Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Bộ trưởng thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick cho biết mặc dù một số mặt hàng điện tử — bao gồm điện thoại và máy tính — hiện đã được miễn thuế 145%, chúng vẫn sẽ chịu các loại thuế mới trong tương lai đối với vật liệu bán dẫn. Trước đó, Trung Quốc mô tả việc miễn trừ, được công bố vào thứ Sáu, là một “bước nhỏ” nhằm sửa chữa “hành động sai trái” của Mỹ. Ông Lutnick nói thuế đánh vào chip có thể sẽ được áp dụng “trong một hoặc hai tháng nữa.”
Một cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga đã giết chết ít nhất 34 người ở Sumy, một thành phố ở đông bắc Ukraine, theo các quan chức Ukraine. Hai bên cáo buộc lẫn nhau vi phạm lệnh tạm hoãn tấn công vào cơ sở hạ tầng và năng lượng do Mỹ làm trung gian. Hôm thứ Sáu, đại diện của Donald Trump, Steve Witkoff, đã gặp tổng thống Nga Vladimir Putin để truyền đạt một thông điệp: “hãy hành động” về thỏa thuận ngừng bắn.
Brice Clotaire Oligui Nguema đã được bầu làm tổng thống Gabon. Đây là cuộc bầu cử đầu tiên của Gabon kể từ khi tướng Oligui Nguema tiến hành cuộc đảo chính năm 2023, lật đổ Ali Bongo — hậu duệ của một gia đình đã cai trị đất nước Trung Phi này từ năm 1967 — và trở thành “tổng thống chuyển tiếp.” Tướng Oligui Nguema giành được hơn 90% số phiếu, theo kết quả sơ bộ.
Josh Shapiro, thống đốc bang Pennsylvania, và gia đình ông đã được sơ tán khỏi dinh thự thống đốc sau khi có người phóng hỏa tòa nhà. Ông Shapiro, người từng được cân nhắc làm ứng viên phó tổng thống cùng Kamala Harris trong cuộc bầu cử năm 2024, đang tổ chức lễ Vượt Qua (Passover) tại dinh thự khi sự việc xảy ra. Cảnh sát cho biết đang điều tra vụ việc như một hành vi cố ý đốt phá.
Không kích của Israel đã đánh trúng Bệnh viện Baptist Al-Ahli, bệnh viện duy nhất ở thành phố Gaza vẫn còn hoạt động. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát lệnh sơ tán trước khi tấn công, mà họ cho biết nhằm phá hủy một trung tâm chỉ huy và điều khiển của Hamas trong cơ sở y tế này. Bộ Y tế Gaza, do Hamas kiểm soát, cho biết một bệnh nhân đã tử vong trong quá trình sơ tán.
Mỹ và Iran cho biết họ đã có cuộc đàm phán “tích cực và mang tính xây dựng” tại Oman về chương trình hạt nhân của Iran. Hai bên cũng cho biết đã đồng ý gặp lại vào tuần tới để tiếp tục thảo luận. Hôm 30 tháng 3, ông Trump đã đe dọa sẽ ném bom Iran — quốc gia hiện đang tiến gần một cách đáng báo động tới việc phát triển vũ khí hạt nhân — nếu nước này không đồng ý với một thỏa thuận.
Hàng ngàn người Hungary đã xuống đường biểu tình tại Budapest để phản đối lệnh cấm, được quốc hội thông qua tháng trước, đối với cuộc diễu hành LGBT thường niên (Pride march). Fidesz, đảng của thủ tướng Viktor Orban và là lực lượng thống trị trong quốc hội, cho rằng lễ hội LGBT+ có thể gây hại cho trẻ em. Chính phủ Hungary từ lâu đã tìm cách đàn áp đồng tính luyến ái. Những người phản đối cáo buộc lệnh cấm là một phần của nỗ lực hạn chế quyền tự do dân sự trước cuộc bầu cử vào năm tới.
TIÊU ĐIỂM
Cựu tổng thống Hàn Quốc ra toà
Yoon Suk Yeol chính thức kết thúc nhiệm kỳ tổng thống Hàn Quốc vào ngày 4 tháng 4, khi Tòa án Hiến pháp nhất trí thông qua việc luận tội ông vì ban lệnh thiết quân luật hồi tháng 12. Ông, vợ ông và vô số mèo chó đã rời khỏi dinh tổng thống một tuần sau đó. Tuy nhiên, ông Yoon đầy tai tiếng sẽ không được lặng lẽ trở lại đời sống dân sự. Hôm nay, phiên tòa xét xử ông với cáo buộc nổi loạn bắt đầu. Nếu bị kết tội, ông có thể đối mặt với án tù chung thân hoặc thậm chí là tử hình.
