Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp các lãnh đạo châu Âu tại Paris. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Sir Keir Starmer nhấn mạnh rằng châu Âu nên duy trì lệnh trừng phạt đối với Nga. Họ cũng tái khẳng định cam kết sẵn sàng triển khai một “lực lượng bảo an” châu Âu tại Ukraine sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình. Trước đó Pháp đã cam kết hỗ trợ quốc phòng trị giá 2 tỉ euro (2,2 tỉ USD).
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng việc không coi trọng tham vọng sáp nhập Greenland của Donald Trump là “sai lầm.” Ông Putin cũng nói Nga đang có kế hoạch mở rộng năng lực quân sự ở Bắc Cực, đồng thời bày tỏ lo ngại về hoạt động của NATO trong khu vực này. Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance sẽ đến thăm Greenland vào thứ Sáu; song lịch trình chuyến đi của ông đã phải rút gọn do làn sóng phản đối ở nước này.
Thổ Nhĩ Kỳ bác bỏ làn sóng lên án của quốc tế về việc bỏ tù thị trưởng Istanbul Ekrem Imamoglu, một đối thủ chính trị của tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng các nước phương Tây nên xem xét việc giam giữ ông Imamoglu bằng “lý trí thông thường;” đảng của ông Imamoglu nói các cáo buộc mang động cơ chính trị. Gần 1.900 người đã bị bắt trong các cuộc biểu tình khắp Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi ông Imamoglu bị tống giam vào tuần trước.
Quốc hội Israel thông qua một đạo luật trao cho các chính trị gia quyền kiểm soát lớn hơn trong việc bổ nhiệm thẩm phán. Luật sẽ có hiệu lực sau cuộc bầu cử tiếp theo, dự kiến vào cuối năm 2026. Đạo luật này tái cấu trúc ủy ban chín thành viên phụ trách lựa chọn thẩm phán, để bao gồm các bộ trưởng và đại diện phe đối lập. Một số người cho rằng thay đổi mới làm suy yếu tính độc lập của ngành tư pháp và có thể tạo lợi thế cho thủ tướng Binyamin Netanyahu, người đang bị xét xử tội tham nhũng.
Robert F. Kennedy con, bộ trưởng y tế Mỹ, thông báo sẽ cắt giảm số lượng nhân viên toàn thời gian từ 82.000 xuống còn 62.000 người. Khoảng một nửa sẽ bị sa thải, với phần còn lại là những người đã tự nguyện rời đi sau khi Donald Trump trở lại chức tổng thống. Ông Kennedy, người đã chỉ trích bộ y tế từ lâu trước khi nhậm chức, cho biết quyết định này nhằm “làm tinh gọn” cơ quan.
Sáu khách du lịch Nga đã thiệt mạng khi một tàu ngầm bị chìm ở Biển Đỏ của Ai Cập. Có 50 người trên tàu — gồm 39 du khách nước ngoài (tất cả đã được cứu) và năm thành viên thủy thủ đoàn Ai Cập — đang đi khám phá rạn san hô gần thành phố nghỉ dưỡng Hurghada. Trong những năm gần đây đã có nhiều tàu du lịch bị lật ở Ai Cập. Vụ việc mới nhất có thể khiến ngành du lịch — nguồn thu chính của nền kinh tế đang gặp khó khăn — thêm lao đao.
TIÊU ĐIỂM
J.D. Vance và vợ thăm Greenland
Các máy bay vận tải hạ cánh xuống Nuuk hôm Chủ nhật không phải là để dọn đường cho một cuộc xâm lược của Mỹ. Thay vào đó, chúng mang theo bốn chiếc xe chống đạn để chuẩn bị cho chuyến thăm vào thứ Sáu của phó tổng thống Mỹ J.D. Vance và vợ ông, Usha. Ban đầu, bà Vance dự định thực hiện một chuyến thăm văn hóa để “tìm hiểu di sản Greenland” và tham dự một cuộc đua chó kéo xe. Nhưng sau khi ông Vance bất ngờ được thêm vào phái đoàn và với làn sóng phản đối ở Greenland cũng như Đan Mạch (quốc gia bảo hộ của Greenland), lịch trình đã được rút gọn chỉ còn chuyến thăm Căn cứ Không gian Pituffik của Mỹ.
