Nguồn: Vietnam declares its independence from France, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1945, vài giờ sau khi Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II, Hồ Chí Minh, đảng viên cộng sản Việt Nam, đã tuyên bố Việt Nam độc lập khỏi Pháp. Bản tuyên ngôn của ông đã dẫn lại Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ với nội dung: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa đã cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc!” và đám đông khổng lồ tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội đã reo hò ủng hộ. Tuy nhiên, phải mất đến 30 năm thì giấc mơ về một nước Việt Nam thống nhất của Hồ Chí Minh mới trở thành hiện thực.
Hồ Chí Minh sinh năm 1890; ông rời Việt Nam làm đầu bếp trên một chiếc tàu hơi nước của Pháp vào năm 1911. Sau nhiều năm làm thủy thủ, ông sống ở London, rồi sau đó chuyển đến Pháp, nơi ông trở thành thành viên sáng lập của Đảng Cộng sản Pháp vào năm 1920. Sau đó, ông tiếp tục đến Liên Xô, nơi ông nghiên cứu các chiến thuật cách mạng và tham gia tích cực vào Quốc tế Cộng sản. Năm 1924, ông đến Trung Quốc, nơi ông bắt đầu tập hợp những người cộng sản Việt Nam lưu vong. Sau khi bị Trung Quốc trục xuất vào năm 1927, ông đã đi khắp nơi trước khi trở về Việt Nam vào năm 1941.
Khi về nước, ông nhanh chóng thành lập một tổ chức du kích Việt Nam – Việt Minh – để đấu tranh giành độc lập cho đất nước. Năm 1940, Nhật Bản đến chiếm đóng Đông Dương thuộc Pháp và hợp tác với các quan chức Pháp trung thành với chế độ Vichy. Trong khi đó, Hồ Chí Minh âm thầm liên lạc với quân Đồng minh và hỗ trợ các hoạt động chống Nhật ở Nam Trung Quốc. Đầu năm 1945, Nhật Bản lật đổ chính quyền Pháp tại Việt Nam và xử tử nhiều quan chức Pháp.
Khi Nhật Bản chính thức đầu hàng Đồng minh vào ngày 02/09/1945, Hồ Chí Minh đã nhân cơ hội tuyên bố độc lập cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Quân đội Pháp khi đó vẫn chiếm đóng miền Nam Việt Nam và mở các cuộc đàm phán với những người cộng sản. Nhưng đàm phán đã thất bại vào năm 1946, và các tàu chiến Pháp bắt đầu bắn phá thành phố Hải Phòng ở miền Bắc Việt Nam, giết chết hàng ngàn người.
Để đáp trả, Việt Minh phát động một cuộc tấn công chống lại quân Pháp tại Hà Nội vào ngày 19/12/1946 – khởi đầu của Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất. Trong cuộc chiến kéo dài 8 năm, những người cộng sản Trung Quốc của Mao Trạch Đông đã ủng hộ Việt Minh, trong khi Mỹ hỗ trợ Pháp và các lực lượng chống cộng ở Việt Nam. Sang năm 1954, Pháp phải chịu một thất bại nặng nề tại Điện Biên Phủ ở tây bắc Việt Nam, theo đó mở đường cho các cuộc đàm phán hòa bình và dẫn đến việc phân chia Việt Nam dọc theo vĩ tuyến 17 tại Hội nghị Geneva. Việt Nam sau đó bị chia thành hai miền Nam-Bắc, với Hồ Chí Minh chỉ huy Bắc Việt Nam, còn Hoàng đế Bảo Đại kiểm soát Nam Việt Nam.
Đến cuối những năm 1950, Hồ Chí Minh tổ chức một phong trào du kích cộng sản ở miền Nam, được gọi là Việt Cộng. Lực lượng Bắc Việt và Việt Cộng đã thành công trong việc chống lại một loạt các chế độ Nam Việt Nam không hiệu quả do Mỹ hậu thuẫn, và bắt đầu từ năm 1964 thì chính thức chống lại sự can thiệp quân sự kéo dài một thập kỷ của Mỹ.
Hồ Chí Minh qua đời vào ngày 02/09/1969, 25 năm sau khi tuyên bố Việt Nam độc lập khỏi Pháp và gần 6 năm trước khi lực lượng của ông thành công trong việc thống nhất hai miền đất nước. Sài Gòn, thủ đô của Nam Việt Nam, được đổi tên thành Thành phố Hồ Chí Minh sau khi rơi vào tay những người cộng sản vào năm 1975.