Hệ quả từ vụ bê bối của ông Yoon sẽ định hình cuộc bầu cử tổng thống dự kiến diễn ra vào ngày 3 tháng 6. Lee Jae-myung, lãnh đạo đảng đối lập chính, Đảng Dân chủ, hiện đang dẫn đầu. Đảng Quyền lực Nhân dân của ông Yoon vẫn chưa tìm được ứng viên thay thế. Với một cử tri đoàn phân cực sâu sắc, chiến dịch tranh cử sẽ vô cùng khốc liệt. Bất kỳ ai giành chiến thắng sẽ phải cân bằng được giữa trách nhiệm và hàn gắn dân tốc.
Vụ kiện độc quyền đầy kịch tích của Meta
Thẩm phán James Boasberg, người chủ trì vụ kiện chống độc quyền của Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đối với Meta, từng nói rằng kết quả của vụ việc là “khó đoán.” Điều đó vẫn đúng khi phiên tòa bắt đầu vào thứ Hai. Cơ quan quản lý cáo buộc Meta triệt tiêu cạnh tranh trong lĩnh vực mạng xã hội và củng cố sự thống trị bất hợp pháp của mình bằng cách mua Instagram vào năm 2012 và WhatsApp vào năm 2014. FTC muốn tách hai đơn vị này khỏi Facebook. Meta phản biện: độc quyền nào cơ chứ? Cạnh tranh đang rất khốc liệt, nhất là khi nhìn ra bên ngoài các mạng xã hội gia đình và bạn bè để thấy Snapchat, TikTok, và YouTube.
Vụ kiện còn chứa đựng yếu tố chính trị. Andrew Ferguson, chủ tịch mới của FTC do Donald Trump bổ nhiệm, phản đối kịch liệt các tập đoàn công nghệ lớn. Mark Zuckerberg, ông chủ của Meta, được cho là đã tiếp cận ông Trump để tìm kiếm một thỏa thuận dàn xếp. Ngay cả ông Boasberg cũng trở nên có ý nghĩa chính trị — ông Trump từng gọi ông là “tên thẩm phán cánh tả cấp tiến điên rồ” vì các phán quyết của ông trong một vụ trục xuất. Đây hứa hẹn sẽ là một vở kịch pháp lý đầy kịch tính.
Ả Rập Saudi làm ngập tràn thị trường dầu
Năm 2014, Ả Rập Saudi đã làm cả thế giới bất ngờ bằng cách tung một lượng dầu lớn ra thị trường toàn cầu. Mục đích của cú sốc giá này là nhằm trừng phạt các nhà khai thác dầu đá phiến mới nổi ở Mỹ. Giờ đây, quốc gia dẫn đầu của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) lại một lần nữa tạo ra tình trạng dư thừa dầu mỏ. Nước này đã khiến giới quan sát ngạc nhiên khi mở rộng sản lượng của OPEC và các đồng minh trong tháng 5 gấp ba lần tốc độ đã thỏa thuận trước đó, nhằm trừng phạt các thành viên “phá luật” như Kazakhstan vì đã vượt hạn ngạch sản xuất.
Nguồn cung bổ sung này đến vào một thời điểm nhạy cảm. Cuộc thương chiến do Donald Trump khởi xướng đã làm tăng nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu, vốn sẽ làm giảm tiêu thụ dầu và kéo giá xuống. Kể từ khi ông Trump công bố các mức thuế mới vào ngày 2 tháng 4, giá dầu đã giảm 10 USD xuống còn khoảng 65 USD/thùng. Báo cáo dầu hằng tháng của OPEC, dự kiến công bố vào thứ Hai, sẽ cho thấy liệu Saudi có tiếp tục bơm dầu ồ ạt hay không.
Tổng thống El Salvador thăm Nhà Trắng
Nayib Bukele, tổng thống độc tài của El Salvador, sẽ gặp Donald Trump tại Washington vào thứ Hai. Phong trào MAGA đã có cảm tình với ông Bukele ngay cả trước khi ông bắt đầu giam giữ người bị trục xuất từ Mỹ trong các nhà tù an ninh cao. Ba chuyến bay — chủ yếu chở người Venezuela bị giới chức Mỹ cáo buộc là thành viên băng đảng — đã hạ cánh tại El Salvador.
Các vụ trục xuất này giúp ông Bukele kiếm tiền cho El Salvador đồng thời lấy lòng ông Trump. Ông còn muốn tiến xa hơn, đề nghị tiếp nhận không chỉ người di cư mà cả tù nhân Mỹ. Ông Trump nói ông thích ý tưởng đó, mặc dù ngay cả ông cũng thừa nhận luật pháp có thể không cho phép. Nhiều đơn kiện nhằm vào các chính sách trục xuất của ông Trump đang được tiến hành. Trong một vụ, Tòa án Tối cao Mỹ đã yêu cầu chính quyền “tạo điều kiện” đưa một người bị trục xuất nhầm trở lại Mỹ. Có lẽ tổng thống Mỹ ghen tị với ông Bukele: sau khi thâu tóm toàn bộ thiết chế của đất nước, tổng thống El Salvador chẳng cần lo lắng về những ràng buộc như vậy.
