29/04/1854: Thành lập đại học dành cho người Mỹ gốc Phi đầu tiên

Nguồn: First HBCU, Lincoln University, chartered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1854, Đại học Lincoln trở thành tổ chức giáo dục đại học đầu tiên cấp bằng cho người Mỹ gốc Phi trong lịch sử nước Mỹ.

Tọa lạc tại Pennsylvania và ban đầu được thành lập với tên gọi là Viện Ashmun, trường đại học này được đổi tên vào năm 1866 để vinh danh Tổng thống Abraham Lincoln, người được người Mỹ gốc Phi kính trọng vì đã ban hành Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ vào năm 1863, trao trả tự do cho hàng triệu nô lệ.

Nhà sáng lập trường, John Miller Dickey, một người da trắng, đã có thời gian dài hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo. Với sự giúp đỡ của vợ mình, Sarah Emlen Cressen, ông đã cung cấp các dịch vụ từ thiện cho người Mỹ gốc Phi trong cộng đồng. Dickey đã cố gắng gửi một người gốc Phi được trả tự do tên là James Amos đến các trường khác để chuẩn bị cho ông trở thành mục sư. Tuy nhiên, khi không trường nào chịu chấp nhận Amos vì lý do chủng tộc, Dickey đã tự mình đào tạo Amos.

Năm 1853, kế hoạch của Dickey về một trường đại học đào tạo thanh niên người Mỹ gốc Phi về các lĩnh vực kinh điển, khoa học, và thần học đã được Hội đồng Giáo khu Newcastle, Pennsylvania chấp thuận. Nhờ vị thế và thành công của mình, cũng như mối quan hệ sâu sắc với Đại học Princeton, ngôi trường mới đã sớm được đặt biệt danh là ‘Princeton Da đen.’ Ngoài Dickey, người từng theo học tại Chủng viện Thần học Princeton, nhiều hiệu trưởng và giảng viên đầu tiên của Đại học Lincoln cũng đến từ ngôi trường Ivy League và đã duy trì chương trình giảng dạy kinh điển của Princeton.

Giống như nhiều người ở Princeton vào thời điểm đó, Dickey thuộc Hội thực dân Mỹ, một tổ chức dẫn đầu phong trào đưa người da đen trở lại châu Phi. Một phần mục tiêu ban đầu của ông khi thành lập trường đại học là đào tạo các nhà truyền giáo gốc Phi, những người sẽ vượt đại dương để truyền bá Thiên Chúa giáo ở lục địa châu Phi. Nhưng sau Nội chiến Mỹ và sự kiện Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ, phong trào thực dân dần suy yếu, và trường đã chuyển hướng sang chuẩn bị cho sinh viên trở thành các chuyên gia và nhà lãnh đạo ở ngay tại Mỹ. Trong những thập kỷ đầu, sinh viên đã phản đối việc Đại học Lincoln chỉ có giảng viên da trắng. Nhà trường đã thuê giáo sư da đen đầu tiên vào năm 1933 và bổ nhiệm hiệu trưởng da đen đầu tiên vào năm 1945. Kể từ năm 1953, trường cũng bắt đầu nhận nữ sinh.

Đại học Lincoln đã đào tạo ra nhiều cựu sinh viên nổi tiếng, bao gồm luật sư dân quyền và thẩm phán Tối cao Pháp viện Thurgood Marshall, và nhà thơ, nhà hoạt động xã hội thời kỳ Phục hưng Harlem Langston Hughes, cùng nhiều nhân vật khác. Các sinh viên tốt nghiệp của trường cũng bao gồm Kwame Nkrumah, thủ tướng đầu tiên của Ghana độc lập, và Nnamdi Azikiwe, tổng thống đầu tiên của Nigeria độc lập. Họ đã quay trở về châu Phi để truyền bá một thông điệp khác với ý định ban đầu của nhà sáng lập trường – một thông điệp về quyền tự trị của người da đen.