Các đảng chính trị của Greenland hiện đang tiến hành đàm phán thành lập liên minh sau cuộc bầu cử hồi đầu tháng. Thủ tướng Greenland đã chỉ trích chuyến thăm là một “trò phô diễn sức mạnh.” Donald Trump khẳng định chuyến thăm là một cử chỉ “thân thiện,” nhưng vào thứ Năm, ông lại nhắc về tham vọng chiếm hòn đảo: “Chúng ta sẽ phải có được nó.”
Một tia hy vọng cho lệnh ngừng bắn ở Gaza
Mười ngày trước, Israel đã chấm dứt lệnh ngừng bắn ở Gaza và mở không kích vào Hamas khiến khoảng 700 người thiệt mạng. Các lực lượng Israel cũng đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trên bộ quy mô lớn. Một số đơn vị đã có những bước tiến hạn chế ở một số khu vực trong vùng lãnh thổ. Song giới chức an ninh Israel cho biết quyết định thực hiện chiến dịch mở rộng vẫn chưa được đưa ra.
Một lý do trì hoãn là vì Lực lượng Phòng vệ Israel lo ngại họ sẽ gặp khó khăn trong việc huy động lực lượng dự bị cho một chiến dịch quy mô lớn. Ngoài ra Hamas đã bày tỏ sẵn sàng kéo dài giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn và thả một số con tin Israel (Israel cho rằng còn khoảng 24 người còn sống). Ban đầu Hamas khăng khăng đòi chuyển sang giai đoạn hai, trong đó Israel phải rút hoàn toàn khỏi Dải Gaza. Nhưng làn sóng biểu tình hiếm hoi của người dân Gaza có thể buộc nhóm này phải nhượng bộ.
Chính trị ổn định hơn giúp kinh tế Pháp khởi sắc
Pháp, nền kinh tế lớn thứ hai trong khu vực đồng euro, đã tăng trưởng chậm chạp. GDP được dự đoán sẽ đi ngang trong quý đầu năm, sau khi suy giảm nhẹ -0,1% trong quý cuối năm 2024. Nhưng có thể sẽ có tin tốt khi các số liệu lạm phát tháng 3 được công bố vào thứ Sáu. Ngân hàng Trung ương Pháp dự báo tỷ lệ lạm phát năm 2025 chỉ là 1,3%.
Chính phủ hy vọng lạm phát giảm sẽ thúc đẩy tiêu dùng. Sau cú hích từ Olympic năm ngoái, người tiêu dùng và doanh nghiệp Pháp đã hoãn các kế hoạch chi tiêu, một phần do bất ổn chính trị và thiếu rõ ràng về chính sách tài khóa. Chính phủ thiểu số do Michel Barnier lãnh đạo đã bị lật đổ vào tháng 12 năm ngoái và không thông qua được ngân sách. Song với thủ tướng mới François Bayrou, chính phủ đã thông qua ngân sách mới cho năm 2025. Tình hình chính trị ổn định hơn có thể giúp kinh tế Pháp khởi sắc — ít nhất là trong tương lai gần.
Tranh giành quyền lực giữa hai gia đình định hình chính trị Philippines
Vào thứ Sáu, các ứng viên sẽ bắt đầu chiến dịch tranh cử vào quốc hội và chính quyền địa phương của Philippines. Cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào ngày 12 tháng 5. Có một ứng viên không thể ra vận động là cựu tổng thống Rodrigo Duterte. Ông Duterte hiện đang bị Tòa án Hình sự Quốc tế giam giữ với cáo buộc giết người hàng loạt các nghi phạm ma túy. Dù vậy, ông gần như chắc chắn sẽ lại đắc cử thị trưởng thành phố Davao ở miền nam đất nước, thành trì của ông. Trong chính trị Philippines, cá tính và dòng dõi quan trọng hơn chính sách.
Chiến dịch tranh cử sẽ bị chi phối bởi cuộc đấu đá giữa gia tộc cầm quyền Marcos và đối thủ của họ là gia đình Duterte. Tổng thống đương nhiệm Ferdinand Marcos đã để ông Duterte bị bắt giữ ở nước ngoài và cho mở quy trình luận tội con gái ông, bà Sara, hiện là phó tổng thống. Song gia đình Duterte có thể vẫn duy trì được đủ ủng hộ để bà Sara tranh cử tổng thống vào năm 2028. Trong bối cảnh đó, nhiều ứng viên sẽ cố gắng cân bằng ủng hộ giữa hai gia đình đầy quyền lực này.
