịch Jerome Powell gợi ý rằng một số đồng nghiệp của ông đã tính đến các tác động gây lạm phát tiềm năng từ thuế quan và việc trục xuất người di cư, khiến họ nghiêng về việc ngừng cắt giảm lãi suất. Một biến số quan trọng khác là thị trường lao động. Vào thứ Sáu, dữ liệu mới sẽ cho thấy liệu tỷ lệ thất nghiệp có tăng trong tháng 12 hay không. Nếu không, và nền kinh tế vẫn mạnh, đó sẽ là lý do để Fed duy trì quan điểm “diều hâu.”
Số phận của Bolsonaro
Thứ Tư đánh dấu hai năm kể từ khi hàng ngàn người ủng hộ Jair Bolsonaro, một chính trị gia dân túy cánh hữu và cựu tổng thống Brazil, tấn công dinh tổng thống, Tòa án Tối cao, và Quốc hội. Họ tuyên bố sai sự thật rằng cuộc bầu cử tháng 10 năm 2022, mà ông Bolsonaro thua đối thủ cánh tả Luiz Inácio Lula da Silva, có gian lận.
Đến nay, số phận của ông Trump và ông Bolsonaro đã khác biệt. Năm 2023, ông Bolsonaro bị cấm giữ chức vụ trong tám năm và có thể sẽ bị xét xử sớm nhất vào tháng 2 với cáo buộc kích động một cuộc đảo chính, với khả năng phải ngồi tù.
Các đồng minh của ông Bolsonaro trong Quốc hội, nơi đảng của ông chiếm số ghế lớn nhất, đang cố gắng thông qua một luật ân xá cho những người liên quan (bao gồm cả ông Bolsonaro). Hai phần ba dân số phản đối biện pháp này. Dù vậy, ông Bolsonaro vẫn là lãnh đạo cánh hữu được yêu thích nhất tại Brazil và khẳng định ông sẽ tranh cử tổng thống năm 2026.
Cuộc chiến chống lại deepfake khiêu dâm
Việc tạo ra hình ảnh giả “deepfake” mang tính khiêu dâm bằng công cụ trí tuệ nhân tạo sẽ sớm trở thành tội hình sự tại Anh. Quyết định này, được công bố vào thứ Ba, thực hiện một cam kết trong cương lĩnh tranh cử năm 2024 của chính phủ Lao động. Hình phạt cho hành vi này chưa được quyết định, cũng như thời điểm luật được ban hành. Theo Alex Davies-Jones, bộ trưởng phụ trách nạn nhân của chính phủ, cứ ba phụ nữ Anh thì có một người từng là nạn nhân của lạm dụng trực tuyến.
Các quốc gia khác đang đi trước Anh. Australia đã ban hành luật tương tự vào tháng 8, và Hàn Quốc vào tháng 9. Khoảng một nửa các bang của Mỹ có luật chống lại hình ảnh giả mạo không được sự đồng thuận của cá nhân, theo Public Citizen, một nhóm bảo vệ người tiêu dùng — mặc dù chưa có luật liên bang do tranh cãi đảng phái. Tuy vậy, các nhà lập pháp Mỹ có vẻ sẽ nỗ lực thông qua lệnh cấm liên bang vào năm 2025. Những người tạo deepfake sẽ ngày càng gặp rắc rối lớn.
